Brak przestrzeni społecznych i kontynuacji założeń urbanistycznych wsi Skórzewo jako wynik suburbanizacji Poznania

• Autorzy: Kasińska-Andruszkiewicz Agnieszka

Identyfikatory

DOI

10.21008/j.2658-2619.2023.15.26

Warianty tytułu

EN

Lack of social spaces and continuation of the town planning assumptions in the village Skórzewo as a result of the urban sprawl of Poznań

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Urban sprawl to zjawisko poszerzania granic miejskich na obszary o niższym stopniu zurbanizowania np. sąsiadujących gmin. Jest to proces spontaniczny, niezaplanowany. Wynika z potrzeby zapewnienia odpowiedniej ilości zabudowy mieszkaniowej, w niższej cenie, w akceptowalnej odległości od centrum miasta. Potrzeba ta powstaje z powodu wzrostu zaludnienia w mieście. Nowe inwestycje, realizowane w pośpiechu, z ukierunkowaniem na zysk, przyczyniają się do degradacji układu wsi, pomijania odwoływania się do wzorców lokalnej architektury we współcześnie powstającej zabudowie. Następuje niedopasowanie infrastruktury do potrzeb gwałtownie rozrastających się wsi i osiedli mieszkaniowych, w szczególności widoczna jest zbyt mała przepustowość dróg, niewystarczająca ilość terenów rekreacyjno-parkowych. Powstają kolonie zabudowy mieszkaniowej, pozbawione przestrzeni społecznych, rekreacyjnych, zielonych z problemem sprawnego dojazdu do miejsca pracy, z niesprzyjającymi warunkami dojść dla pieszych. Niedostosowana liczba dróg do liczby mieszkańców powoduje w gminie sytuacje, w których natężenie ruchu w godzinach szczytu jest zbyt wysokie. Uniemożliwia to włączenie się do ruchu mieszkańcom miejscowości, przez środek której prowadzone są główne drogi przelotowe. Droga prowadząca do Poznania zbiera ruch z okolicznych wsi, generując w samym centrum miejscowości korki, spaliny, a do tego zbyt wąskie chodniki lub ich brak sprawiają, że taka sytuacja stanowi niebezpieczeństwo dla pieszych, głównie dzieci idących do szkoły. Innym problemem są inwestycje powstałe w latach 90. oraz na początku XXI w., na obszarach jeszcze niepokrytych MPZP, a które na skutek rozwoju wsi zostały wchłonięte. Powstają sytuacje, w których ich funkcja zupełnie nie wpisuje się w charakter terenu, na którym się znajdują. W centrum wsi o potencjale kulturowym powstały w latach 90. zakłady produkcyjne, magazyny, składy budowlane, warsztaty mechaniki samochodowej, parkingi. Takie sąsiedztwo przy szkole, kościele, zabudowie mieszkaniowej, na terenie znajdującym się w centrum wsi, mającym potencjał do kreacji przestrzeni publicznej, placu, miejsca spotkań mieszkańców, skutecznie niweczy ten potencjał. Przestrzeń publiczna, społeczna to nie tylko budynki z usługami w postaci galerii handlowych czy dyskontów. Stanowią ją place, skwery, miejsca rekreacji i spacerów, a w wielu miejscowościach występuje deficyt tych przestrzeni. Usługi w postaci galerii i dyskontów są zgrupowane w Skórzewie wzdłuż głównej drogi dojazdowej biegnącej przez środek miejscowości, będąc naturalnym punktem zatrzymania po drodze z pracy. Znajdujące się od frontu parkingi i rozmieszczenie w odległościach od osiedli najwygodniejszych do pokonywania samochodem nie generują ruchu pieszego. Obiekty te zatem trudno nazwać usługami mającymi potencjał miastotwórczy. Są raczej odpowiedzią jedynie na potrzeby bytowe mieszkańców, a nie społeczne. Taka forma handlu tworzy miejscowość, w której dominujący jest ruch samochodowy. Natomiast skala wsi daje szanse na poruszanie się pieszo i tworzenie miejscowości „15-minutowej”. To pozytywnie wpływałoby na obniżenie ruchu samochodowego, podniesienie jakości życia mieszkańców, nawiązywanie relacji społecznych dzięki wizytom na targowiskach, skwerach, miejscom rekreacji i wypoczynku zlokalizowanym w niedużej odległości od miejsca zamieszkania, dostępnych w odległościach dogodnych dla pieszych. Te sytuacje ukazują konieczność tworzenia wysokiej jakości MPZP z dużą świadomością władz, projektantów i inwestorów.

EN

Urban sprawl is the phenomenon of expanding urban boundaries to areas with a lower degree of urbanization, e.g. neighboring communes. It is a spontaneous, unplanned process. Resulting from the need to provide an appropriate amount of residential development, at a lower price, at an acceptable distance from the city center. This need arises due to the increase in population in the city. New investments, carried out in a hurry, with a focus on profit, contribute to the degradation of the village layout, omitting references to local architectural patterns in contemporary buildings. The infrastructure is not adapted to the needs of rapidly growing villages and housing estates, in particular there is too little road capacity and an insufficient number of recreation and park areas. Housing colonies are being created, deprived of social, recreational and green spaces, with problems with efficient access to the workplace and unfavorable conditions for pedestrian access. The number of roads not adapted to the number of inhabitants causes situations in the commune in which the traffic intensity during rush hours is too high. This makes it impossible for residents of towns through which main roads run through to join the traffic. The road leading to Poznań collects traffic from the surrounding villages, generating traffic jams and exhaust fumes in the very center of the town, and too narrow or no sidewalks make such a situation a danger for pedestrians, mainly children walking to school. Another problem are investments made in the 1990s and early 2000s, in areas not yet covered by local spatial development plans, which were absorbed as a result of rural development. Situations arise in which their function is completely incompatible with the nature of the area in which they are located. In the center of the village with cultural potential, production plants, warehouses, construction depots, car mechanic workshops and parking lots were built in the 1990s. Such proximity to a school, church, housing development, in an area located in the center of the village, which has the potential to create a public space, a square, a meeting place for residents, effectively destroys this potential. Public and social space is not only buildings with services such as shopping malls or discount stores. It consists of squares, squares, places for recreation and walks, and in many towns there is a deficit of these spaces. Services in the form of galleries and discount stores are grouped in Skórzewo along the main access road running through the center of the town, being a natural stopping point on the way from work. Parking lots located at the front and located at the most convenient distances from the housing estates do not generate pedestrian traffic. Therefore, these facilities can hardly be called services with city-forming potential. Rather, they are a response only to the living needs of residents, not to their social needs. This form of trade creates a town where car traffic dominates. However, the scale of the village gives you the opportunity to get around on foot and create a „15-minute” town. This would have a positive impact on reducing car traffic, improving the quality of life of residents, and establishing social relationships thanks to visits to markets, squares, places of recreation and relaxation located close to the place of residence, accessible at distances convenient for pedestrians. These situations show the need to create high-quality local development plans with great awareness of the authorities, designers and investors.

Słowa kluczowe

PL

lokalna architektura; rozproszenie zabudowy; przestrzenie publiczne

EN

local architecture; urban sprawl; public spaces

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz
• Rocznik: 2023
• Tom: Z. 15
• Strony: 477--499
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., rys.

Twórcy

autor

Kasińska-Andruszkiewicz Agnieszka

• Politechnika Poznańska, Wydział Architektury, Instytut Architektury i Planowania Przestrzenneg

• https://orcid.org/0000-0002-9282-4722

Bibliografia

• 1. Alexander Ch., 2009, Język wzorców. Miasta – budynki – konstrukcja, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• 2. Bonenberg W., 2007, Miejska przestrzeń kreatywna, „Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej”, nr 10.
• 3. Bonenberg W., 2011, Urban Sprawl jako zagrożenie tożsamości miasta, „Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura i Urbanistyka, Tożsamość Miasta w Dobie Globalizacji”, nr 23.
• 4. Buczek G.A., 2011, Opracowanie planistyczne jako narzędzia kształtowania ładu przestrzennego, Towarzystwo Urbanistów Polskich, Katowice.
• 5. Chmielewski J.M., 2001, Teoria urbanistyki w projektowaniu i planowaniu miast, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskej, Warszawa.
• 6. Cichy-Pazder E., 2005, Teoretyczne i metodyczne podstawy projektowania urbanistycznego, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań.
• 7. Gehl J., 2013, Życie między budynkami, Wydawnictwo RAM, Kraków.
• 8. Gehl J., 2014, Miasta dla ludzi, Wydawnictwo RAM, Kraków.
• 9. Jurek J., 1988, Analiza przeobrażeń osadnictwa wiejskiego na obszarach wokółmiejskich, w: Problemy geografii osadnictwa i ludności w Polsce, red. E. Biderman, Wyd. UAM, Poznań–Zielona Góra.
• 10. Kacprzak E., Głębocki B., 2016, Urban sprawl a zmiany zasobów użytków rolnych na obszarach wiejskich aglomeracji poznańskiej w latach 1990-2016, „Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna”, nr 34.
• 11. Kuć-Czajkowska K., Sidor M. (red.), 2014, MIASTA społeczne aspekty funkcjonowania, Wydawnictwo Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• 12. Lorens P., 2013, Równoważenie rozwoju przestrzennego miast polskich, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk.
• 13. Marx-Kozakiewicz M., 2008, Ulica jako forma przestrzeni życia miasta, „Czasopismo Techniczne Politechniki Krakowskiej”, z. 8.
• 14. Pazder D., 2008, Rewitalizacja śródmiejskich przestrzeni kulturowych jako czynnik wzrostu atrakcyjności miasta: badania średniej wielkości miast Wielkopolski, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań.
• 15. Polit A., 2010, Idea miasta zwartego a rzeczywistość́, „Czasopismo Techniczne Politechniki Krakowskiej”, z. 6-A/1.
• 16. Śleszyński P., 2022, Stan planowania przestrzennego w gminach, Instytut Geografii Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa.
• 17. Wallis A., 1971, Socjologia i kształtowanie przestrzeni, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, s. 93.
• 18. Wejchert K., 1984, Elementy kompozycji urbanistycznej, Arkady, Warszawa.
• 19. Wikipedia, 2023, https://pl.wikipedia.org/wiki/Skórzewo_(województwo_wielkopolskie)#/media/Plik:Skórzewo_(województwo_wielkopolskie),_ 1965-08-23.png] (dostęp: 20.06.2023).
• 20. Zachariasz I., 2012, Kierunki reformy planowania i zagospodarowania przestrzennego, Lex a Wolters Kluwer Polska, Warszawa.
• 21. Zwolak S., 2021, Instytucja ładu przestrzennego w polskim prawie, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).