Zabytki na podłożu papierowym jako środowisko życia mikroorganizmów

• Autorzy: Karbowska-Berent J.

Identyfikatory

DOI

10.15199/54.2015.12.1

Warianty tytułu

EN

Paper-based cultural heritage items as an environment for microorganisms

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Papier stanowiący podłoże dla pisma, druku lub obrazu w zabytkowych książkach, archiwaliach i dziełach sztuki jest wrażliwy na atak grzybów i bakterii, jeśli zawiera więcej niż 8% wody. Mikroorganizmy niszczące papier pochodzą głównie z gleby, z której są podrywane przez ruchy powietrza, a następnie unoszone w powietrzu w postaci tzw. bioaerozolu. Cząstki bioaerozolu z mikroorganizmami mogą wnikać do wnętrza magazynów bibliotecznych, archiwalnych lub muzealnych i opadać na zbiory jako kurz. W razie zawilgocenia zbiorów zarodniki grzybów i przetrwalniki bakterii zaczynają rozwijać się, tworząc kolonie i powodując zniszczenia papierowego podłoża zabytków poprzez wydzielanie enzymów, w tym celulaz, i związków barwnych, powodujących zaplamienia. W zaawansowanym stadium destrukcji papier staje się cieńszy, powstają ubytki, niekiedy resztki kartek kruszą się lub sklejają.

EN

Paper which constitutes a support for writing, printing or painting in historic books, archives and works of art is susceptible to the attack of fungi and bacteria when it contains more than 8% water. Microorganisms deteriorating paper originate from soil, from which they are lifted by air movements and then carried away in the air in the form of a bioaerosol. The particles of bioaerosol carrying the microorganisms are able to penetrate the interiors of store-rooms in libraries, archives and museums and accumulate on collections as dust. In case of moistening of collections fungal and bacterial spores start to develop colonies leading to deterioration of paper support through the excretion of enzymes, including celulases, and colourful compounds, which cause stains. At an advanced stage of destruction paper becomes thinner, defects in paper are visible and sometimes the scraps of pages crumble or are stuck together.

Słowa kluczowe

PL

papier; zabytki; grzyby strzępkowe; bakterie; biodeterioracja

EN

paper; cultural heritage; filamentous fungi; bacteria; biodeterioration

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przegląd Papierniczy
• Rocznik: 2015
• Tom: R. 71, nr 12
• Strony: 679--683
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz.

Twórcy

autor

Karbowska-Berent J.

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Instytut Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa, Zaktad Konserwacji Papieru i Skóry, 87-100 Toruń, ul. Sienkiewicza 30/32

Bibliografia

• 1. Zyska B., Żakowska Z. (red.): „Mikrobiologia materiałów", Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź 2005.
• 2. Gutarowska B., A. Cichocka: „Ocena zanieczyszczenia mikrobiologicznego mas papierniczych oraz wody technologicznej stosowanych w procesie produkcji papieru", Przegl. Papierń. 65, 9, 551-555 (2009).
• 3. Kowalik R.: „Microbiodeterioration of Library Materials. Part 2: Microbiodecomposition of Basic Organie Library Materials" Restaurator 4,3-4,135-219(1980).
• 4. Strzelczyk A. B.: „Mikrobiologiczne zniszczenia zbiorów bibliotecznych. Przyczyny i objawy destrukcji", Studia Bibliologiczne 10, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego 1618, 81-92 (1997).
• 5. Nyuksha J. R: "The Biodeterioration of Paper and Books", w: Recent Advances in Biodeterioration and Biodegradation, ed. K.L. Garg, N. Garg, K.G. Mukerji, Naya Prokash, Calcutta, 1-88 (1994).
• 6. Zyska B.: „Ochrona zbiorów bibliotecznych przed zniszczeniem, t. 2: Czynniki niszczące materiały w zbiorach bibliotecznych", Uniwersytet Śląski, Katowice 1993.
• 7. Meier Ch., Petersen K.: „Schimmelpilze auf Papier. Ein Handbuch fur Konservatoren. Biologische Grundlagen, Erkennung, Behandlung und Prevention", Der Andere Verlag, Tónning-LiJbeck-Marburg 2006.
• 8. Kołodziejczyk A.: „Naturalne związki organiczne", Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
• 9. Paul E.A., Clark F.E.: „Mikrobiologia i biochemia gleb", Wydawnictwo UMCS, Lublin 2000.
• 10. Carlile M.J., Watkinson S., Gooday G.W.: "The Fungi", Elsevier Academic Press, Amsterdam 1994.
• 11. Blaszczyk M.K.: „Mikrobiologia środowisk", Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
• 12. Górny R.L.: „Aerozole biologiczne - rola normatywów w ochronie środowiska i zdrowia", V Konferencja Naukowa „Rozkład i korozja mikrobiologiczna materiałów technicznych", Łódź 2009, 91-102.
• 13. Karbowska-Berent J., R. Górny, A. B. Strzelczyk, A. Wlazło: „Microbial quality in selected Polish libraries and archives", Building and 22. Environment 46,10,1872-1879 (2011).
• 14. Harkawy A., R.L. Górny R.L., Ogierman L, Wlazło A., Lawniczek. Walczyk A.,Niesler A.: „Bioaerosol assessment in naturally ventilated historical historical library building with restricted personnel access", Annals of Agricultural and Environmental Medicine 18, 2, 323-329 (2011).
• 15. Piotrowska M., Zieliiiska-Jankiewicz K., Kozajda A., Gutarowska B.: „Zanieczyszczenie powietrza grzybami strzępkowymi w archiwach 25. i bibliotekach", IV Konferencja Naukowa „Rozkład i Korozja Mikrobiologiczna Materiałów Technicznych", Łódź 2006,176-179.
• 16. Maggi O., Persiani A.M., Galio F., Valenti R, Pasquariello G., Sclocchi M.C., Scorrano M.: "Airborne fungal spores in dust present in archives: proposal for a detection method, new for archival materials", Aerobiologia 16,429-434 (2000).
• 17. Brokerhof A., van Zanen B., den Teuling A., "Fluffy stuff. Integrated Control of Mould in Archives". Netherlands Institute for Cultural Heritage (ICN), Amsterdam 2007.
• 18. Nyuksha J. R: "Biological Principles of Book Keeping Conditions", Restaurator 3,3,101-108 (1979).
• 19. Zyska B.: "Fungi Isolated from Library Materials: a Review of the Literature", International Biodeterioration and Biodegradation 40, 1,43-51 (1997).
• 20. Strzelczyk A.B., Leźnicka S.: "The role of fungi and bacteria in the consolidation of books", International Biodeterioration Bulletin 17, 2,57-66(1981).
• 21. Capitelli R, Pasquariello G., Tarsitani G., Sorlini C: "Scnpta manent? Assessment microbial risk to paper heritage", Trends in Microbiology 18,12,538-542(2010).
• 22. Czerwińska E., Kowalik R., Sadurska I.: „Zniszczenia papieru przez mikroflorę", Blok-Notes nr 2, Warszawa 1963.
• 23. Wojtczak M.: "Próby usuwania zaplamień grzybowych z papieru zabytkowego", Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo 15, Nauki Humanistyczno-Spoteczne – Zeszyt 189,115-126(1990).
• 24. Soyeon Ch.: "Foxing on paper: a literature review", J. American Institute for Conservation 46, 2,137-152 (2007).
• 25. Kerner-Gang W„ Nirenberg H.: „Isolierung von Pilzen aus beschadigten, langfristig gelagerten Buchern", Material und Organismen 15,3,225-233(1980).