Theoretical and legal rules for the reconstruction of architectural monuments in Ukraine that suffered during the Russian military aggression

• Autorzy: Kozłowski Tomasz , Ivashko Yulia , Belinskyi Serhii , Dmytrenko Andrii , Ivashko Oleksandr

Identyfikatory

DOI

10.24425/tkuia.2022.144859

Warianty tytułu

Teoretyczne i prawne zasady odbudowy zabytków architektonicznych w Ukrainie, które ucierpiały w trakcie agresji rosyjskiej

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

The war, which broke out in Ukraine on the 24th of February 2022, has left cities and infrastructure destroyed. While hostilities continue, war damage, including architectural monuments, is being recorded. The following paper is part of these activities. It aims to emphasise the scale of the destruction of cultural heritage sites and to identify the possibilities of their reconstruction and restoration. This study analyses international doctrinal documents and recommendations on the protection of historic monuments (e.g., ICOMOS), Ukrainian regulations and the literature on the reconstruction of historic urban layouts and architecture after the Second World War, primarily in Poland. The research is also based on methods used in restoration work, architectural survey documentation, and historical and comparative analysis. The war damage (as of May 2022) is discussed in general. Russian rocket attacks are inflicting damage to sites in almost all of Ukraine, but the Kyiv, Chernihiv, Sumy, Kharkiv, Donetsk and Lugansk, Mykolaiv and Kherson regions have suffered the most. This paper presents examples of destruction in selected regions surveyed directly by the authors - the Ukrainian capital Kyiv, Chernihiv and Mykolaiv regions. In Kyiv, mainly residential buildings and shopping centres have been destroyed, whereas in the Mykolaiv region the scale of destruction has been greater, including residential build- ings, schools and Orthodox churches. The conclusions provide proposals for the post-war reconstruction of selected buildings

PL

Wojna, która wybuchła w Ukrainie 24 lutego 2022 roku, doprowadziła do zniszczenia miast i infrastruktury. Działania wojenne trwają nadal, prowadzona jest też rejestracja strat wojennych, m.in. zabytków architektury. Niniejszy artykuł wpisuje się w te działania. Celem pracy jest zwrócenie uwagi na skalę zniszczeń obiektów dziedzictwa kulturowego oraz wskazanie możliwości ich odbudowy i rekonstrukcji. W badaniach analizowano międzynarodowe dokumenty doktrynalne i zalecenia związane z ochroną zabytków (m.in. ICOMOS), przepisy ukraińskie oraz literaturę przedmiotu przedstawiającą doświadczenia odbudowy zabytkowych układów urbanistycznych i architektury po II wojnie światowej, przede wszystkim w Polsce. Badania opierają się też na metodach stosowanych w pracach konserwatorskich, dokumentacji inwentaryzacyjnej, analizie historycznej i porównawczej. Omówiono ogólnie stan zniszczeń wojennych (stan z maja 2022). Rosyjskie ostrzały rakietowe niszczą obiekty w niemal całej Ukrainie, jednak najbardziej ucierpiały obwody kijowski, czernihowski, sumski, charkowski, doniecki i ługański, mikołajowski oraz chersoński. W artykule przedstawiono przykłady zniszczeń w wybranych regionach badanych bezpośrednio przez autorów - w stolicy Ukrainy Kijowie oraz w obwodzie czernihowskim i mikołajowskim. W Kijowie zniszczeniu uległy głównie budynki mieszkalne i centra handlowe, w obwodzie mikołajowskim skala zniszczeń okazała się większa - są to m.in. budynki mieszkalne, szkoły, cerkwie. We wnioskach sformułowano propozycje powojennej odbudowy wybranych obiektów.

Słowa kluczowe

EN

Ukraine; war; reconstruction; destroyed citi; prospects

PL

Ukraina; wojna; odbudowa; miasto zniszczone; perspektywa

• Wydawca: Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie ; Politechnika Krakowska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie
• Rocznik: 2022
• Tom: T. 50
• Strony: 391--408
• Opis fizyczny: Bibliogr. 53 poz., zdj.

Twórcy

autor

Kozłowski Tomasz

• Chair of Architectural Design, Cracow University of Technology

• https://orcid.org/0000-0002-4548-9490

autor

Ivashko Yulia

• Kyiv National University of Construction and Architecture, Department of Architecture

• https://orcid.org/0000-0003-4525-9182

autor

Belinskyi Serhii

• Kyiv National University of Construction and Architecture, Department of Architecture

autor

Dmytrenko Andrii

• National University ‘Yuri Kondratyuk Poltava Polytechnic’, Department of Architecture

• https://orcid.org/0000-0003-4757-5218

autor

Ivashko Oleksandr

• Kyiv National University of Construction and Architecture, Department of Architecture

• https://orcid.org/0000-0002-9194-2153

Bibliografia

• Barełkowski, R. (2003), Restytucja Zamku Królewskiego w Poznaniu. Zagadnienie urbanistyczne, architektoniczne i społeczne w teorii lokalizacji i zastosowaniach, Poznań: Ośrodek Wydawnictw Naukowych PAN, 2003.
• Council of Europe (1985), Convention for the Protection of the Architectural Heritage of Europe, Granada: Council of Europe. Available at: https://rm.coe.int/168007a087 (accessed: 25.04.2022).
• Czarnecki, B. and Chodorowski, M.P. (2021), ‘Urban Environment During Post-War Reconstruction: Architectural Dominants and Nodal Points as Measures of Changes in an Urban Landscape’, Land, 10, 1083. Available at: https://doi.org/10.3390/land10101083 (accessed: 25.04.2022).
• Dmytrenko, A., Ivashko, O. and Ivashko, Y. (2022), ‘Development of Creative Economy Objects as a Means of Industrial Territories Revitalization’, [in:] Onyshchenko, V. et al. (eds.), Proceedings of the 3rd International Conference on Building Innovations. ICBI 2020, (series Lecture Notes in Civil Engineering, vol. 181), Cham: Springer, рp. 487–495. Available at: https://doi.org/10.1007/978-3-030-85043-2_46 (accessed: 29.09.2022).
• Dyomin, M. and Ivashko, Y. (2020), ‘Stylistic Specifics of the Historical Development of the Secession Era (The Experience of Poltava)’, Wiadomości Konserwatorskie = Journal of Heritage Conservation, 62, pp. 79–84. Available at: https://doi.org/10.48234/WK62POLTAVA (accessed: 15.09.2022).
• Dyomin, M. et al. (2020), ‘Big Cities Industrial Territories Revitalization Problems and Ways of Their Solution’, [in:] Obyshchenko, V. et al. (eds.), Proceedings of the 2nd International Conference on Building Innovations. ICBI 2019, (series Lecture Notes in Civil Engineering, vol. 73), Cham: Springer, pp. 274–276. Available at: https://doi.org/10.1007/978-3-030-42939-3_37 (accessed: 15.09.2022).
• Dyomin, M. et al. (2021), ‘Development Trends and Problems of Large Ukrainian Historical Cities in the Twentieth and Twenty-First Century: Case Study of Urban Tendencies and Problems of Revitalization of an Industrial District’, Wiadomości Konserwatorskie = Journal of Heritage Conservation, 65, pp. 26–36. Available at: 10.48234/WK65TRENDS (accessed: 15.09.2022).
• European Confederation of Conservator-Restorers’ Organisations (1993), ECCO Professional Guidelines I/II/III, Brussels: ECCO. Available at: https://conservacion.inah. gob.mx/normativa/wp-content/uploads/Documento140. pdf (accessed: 25.04.2022).
• Gryglewski, P. et al. (2020), ‘Art as a Message Realized Through Various Means of Artistic Expression’, Art Inquiry. Recherches sur les arts, XXII, pp. 57–88.
• ICCROM (2000), Riga Charter on Authenticity and Historical Reconstruction in Relationship to Cultural Heritage, Riga: ICCROM, Latvian National Commission for UNESCO and State Inspection for Heritage Protection of Latvia. Available at: https://www.iccrom.org/sites/default/files/publications/2020-05/convern8_07_rigacharter_ing.pdf (accessed: 25.04.2022).
• ICOMOS (1964), International Charter for the Conservation and Restoration of Monuments and Sites (The Venice Charter 1964), Venice: Second International Congress of Architects and Technicians of Historical Monuments. Available at: https://www.icomos.org/charters/venice_e.pdf (accessed: 25.04.2022).
• ICOMOS (1982), Declaration of Dresden on the ‘Reconstruction of Monuments Destroyed by War’, Dresden: ICOMOS. Available at: https://www.icomos.org/en/charters-and-texts/179-articles-en-francais/ressources/charters-and-standards/184-the-declaration-of-dresden (accessed: 25.04.2022).
• ICOMOS (1987), Charter for the Conservation of Historic Towns and Urban Areas (Washington Charter 1987), Washington, DC: ICOMOS General Assembly. Available at: https://www.icomos.org/charters/towns_e.pdf (25.04.2022).
• ICOMOS (1990), Charter for the Protection and Management of the Archaeological Heritage, Lausanne: International Committee for the Management of Archaeological Heritage (ICAHM) and ICOMOS 9th General Assembly. Available at: https://www.icomos.org/images/DOCUMENTS/Charters/arch_e.pdf (accessed: 25.04.2022).
• ICOMOS (1993), Guidelines for Education and Training in the Conservation of Monuments, Ensembles and Sites, Colombo: The General Assembly of the International Council on Monuments and Sites ICOMOS. Available at: https://www.icomos.org/en/charters-and-texts/179-articles-en-francais/ressources/charters-and-standards/187-guidelines-for-education-and-training-in-the-conservation-of-monuments-ensembles-and-sites (accessed: 25.04.2022).
• ICOMOS (1994), The Nara Document on Authenticity, Nara: The Nara Conference on Authenticity in Relation to the World Heritage Convention. Available at: https://www.icomos.org/en/charters-and-texts/179-articles-en-francais/ressources/charters-and-standards/386-the-nara-document-on-authenticity-1994 (accessed: 25.04.2022).
• ICOMOS (2016), ‘International Conventions’, ICOMOS. International Council on Monuments and Sites, 18.11.2016. Available at: https://www.icomos.org/en/what-we-do/involvement-in-international-conventions/international-conventions (accessed: 29.09.2022).
• ICOMOS Polska (n.d.), ‚Dokumenty doktrynalne’, Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS-Polska. Available at: http://www. icomos-poland.org/pl/dokumenty-doktrynalne.html (accessed: 29.09.2022).
• International Museums Office (1931), The Athens Charter for the Restoration of Historic Monuments, Athens: First International Congress of Architects and Technicians of Historic Monuments. Available at: https://www.icomos.org/en/charters-and-texts/179-articles-en-francais/ressources/ charters-and-standards/167-the-athens-charter-for-the-restoration-of-historic-monuments (accessed: 25.04.2022).
• Ivashko, O. (2019), ‘The Issues of Conservation and Revitalisation of the Monuments of Industrial Architecture’, Wiadomości Konserwatorskie = Journal of Heritage Conservation, 58, pp. 113–117. Available at: https://doi.org/10.48234/WK68UKRAINE (accessed: 29.09.2022).
• Ivashko, Y. et al. (2020), ‘Problems of Historical Cities Heritage Preservation: Chernihiv Art Nouveau Buildings’, International Journal of Conservation Science, 11(4), pp. 953–964. Available at: http://reposit.nupp.edu.ua/ bitstream/PoltNTU/8660/1/IJCS-20-70_Ivashko%20 %281%29.pdf (accessed: 29.09.2022).
• Ivashko, Y. et al. (2021), ‘Stylistic Features of Secession Décor in Ukraine as the Basis for Its Restoration’, Wiadomości Konserwatorskie = Journal of Heritage Conservation, 68, pp. 117–127.
• Kadłuczka, A. (2001), Ochrona zabytków architektury, vol. 1: Rozwój doktryn i teorii (vademecum), Kraków: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków.
• Kobylarczyk, J. et al. (2020), ‘Methods of Revitalizing Historical Industrial Facilities - International Experience’, Wiadomości Konserwatorskie = Journal of Heritage Conservation, 62, pp. 97–103. Available at: https://doi.org/10.48234/WK62INDUSTRIAL (accessed: 29.09.2022).
• Konopka, M. (ed.) (2006), Destroyed but not Lost: Conference on the 25th Anniversary of the Old Town’s Entry onto the UNESCO Heritage List, Warsaw: Conservator of Monuments of Capital City of Warsaw.
• Konstytutsiya Ukrayiny (1996), Vidomosti Verkhovnoyi Rady Ukrayiny, 1996, № 30, st. 141. Available at: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/254%D0%BA/96-%D0%B2%D1%80#Text (accessed: 28.09.2022).
• Krzykowska, K. (2022), ‘Powstał rejestr zniszczeń dóbr kultury na Ukrainie’, Dzieje.pl, 02.05.2022. Available at: https://dzieje.pl/kultura-i-sztuka/powstal-rejestr-zniszczen-dobr-kultury-na-ukrainie-na-liscie-do-tej-pory-277 (accessed: 29.09.2022).
• Lubocka-Hoffmann, M. (2004), Miasta historyczne zachodniej i północnej Polski. Zniszczenia i programy odbudowy, Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Excalibur.
• Lubocka-Hoffmann, M. (2008), ‘Doktryna konserwatorska a odbudowa miast’, Studia Elbląskie, 9, pp. 241–249. Available at: https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Studia_Elblaskie/Studia_Elblaskie-r2008-t9/Studia_Elblaskie-r2008-t9-s241-249/Studia_Elblaskie-r2008-t9-s241-249.pdf (accessed: 25.04.2022).
• Małachowicz, E. (1985), Stare Miasto we Wrocławiu. Rozwój urbanistyczno-architektoniczny, zniszczenia wojenne i odbudowa, 2nd edition, Warszawa-Wrocław: PWN.
• Michonneau, S., Rodríguez-López, C. and Vela Cossío, F. (ed.) (2019), Paisajes de guerra: Huellas, reconstrucción, patrimonio (1939 - años 2000). New edition. Madrid: Casa de Velázquez. Available at: http://books.openedition.org/cvz/8440 (accessed: 15.09.2022).
• Ministerstvo kulʹtury ta informatsiynoyi polityky Ukrayiny (2022a), Destroyed Cultural Heriage of Ukraine = Zruynovana kul’turna spadshchyna Ukrayiny. Available at: https://culturecrimes.mkip.gov.ua (accessed: 15.09.2022).
• Ministerstvo kulʹtury ta informatsiynoyi polityky Ukrayiny (2022b), Zafiksovani voyenni zlochyny. Available at:https://mkip.notion.site/7be52d2803994651a23a220a8ed85f1c?v=49c5b44ce6c64534a719bab610474c6f (accessed: 29.09.2022)
• Orlenko, M. (2018), Problemy ta metody restavratsiyi pamʹyatok arkhitektury Ukrayiny (XI — poch. XX st.), dissertation, Kyyivsʹkyy natsionalʹnyy universytet budivnytstva i arkhitektury, Kyiv.
• Orlenko, M. and Ivashko, Y. (2019), ‘The Concept of Art and Works of Art in the Theory of Art and in the Restoration Industry’, Art Inquiry. Recherches sur les arts, XXI, pp. 171–190. Available at: https://doi.org/10.26485/AI/2019/21/12 (accessed: 29.09.2022).
• Orlenko, M. et al. (2020a), ‘The Influence of Ideology on the Preservation, Restoration and Reconstruction of Temples in the Urban Structure of Post-Totalitarian States’, Wiadomości Konserwatorskie = Journal of Heritage Conservation, 61, pp. 67–79. Available at: https://doi.org/10.48234/WK61INFLUENCE (accessed: 29.09.2022).
• Orlenko, M. et al. (2020b), ‘Ways of Revitalization with the Restoration of Historical Industrial Facilities in Large Cities. The Experience of Ukraine and Poland’, International Journal of Conservation Science, 11(2), pp. 433-450.
• Orlenko, M. et al. (2021), ‘Conservation of the Residential and Public Architecture of the 19th - early 20th Centuries (on the Examples of Kyiv and Cracow)’, International Journal of Conservation Science, 12(2), pp. 507–528.
• Pawłowski, K. (1993), ‘Jan Zachwatowicz - monument polskiego konserwatorstwa’, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki. Teoria i historia, 38(3–4), pp. 363–366.
• ‘Perelik vyznachnykh pamʹyatok istoriyi ta kulʹtury, shcho potrebuyutʹ pershocherhovoho vidtvorennya’ (1999), Pamʹyatky Ukrayiny, 1, pp. 101–108. Available at: https://elib.nlu.org.ua/view.html?id=5633 (accessed: 29.09.2022).
• Racoń-Leja, K. (2019), Miasto i wojna. Wpływ II wojny światowej na przekształcenia struktury przestrzennej i współczesną kondycję urbanistyczną wybranych miast europejskich, Kraków: Wydawnictwo PK.
• Salm, J. (2021), ‘Zniszczenia wojenne jako czynnik determinujący krajobraz miejski na przykładzie ośrodków Polski północno-wschodniej. I co z tego wynika’, [in:] Jarno, W. and Kita, J. (ed.), Oblicza wojny, vol. 5: Miasto i wojna, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, pp. 393-412. Available at: https://doi.org/10.18778/8220-699-9.22 (accessed: 29.09.2022).
• Stefański, K. et al. (2020), ‘Revitalisation Specifics of Industrial Enterprises Made of Brick and Concrete. Examples of Lodz, Kyiv and Poltava’, International Journal of Conservation Science, 11(3), pp. 715–730.
• Szmygin, B. (1996), ‘Doktryny i zasady konserwatorskie a współczesne możliwości ich realizacji’, Ochrona Zabytków, 49(4), pp. 347–350.
• Szmygin, B. (2000), Kształtowanie koncepcji zabytku i doktryny konserwatorskiej w Polsce w XX wieku, Lublin: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej.
• Szmygin, B. (ed.) (2008), Współczesne problemy teorii konserwatorskiej w Polsce. Praca zbiorowa, Warszawa– Lublin: Międzynarodowa Rada Ochrony Zabytków ICOMOS and Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej.
• Szmygin, B. (2015a), ‘Teoria i kryteria wartościowania dziedzictwa jako podstawa jego ochrony’ = ‘Theory and Criteria of Heritage Evaluation as the Basis for Its Protection’, Wiadomości Konserwatorskie = Journal of Heritage Conservation, 44, pp. 44–52. Available at: https://doi.org/10.17425/WK44PROTECTION (accessed: 29.09.2022).
• Szmygin, B. (ed.) (2015b), Vademecum Konserwatora Zabytków. Międzynarodowe normy ochrony dziedzictwa kultury /edycja 2015/, Warszawa: Polski Komitet Narodowy ICOMOS.
• UNESCO (1972a), Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage, Paris: General Conference of UNESCO. Available at: https://whc.unesco.org/archive/convention-en.pdf (accessed: 25.04.2022). Polish version: Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, Dz.U. 1976 nr 32 poz. 190. Available at: https://www.unesco.pl/fileadmin/user_upload/pdf/Konwencja_o_ochronie_swiatowego_dziedzictwa.pdf (accessed: 25.04.2022).
• UNESCO (1972b), Recommendation Concerning the Protection, at National Level, of the Cultural and Natural Heritage, Paris: General Conference of UNESCO. Available at: https://www.unesco.org/en/legal-affairs/recommendation-concerning-protection-national-level-cultural-and-natural-heritage (accessed: 29.09.2022).
• Zachwatowicz, J. (1979), ‘Problemy restytucji Zamku Królewskiego w Warszawie’, Ochrona Zabytków, 32(1), pp. 3–18.
• Zakon Ukrayiny pro okhoronu kulʹturnoyi spadshchyny (2000), Vidomosti Verkhovnoyi Rady Ukrayiny, 2000, № 39, st 333. Available at: https://zakon.rada.gov.ua/laws/main/1805-14#Text (accessed: 28.09.2022).
• Zin, W. (ed.) (1986), Zabytki urbanistyki i architektury w Polsce. Odbudowa i konserwacja: praca zbiorowa, vol. 1: Miasta historyczne, Warszawa: Arkady.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023)