Tytuł artykułu
Autorzy
Identyfikatory
Warianty tytułu
Verification of storm water drainage capacity in hydrodynamic modeling
Języki publikacji
Abstrakty
Wymiarowanie systemów kanalizacji deszczowej czy ogólnospławnej w Polsce napotyka poważne trudności, które wynikają głównie z braku wiarygodnego modelu opadów deszczu. W rezultacie, stosowana w Polsce metoda granicznych natężeń (MGN) z wykorzystaniem wzoru Błaszczyka znacznie zaniża wyniki obliczeń strumieni spływu wód deszczowych w porównaniu do metody współczynnika opóźnienia (MWO) stosowanej w Niemczech. W publikacji przedstawiono symulowane działanie systemu kanalizacji deszczowej, zwymiarowanej trzema metodami czasu przepływu, tj. stosując MGN z wzorem Błaszczyka oraz MGN i MWO z wzorem opadów dla Wrocławia. Przyjęto modelową zlewnię miejską o powierzchni 1,54 km2 w terenie płaskim i zastosowano własny model opadów oparty na rozkładzie Fishera–Tippetta typu IIImin. Za obciążenie zlewni przyjęto opady modelowe Eulera typu II o zmiennych czasach trwania w warunkach hydrologicznych miasta Wrocławia. Do symulacji hydrodynamicznych działania systemów kanalizacyjnych wybrano program SWMM 5.0. Wskazano na bezpieczną metodę wymiarowania kanalizacji (MWO) dla kryterium braku wylewów z kanałów. Przeprowadzono także weryfikację przepustowości hydraulicznej rzeczywistej sieci kanalizacji deszczowej na osiedlu Rakowiec we Wrocławiu. W wyniku symulacji stwierdzono, że kanalizacja ta nie spełnia wymagań europejskiej normy PN-EN 752. Nadpiętrzenia do poziomu terenu występują statystycznie częściej niż raz na 3 lata. Zaproponowano modernizację przedmiotowej kanalizacji poprzez budowę trzech zbiorników retencyjnych, w pobliżu stwierdzonych punktów krytycznych sieci, o wyznaczonych w pracy objętościach retencyjnych.
The sizing of storm water sewage systems or combined sewage systems in Poland meets serious difficulties mainly due to the lack of a reliable precipitation model. As a result, applying the Błaszczyk formula to the method commonly used in Poland (the Rational Method – MGN) leads to underestimation of storm water runoff flows compared to the method of coefficient of delay (MWO) used in Germany. In this paper, the functioning of a sewage system sized by using the following three flow time methods: MGN with the Błaszczyk formula, MGN with precipitation formula for Wrocław, and MWO with precipitation formula for Wrocław, has been simulated for a model municipal drainage basin of the area of 1.54 km2 on a flat surface. There was used purpose-made model of rainfall based on the Fisher–Tippett type IIImin distribution. The SWMM 5.0 program has been selected for the hydrological simulation of sewage systems. The model precipitation of Euler’s type II in hydrological conditions of Wrocław was used as the drainage basin load. The safe method for sewage system sizing was indicated (MWO) with the criterion of the lack of flooding from channels. Verification of the hydraulic capacity of storm water drainage network in Rakowiec estate in Wrocław was also carried out. The simulation showed that the sewer does not meet the requirements of European standard EN 752. Floodings occurred statistically more frequently than once every three years. Modernization of the present sewerage system was proposed by constructing three reservoirs near the critical points of the networks of estimated retention volumes.
Czasopismo
Rocznik
Tom
Strony
143--143
Opis fizyczny
Bibliogr. 96 poz., tab. rys.
Twórcy
autor
- Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska Politechniki Wrocławskiej, Zakład Naukowy Usuwania Ścieków, Wybrzeże Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław
autor
- Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska Politechniki Wrocławskiej, Zakład Naukowy Usuwania Ścieków, Wybrzeże Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław
Bibliografia
- [1] AKAN A.O., Urban Stormwater Hydrology: A Guide to Engineering Calculations, Technomic Publishing Co., Inc., Lancaster 1993.
- [2] Arbeitsblatt ATV-A 110, Richtlinien für die hydraulische Dimensionierung und den Leistungsnachweis von Abwasserkanälen und -leitungen, Gfa, Hennef 1988.
- [3] Arbeitsblatt ATV-A 111P, Wytyczne do wymiarowania i sprawdzania przepustowości urządzeń odciążających w systemach kanalizacyjnych, Gfa, Hennef 1994.
- [4] Arbeitsblatt DVWK-A 117, Bemessung von Regenrückhalteräumen, Gfa, Hennef 2006.
- [5] Arbeitsblatt ATV-A 118, Hydraulische Bemessung und Nachweis von Entwässerungs-systemen, Gfa, Hennef 1999.
- [6] Arbeitsblatt ATV-A 128, Richtlinien für die Bemessung und Gestaltung von Regenentlastungsanlagen in Mischwasserkanälen, Gfa, Hennef 1998.
- [7] ASCE, Design & Construction of Urban Stormwater Management Systems, New York 1992.
- [8] ASCE, Gravity Sanitary Sewer Design and Construction, ASCE Manual of Practice, No. 60, New York 1982.
- [9] BARTELS H., MALITZ G., ASMUS S. u.a., Starkniederschlagshöhen für Deutschland, KOSTRA, Selbstverlag des Deutschen Wetterdienstes, Offenbach am Main 1997.
- [10] BŁASZCZYK W., Spływy deszczowe w sieci kanalizacyjnej, Gaz, Woda i Technika Sanitarna, 1954, nr 9, 262–271.
- [11] BŁASZCZYK W., ROMAN M., STAMATELLO H., Kanalizacja. Tom I, Arkady, Warszawa 1974.
- [12] BOGDANOWICZ E., STACHÝ J., Maksymalne opady deszczu w Polsce. Charakterystyki projektowe, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Seria: Hydrologia i Oceanologia, nr 23, Warszawa 1998.
- [13] BROMBACH H., Abflusssteuerung von Regenwasserbehandlungsanlagen, Wasserwirtschaft, 1982, H. 2, 44–52.
- [14] CIEPIELOWSKI A., DĄBKOWSKI S.L., Metody obliczeń przepływów maksymalnych w małych zlewniach rzecznych (z przykładami), Oficyna Wydawnicza Projprzem-EKO, Bydgoszcz 2006.
- [15] CIEŚLIK W., Analiza działania systemu kanalizacyjnego na osiedlu mieszkaniowym m. Wrocławia, Praca magisterska, Wydział Inżynierii Środowiska PWr., Wrocław 2011.
- [16] DĄBROWSKI W., Oddziaływanie sieci kanalizacyjnych na środowisko, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 2004.
- [17] DZIOPAK J., Analiza teoretyczna i modelowanie wielokomorowych zbiorników kanalizacyjnych, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Monografia nr 125, Kraków 1992.
- [18] DZIOPAK J., Modelowanie wielokomorowych zbiorników retencyjnych w kanalizacji, Monografia, Politechnika Rzeszowska, Rzeszów 2004.
- [19] DZIOPAK J., Postęp w metodologii wymiarowania wielokomorowych zbiorników retencyjnych w kanalizacji. VI Zjazd Kanalizatorów Polskich POLKAN ’07, Łódź 6–7.12.2007, Wydawnictwo Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska PAN 2007, vol. 46, 141–151.
- [20] DZIOPAK J., HYPIAK J., Analiza metodologii wymiarowania kanalizacji ogólnospławnej, Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej, Budownictwo i Inżynieria Środowiska 2011, z. 58 (nr 2), 21–34.
- [21] DZIOPAK J., SŁYŚ D., Modelowanie zbiorników klasycznych i grawitacyjno-pompowych w kanalizacji, Monografia, Politechnika Rzeszowska, Rzeszów 2007.
- [22] DZIOPAK J., SŁYŚ D., STEC A., Metody uproszczone i nomogramy do wymiarowania jednokomorowych zbiorników do odciążania hydraulicznego sieci kanalizacyjnych, Infrastruktura komunalna a rozwój zrównoważony terenów zurbanizowanych, INFRAEKO 2008, 59–68.
- [23] EDEL R., Odwadnianie dróg, Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warszawa 2006.
- [24] EDEL R., SULIGOWSKI Z., Wpływ parametrów wpustów deszczowych na sprawność odwodnienia powierzchniowego dróg i ulic, Wyd. Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 2004.
- [25] FIDALA-SZOPE M., Ochrona wód powierzchniowych przed zrzutami z kanalizacji deszczowej i półrozdzielczej, Poradnik, IOŚ, Warszawa 1997.
- [26] GEIGER W., DREISEITL H., Nowe sposoby odprowadzania wód deszczowych, Wydawnictwo Projprzem-EKO, Bydgoszcz 1999.
- [27] GUPTA R.D., KUNDU D., Generalized exponential distribution: existing results and some recent developments, Journal of Statistical Planning and Inference, 2007, vol. 137, 3537–3547.
- [28] IMHOFF K., IMHOFF K.R., Kanalizacja miast i oczyszczanie ścieków, Wyd. Projprzem-EKO, Bydgoszcz 1996.
- [29] JAMES W., A Guide to the Rain, Temperature and Runoff Modules of the USEPA SWMM4, CHI Publications, Guelph, Ontario 2000.
- [30] KAŹMIERCZAK B., Analiza wpływu danych wyjściowych na parametry konstrukcyjne i eksploatacyjne bocznych przelewów burzowych na kanalizacji ogólnospławnej, Praca magisterska, Wydział Inżynierii Środowiska PWr., Wrocław 2007.
- [31] KAŹMIERCZAK B., Badania symulacyjne działania przelewów burzowych i separatorów ścieków deszczowych w warunkach ruchu nieustalonego do wspomagania projektowania sieci odwodnieniowych, Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska PWr., praca doktorska (Promotor: A. Kotowski), Wrocław 2011.
- [32] KAŹMIERCZAK B., KOTOWSKI A., Analiza porównawcza wzorów na natężenie deszczy do projektowania kanalizacji. II Ogólnopolska Konferencja Nauk.-Tech. INFRAEKO, Rzeszów–Niepołomice, 4–5.06.2009, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, 2009, 101–116.
- [33] KAŹMIERCZAK B., KOTOWSKI A., Analiza wpływu wysokości krawędzi przelewowej na działanie przelewu burzowego z rurą dławiącą, Człowiek – Cywilizacja – Przyszłość. VI Konferencja Naukowa Studentów, Wrocław 2008, 509–515.
- [34] KAŹMIERCZAK B., KOTOWSKI A., Wpływ założeń eksploatacyjnych na parametry konstrukcyjne przelewów burzowych z dławionym odpływem, Gaz, Woda i Technika Sanitarna, 2008, nr 7–8, 29–35.
- [35] KONISHI S., KITAGAWA G., Information Criteria and Statistical Modeling, Springer Science, 2008.
- [36] KOTOWSKI A., Dimensionless equation for side-channel weirs, Archives of Hydroengineering and Environmental Mechanics, 2001, Vol. 48, No. 1, 97–113.
- [37] KOTOWSKI A., Dyskusja nad zaleceniami normy PN-EN 752 odnośnie zasad wymiarowania odwodnień terenów w Polsce. POLKAN ’07, Komitet Inżynierii Środowiska PAN, Lublin 2007, 27–37.
- [38] KOTOWSKI A., Grundlagen der hydraulischen Dimensionierung der Regenüberläufe mit gedrosseltem Ablauf aus der beruhigten Kammer hinter dem seitlichen Streichwehr, GWF-Wasser/Abwasser, 2000, Jg. 141, H 8, 516–526.
- [39] KOTOWSKI A., Model investigations of storm overflow with discharge adjustment, Environment Protection Engineering, 1987, Vol. 13, No. 3/4, 51–62.
- [40] KOTOWSKI A., Modele fizykalne opadów do projektowania kanalizacji we Wrocławiu, Gaz, Woda i Technika Sanitarna, 2010, nr 6, 7–12.
- [41] KOTOWSKI A., Modelluntersuchungen über den Regenüberlauf mit seitlichen Streichwehren und gedrosseltem Ablauf in rechteckigen Kanälen, GWF – Wasser/Abwasser, 2000, Jg. 141, H 1, 47–55.
- [42] KOTOWSKI A., O potrzebie dostosowania zasad wymiarowania kanalizacji w Polsce do wymagań normy PN-EN 752 i zaleceń Europejskiego Komitetu Normalizacji, Gaz, Woda i Technika Sanitarna, 2006, nr 6, 20–26.
- [43] KOTOWSKI A., Podstawy bezpiecznego wymiarowania odwodnień terenów. Wydawnictwo Seidel– Przywecki, Warszawa 2011.
- [44] KOTOWSKI A., Podstawy wymiarowania bocznych przelewów burzowych z rurą dławiącą, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Monografia nr 38, 1998.
- [45] KOTOWSKI A., Projektowanie separatorów i przelewów burzowych na kanalizacji deszczowej, Ochrona Środowiska, 2000, nr 2, 25–30.
- [46] KOTOWSKI A., Weryfikacja zasad wymiarowania zbiorników retencyjnych ścieków deszczowych w Polsce, Gaz, Woda i Technika Sanitarna, 2009, nr 4, 14–21.
- [47] KOTOWSKI A., Współczynnik przepływu bocznych upustów regulacyjnych, Gospodarka Wodna 2002, R. 62, nr 7, 286–291.
- [48] KOTOWSKI A., Wybrane aspekty wymiarowania i sprawdzania przepustowości kanałów deszczowych i ogólnospławnych, Forum Eksploatatora, 2006, nr 1(22), 18–25.
- [49] KOTOWSKI A., Zasady wymiarowania udoskonalonych przelewów burzowych z rurą dławiącą. IV Kongres Kanalizatorów Polskich POLKAN ’99, Łódź, 8–10 listopada 1999, 127–139.
- [50] KOTOWSKI A., KAŹMIERCZAK B., Ocena przydatności dotychczasowych wzorów na natężenie opadów deszczowych do projektowania odwodnień terenów w Polsce, Gaz, Woda i Technika Sanitarna, 2009, nr 11, 11–17.
- [51] KOTOWSKI A., KAŹMIERCZAK B., Probabilistyczne modele opadów miarodajnych do projektowania i weryfikacji częstości wylewów z kanalizacji we Wrocławiu, Gaz, Woda i Technika Sanitarna, 2010, nr 6, 13–19.
- [52] KOTOWSKI A., KAŹMIERCZAK B., Wpływ wysokości krawędzi przelewowej na jej długość w przykładowym przelewie burzowym z dławionym odpływem na kanalizacji ogólnospławnej, Infrastruktura komunalna a rozwój zrównoważony terenów zurbanizowanych, INFRAEKO 2008, 87–97.
- [53] KOTOWSKI A., KAŹMIERCZAK B., DANCEWICZ A., Analiza maksymalnych wysokości opadów we Wrocławiu-Strachowicach w latach 1960–2009. Modelowanie opadów miarodajnych do wymiarowania kanalizacji, Raporty Instytutu Inżynierii Ochrony Środowiska Politechniki Wrocławskiej, Seria SPR, nr 26/2009.
- [54] KOTOWSKI A., KAŹMIERCZAK B., DANCEWICZ A., Czasowo-przestrzenne zróżnicowanie opadów atmosferycznych we Wrocławiu, Ochrona Środowiska, 2010, vol. 32, nr 4, 37–46.
- [55] KOTOWSKI A., KAŹMIERCZAK B., DANCEWICZ A., Modelowanie opadów do wymiarowania kanalizacji, Wydawnictwo Polska Akademia Nauk, Komitet Inżynierii Lądowej i Wodnej, Instytut Podstawowych Problemów Techniki, Studia z zakresu inżynierii, nr 68, Warszawa 2010.
- [56] KOTOWSKI A., WARTALSKI J., WÓJTOWICZ P., Dimensioning of non-conventional storm overflows with the new method of throttling the outflow to the treatment plant, Environmental Engineering, Wydawnictwo Taylor and Francis, London 2007, 165–173.
- [57] KULICZKOWSKI A., JAKUBOWSKI J., Ocena porównawcza wybranych metod obliczania miarodajnych przepływów w kanalizacji deszczowej, Instal, 2002, nr 11, 28–32.
- [58] KUNDZIEWICZ Z., Modele hydrologiczne ruchu fal powodziowych, Monografia Komitetu Gospodarki Wodnej, Warszawa 1985.
- [59] LAMBOR J., Hydrologia inżynierska, Arkady, Warszawa 1971
- [60] LEŚNIEWSKI M., Modelowanie sieci kanalizacyjnych za pomocą programu SWMM, GIS, modelowanie i monitoring w zarządzaniu systemami wodociągowymi i kanalizacyjnymi, Warszawa 2005, 185–197.
- [61] LICZNAR P., Generatory syntetycznych szeregów opadowych do modelowania sieci kanalizacji deszczowych i ogólnospławnych, Monografia, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Wrocław 2009.
- [62] LICZNAR P., Praktyczna realizacja modelu hydrodynamicznego sieci kanalizacyjnej w pakiecie SewerPac, Gaz, Woda i Technika Sanitarna, 2008, nr 9, 11–19.
- [63] LICZNAR P., Propozycja metody przetwarzania danych pluwiograficznych na potrzeby projektowania i eksploatacji miejskich systemów odwodnienia, Woda – Środowisko – Obszary Wiejskie, 2005, t. 5, 197–207.
- [64] LICZNAR P., ŁOMOTOWSKI J., ROJEK M., Pomiary i przetwarzanie danych opadowych dla potrzeb projektowania i eksploatacji systemów odwodnieniowych, Monografia, Wydawnictwo FUTURA, Poznań 2005.
- [65] MCCUEN R., JOHNSON P., RAGAN R., Hydrology, Federal Highway Administration, Washington 1996.
- [66] NAMYSŁOWSKA-WILCZYŃSKA B. (red.), Modelowanie procesów hydrologicznych, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2008.
- [67] NOWOGOŃSKI I., Odprowadzanie wód opadowych – komputerowe modelowanie, Wodociągi – Kanalizacja, 2007, nr 6, 36.
- [68] NOWOGOŃSKI I., WIRA J., Kalibracja hydrauliczna modelu SWMM przy wykorzystaniu danych z badań na terenie miasta Głogów, Instal, 2006, nr 9, 81–84.
- [69] OLIVETO G., BIGGIERO V., FIORENTINO M., Hydraulic features of supercritical flow along prismatic weirs, Journal of Hydraulic Research, 2001, Vol. 39, No. 1, 73–82.
- [70] OZGA-ZIELIŃSKA M., BRZEZIŃSKI J., Hydrologia stosowana, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.
- [71] PIT R., Infiltration Through Disturbed Urban Soils and Compost-Amended Soil Effects on Runoff Quality and Quantity, United States Environmental Protection Agency, Washington 1999.
- [72] PN-EN 752:2008, Drain and sewer systems outside buildings (Zewnętrzne systemy kanalizacyjne), PKN, Warszawa 2008.
- [73] ROSSMAN L.A., Storm Water Management Model. Quality assurance report: Dynamic Wave Flow Routing, United States Environmental Protection Agency, 2006.
- [74] ROSSMAN L.A., Storm Water Management Model. User’s Manual. Version 5.0, United States Environmental Protection Agency, 2010.
- [75] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych, DzU Nr 137 z dnia 31 lipca 2006 r. (poz. 984).
- [76] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 stycznia 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, DzU Nr 27 z dnia 19 lutego 2009 r. (poz. 169).
- [77] SAWICKI J., Przepływy ze swobodną powierzchnią, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
- [78] SAWICKI J., KONDZIELA A., Aktualizacja hydraulicznych parametrów sieci deszczowych, Gaz, Woda i Technika Sanitarna, 2002, nr 6, 208–210.
- [79] SCHMITT T., Kommentar zum Arbeitsblatt A 118 “Hydraulische Bemessung und Nachweis von Entwässerungssystemen”, DWA, Hennef 2000, Wyd. Seidel–Przywecki, Warszawa 2007.
- [80] SCHMITT T., THOMAS M., Rechnerischer Nachweis der Überstauhäufigkeit auf der Basis von Modellregen und Starkregenserien, KA – Wasserwirtschaft, Abwasser, Abfall, 2000 (47), Nr. 1, 63–69
- [81] SCHMITT T., THOMAS M., ETTRICH N., Analysis and modeling of flooding in urban drainage systems, Journal of Hydrology, 2004, No. 299, 300–311.
- [82] SINGH R., MANIVANNAN D., SATYANARAYANA T., Discharge coefficients of rectangular side weirs, Journal of Irrigation and Drainage Engineering, 1994, Vol. 120, No. 4, 814–820.
- [83] SKOTNICKI M., Komputerowe modele sieci kanalizacyjnych – program SWMM 5.0, Przegląd Komunalny, 2005, nr 5, 76.
- [84] SKOTNICKI M., Przegląd programów do obliczeń sieci kanalizacyjnych, Przegląd Komunalny, 2005, nr 7, 28.
- [85] SKOTNICKI M., SOWIŃSKI M., Przestrzenna zmienność opadów w modelowaniu odpływu ze zlewni miejskiej, Modelowanie procesów hydrologicznych, B. Namysłowska-Wilczyńska (red.), Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2008, 75–93.
- [86] SKOTNICKI M., SOWIŃSKI M., Weryfikacja metody wyznaczania szerokości hydraulicznej zlewni cząstkowych na przykładzie wybranej zlewni miejskiej, POLKAN ’08, Lublin, Komitet Inżynierii Środowiska PAN, 2008.
- [87] SŁYŚ D., Retencja zbiornikowa i sterowanie dopływem ścieków do oczyszczalni, Wydawnictwo Komitetu Inżynierii Środowiska PAN, Lublin 2009.
- [88] SOCZYŃSKA U. (red.), Hydrologia dynamiczna, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 1997.
- [89] SULIGOWSKI Z., Zagospodarowanie wód opadowych. Szczególne problemy, Forum Eksploatatora, 2004, nr 3–4, 24–27.
- [90] SWAMEE P.K., PATHAK S.K., ALI M.S., Side-weir analysis using elementary discharge coefficient, Journal of Irrigation and Drainage Engineering, 1994, Vol. 120, No. 4, 742–755.
- [91] WHITE F. M., Fluid Mechanics, McGrow-Hill, Boston 2005.
- [92] WIĘZIK B. (red.), Hydrologia w inżynierii i gospodarce wodnej. Tom 1, Monografia PAN, Vol. 68, Wyd. Perfekta info, Lublin 2010.
- [93] Zarządzenie nr 20 Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 30 czerwca 1965 r.: Wytyczne techniczne projektowania miejskich sieci kanalizacyjnych, Dz. Bud. Nr 15 z dnia 7 grudnia 1965 r.
- [94] ZAWILSKI M., Integracja zlewni zurbanizowanej w symulacji spływu ścieków opadowych, Gaz, Woda i Technika Sanitarna, 2010, nr 6, 28–32.
- [95] ZAWILSKI M., SAKSON G., Modelowanie spływu ścieków opadowych ze zlewni miejskiej przy wykorzystaniu programu SWMM, Gaz, Woda i Technika Sanitarna, 2010, nr 11, 32–36.
- [96] ZAWILSKI M., SAKSON G., Wykorzystanie programu SWMM w modelowaniu systemów kanalizacyjnych, Problemy zagospodarowania wód opadowych, Wydawnictwo Seidel–Przywecki, 2008, 155–16
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-b260248c-f3b8-44ae-9845-696b762c836f