Application of GIS tools to delimit the historic centers of small towns

• Autorzy: Szczepańska Agnieszka , Pietrzyk Katarzyna

Identyfikatory

DOI

10.57599/gisoj.2025.5.1.35

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Preservation and continuity of cultural heritage is an important task for local authorities, especially concerning the historic centers of small towns that have taken their shape over the course of past centuries. To this end, one develops revitalization programs that require the spatial extent of such centers to be determined. Indeed, accurate delimitation of the area to be revitalized based on transparent criteria is crucially important. Therefore, this study aims to formulate the rules that need to be followed when delimiting historic centers of small towns using GIS technology. The suggested solutions have been tested on selected examples, i.e. several historical towns from the Polish regions of Warmia and Powiśle qualified for the research. The proposed methodology for delimiting the historically shaped centers of small towns may be applied by city authorities to designate areas where various types of revitalization undertakings and repair works are to be carried out, as well as manage and implement effective spatial planning that allows for the conservation of cultural heritage.

Słowa kluczowe

EN

historical town; town center; town center boundaries; revitalization area

PL

miasto historyczne; centrum miasta; granice centrum miasta; obszar rewitalizacji

• Wydawca: SILGIS Association ; Croatian-Polish Scientific Network
• Czasopismo: GIS Odyssey Journal
• Rocznik: 2025
• Tom: Vol. 5, no. 1
• Strony: 35--57
• Opis fizyczny: Bibliogr. 53 poz.

Twórcy

autor

Szczepańska Agnieszka

• University of Warmia and Mazury in Olsztyn, Faculty of Geoengineering, Department of Socio-Economic Geography, Olsztyn, Poland

• https://orcid.org/0000-0001-5184-0710

autor

Pietrzyk Katarzyna

• INPLUS Sp. z o.o., Olsztyn, Poland

• https://orcid.org/0000-0001-5763-6841

Bibliografia

• 1. Achremczyk S. (1992). Historia Warmii i Mazur. Od pradziejów do 1945 roku (History of Warmia and Mazury. From prehistory to 1945). Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn, DOI: 10.25627/19954436003.
• 2. Al.-Dioji M., Musa E. (2022). Contextual Integration in Iraqi City Center Development Projects. IJISET - International Journal of Innovative Science, Engineering & Technology, vol. 9, no. 4, pp. 182-197.
• 3. Alonso-Rodriguez M., Alvaro-Tordesillas A., Carazo-Lefort E. (2017). Infographic restitution of the historic centre of the Spanish town of Oviedo. Computers, Environment and Urban Systems, 64, 154-168. https://doi.org/10.1016/j.compenvurbsys.2017.01.009.
• 4. Andrzejewski S., Arnold S., Filip M., Gieysztor A., Haisig M., Herbst S., Pazyra S., Rączka E. (1967). Miasta Polskie w Tysiącleciu. Tom Drugi (Polish Cities in the Millennium. Volume Two). Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław, Warszawa, Kraków.
• 5. Anthopoulos G.L., Janssen M., Weerakkody V. (2016). A Unified Smart City Model (USCM) for smart city Conceptualization and Benchmarking. International Journal of Electronic Government Research, vol. 12. DOI: 10.4018/IJEGR.2016040105.
• 6. Batyk I. (2010). Dziedzictwo kulturowe Warmii (The cultural heritage of Warmia). Infrastructure And Ecology of Rural Areas, vol. 2, pp. 35-43.
• 7. Bernaciak A. (2015). Współczesne przemiany centrów miast w świetle wybranych doświadczeń amerykańskich i europejskich (Current transformations of city centers in light of some American and European experience). Ruch prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, vol. 4, pp. 265-274.
• 8. Białuński G. (1996). Czynniki oddziałujące na osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich do XVIII wieku. Komunikaty Warmińsko-Mazurskie (Factors influencing the settlement of the Great Masurian Lakes region until the 18th century), vol. 4, pp. 503-523.
• 9. Bieniek M. (2010). Wielokulturowe dziedzictwo oraz losy ludności Warmii i Mazur po 1945 roku - przegląd tematyki i literatury przedmiotu pod kątem nauczania dziejów regionu (The multicultural heritage and fate of the population of Warmia and Masuria after 1945 - the review of subject matter and literature under the angle of a history teacher's needs). Przegląd Wschodnioeuropejski, vol. 1, pp. 267-296.
• 10. Borsa M. (2016). Powrót do centrum miasta - siły sprawcze, uczestnicy, motywacje (Return to the city center - driving forces, participants, motivations). Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, vol. 168, pp. 11-22.
• 11. Boryczka E. (2013). Town center management - Koncepcja zarządzania centrum miasta na przykładzie miast europejskich (Town center management as based on European cities). Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej, Zarządzanie, 12, pp. 119-130.
• 12. Chmielewski M.J. (2001). Teoria urbanistyki w projektowaniu i planowaniu miast (Theory of urban planning in city design and planning). Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.
• 13. Czubiel L., Domagała T. (1969). Zabytkowe ośrodki miejskie Warmii i Mazur (Historic urban centers of Warmia and Mazury). Pojezierze, Olsztyn.
• 14. Domagała B. (2015). Warmia i Mazury. Procesy konstrukcji i dekonstrukcji regionalnej tożsamości (Warmia and Mazury: processes of construction and deconstruction of a local identity). Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy, Nauki Społeczne, vol. 4, no. 16, pp. 11-40.
• 15. Fiedorowicz J. (2012). Kształtowanie struktury przestrzennej miasta zrównoważonego (Management and planning of urban spatial structure of sustainable city). Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria: Architektura, vol. 51, pp. 117-132.
• 16. Filbrandt-Czaja A., Czaja R., Kamiński D. (2015). Przyrodnicze uwarunkowania rozwoju miast w Prusach w średniowieczu (The influence of natural conditions on the development oftowns in Prussia in the middle age). Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna, vol. 46, pp. 71-85.
• 17. Horbliuk S., Stepanets I. (2021). Public policy on city center revitalization based on the Town Centre Management concept. E-mentor, vol. 92, pp. 36-44. DOI: 10.15219/em92.1539.
• 18. Gwiaździńska-Goraj M. (2006). Zabytkowe układy urbanistyczne i ruralistyczne (Historic urban and rural layouts). In: J. Wysocki (ed.). Dziedzictwo kulturowe Warmii - Mazur - Powiśla. Stan zachowania, potencjały i problemy. Warmińsko-Mazurskie Biuro Planowania Przestrzennego, Olsztyn, pp. 86-113.
• 19. Jiménez-Espada M., García F.M.M., González-Escobar R. (2022). Urban Equity as a Challenge for the Southern Europe Historic Cities: Sustainability-Urban Morphology Interrelation through GIS Tools. Land, 11(11), 1929. https://doi.org/10.3390/land11111929.
• 20. Jopek D. (2018). Czynniki kształtujące przestrzenną formę miasta (Factors forming the spatial form of the city). Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, vol. 42, pp. 81-89.
• 21. Kardaś A. (2014). Aktywizacja funkcjonalna małych miast przy pomocy środków z funduszy europejskich na przykładzie miasta i gminy Gołdap (Functional activation of small towns with eu funds on the example of town and community Gołdap). Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica, vol. 18, pp. 105-116.
• 22. Kobylarczyk J. (2018). The directions in development for small towns in Podkarpacie considering the contemporary needs of their inhabitants. W: E3S Web of Conferences. vol. 45, no. 3/1, pp. 1-7. DOI: 10.1051/e3sconf/20184500031.
• 23. Kołodziejczyk P. (2017). Krajobraz miast historycznych. Znaczenie i ochrona (Landscape of historical cities. Meaning and protection). Topiarius. Studia krajobrazowe. Wydanie monograficzne, vol.2, pp. 106-116.
• 24. Kowalczyk B. (2009a). Podziały administracyjne (Administrative divisions). In: J. Wysocki (ed.). Dziedzictwo kulturowe Warmii - Mazur - Powiśla. Stan zachowania, potencjały i problemy. Warmińsko-Mazurskie Biuro Planowania Przestrzennego, Olsztyn, pp. 54-59.
• 25. Kowalczyk B. (2009b). Procesy osadnicze (Settlement processes). In: J. Wysocki (ed.). Dziedzictwo kulturowe Warmii - Mazur - Powiśla. Stan zachowania, potencjały i problemy. Warmińsko-Mazurskie Biuro Planowania Przestrzennego, Olsztyn, pp. 40-53.
• 26. Krzysztofik R. (2007). Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno- historyczna (Urban locations on the territory of Poland. Geographical and historical documentation). Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• 27. Kulig A. (2011). Historia miasta zapisana w jego murach - refleksje o autentycznych pozostałościach i przeszłości odczytanej z ikonografii (History of a city recorded in its walls - reflections on authentic relics and the past deciphered from iconography). Wiadomości Konserwatorskie, vol. 29, pp. 126-134.
• 28. Kuśnierz-Krupa D., Krupa M. (2015). Zmiany w aranżacji placów rynkowych miast lokacyjnych w Polsce południowo-wschodniej po 1945 roku (na wybranych przykładach) (Changes in arranging market squares offoundation towns in the south¬eastern Poland after 1945 (selected examples)). Wiadomości Konserwatorskie, vol. 41, pp. 49-58.
• 29. Lamprecht M. (2008. Functional changes in 20th century industrial areas of small towns in central Poland. European Spatial Research and Policy, vol. 15, no. 1, pp. 25-38.
• 30. Łapo J. (2018). Wieści z Reszla w mazurskich gazetach przełomu XIX i XX wieku (News from Reszel in Masurian newspapers at the turn of the 19th and 20th centuries). In: G. Białuński, R. Klimka (ed.) Reszel. 680 lat historii miasta. Towarzystwo Miłośników Reszla i Okolic, Reszel.
• 31. Majewska A., Denis M., Krzysztofik S., Cysek-Pawlak M.M. (2022). The development of small towns and towns of well-being: Current trends, 30 years after the change in the political system, based on the Warsaw suburban area. Land Use Policy, vol. 115, pp. 1-12, DOI:10.1016/j.landusepol.2022.105998.
• 32. Mitković P., Dinić M. (2004). City center organization and its influence on the city structure. Facta universitatis - series Architecture and Civil Engineering, vol. 3, no. 1, pp. 41-56, DOI: 10.2298/FUACE0401041M.
• 33. Molski P. (2010). Ochrona zabytkowych murów obronnych (Protection of historic fortress walls). In: B. Szmygina (ed.). Trwała ruina II. Problemy utrzymania i adaptacji. Ochrona, konserwacja i adaptacja zabytkowych murów. Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Politechnika Lubelska, Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Lublin - Warszawa, pp. 121-128.
• 34. Morawska A., Michalski T. (2017). Obszary problemowe śródmieścia Gdańska (Problem areas of downtown Gdansk). Wydawnictwo Bernardinum, Gdańsk-Pelplin.
• 35. Oers R., Roders P.A. (2012). Historic cities as model of sustainability. Journal of Cultural Heritage Management and Sustainable Development, vol. 2, no. 1, United Kingdom, pp. 4-14. DOI: 10.1108/20441261211223298.
• 36. Ogrodnik D. (2012). Strukturalne przesłanki rewitalizacji śródmieść - przykład Krakowa (Structural premises of inner city revitalization - case of Krakow). Architektura, Czasopismo Techniczne, vol. 12, pp. 49-54.
• 37. Okulicz J. (1985). Osadnictwo ziem pruskich do XIII wieku (Settlement of Prussian lands until the 13th century). In: B. Łukaszewicz (ed.). Warmia i Mazury. Zarys dziejów. Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, Olsztyn, pp. 9-67.
• 38. de Oliveira A.M., de Oliveira L.N.A., das Neves Santana L., Brito C.A.O. (2023). Remote Sensing Applied to the Delimitation of Historical Centers. Revista de Gestão Social e Ambiental, 17(1), 1-18. DOI: https://doi.org/10.24857/rgsa.v17n1-016.
• 39. Paszkowski Z. (2015). Historia idei miasta. Od antyku do renesansu (History of the idea of the city. From antiquity to the Renaissance). Wydawnictwo Hogben, Szczecin.
• 40. Popieliński P. (2016). Stosunki narodowościowe na Warmii i Mazurach na tle religijnym w I połowie XX wieku (Ethnic relations in Warmia and Masuria on the religion background in the first half of the twentieth century). Język. Religia. Tożsamość, vol. 2, no. 14, pp. 111-130.
• 41. Rafiemanzelat R., Emadi M. (2015). A Review on Development of Historical City Center and Revitalization Process in Isfahan/Iran. World Academy of Science, Engineering and Technology, International Journal of Civil and Environmental Engineering, vol. 6, no. 9, pp. 789-794.
• 42. Rawa T. (2017). Reszel 1337-2017. Gmina Reszel, Reszel.
• 43. Russek K. (2017). Rewitalizacja małych i średnich miast (Revitalization of small and medium cities). Przestrzeń, Ekonomia, Społeczeństwo, vol. 12/II, pp. 31-44.
• 44. Skrócone Studium Historyczno-Urbanistyczne. Wytyczne i postulaty konserwatorskie dla miasta (Abbreviated Historical and Urban Study. Conservation guidelines and demands for the city). (1993). Morąg.
• 45. Słodczyk J. (2014). Rzeka w lokalizacji i przestrzennym rozwoju miasta (The river in the location and spatial development of the city). In: M. Śliwa (ed.) Problemy i wyzwania w zagospodarowaniu przestrzennym terenów nadrzecznych miast. Wydawnictwo Uniwersytet Opolski, Opole, pp. 47-60.
• 46. Soares M.E., Fonseca F.P.D., Ramos R.A. (2022). A quantitative spatial methodology for delimiting historical centers - an application in Guarda, Portugal. Journal of Spatial Information Science, vol 25, pp. 1-28. doi:10.5311/JOSIS.2022.25.164.
• 47. Sobierajska I., Sikorska M. (2019). Przekształcenia centrów małych i średnich miast - dawne a nowe znaczenie historycznych przestrzeni miejskich w wybranych ośrodkach Mazowsza (Transformation of city centers of small and medium cities - historical and a new importance of historical urban space). Studia Regionalne, vol. 28, pp. 23-48. DOI: 10.21858/msr.28.02.
• 48. Tolqinovich O.J., Inomovich A.N. (2021). Principles of Reconstruction and Formation of Residential Buildings Typical of Historical City Centers. European Journal of Innovation in Nonformal Education, vol. 1, no. 2, pp. 29-40.
• 49. Wallis A. (1979). Informacja i gwar. O miejskim centrum (Information and bustle. About the urban center). Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• 50. Wielgus M. (1998). Historia badań archeologicznych starych miast województwa olsztyńskiego (History of archaeological research of old towns of Olsztyn voivodeship). In: J. Wysocki (ed). Badania archeologiczne starych miast Warmii i Mazur a problemy ich rewaloryzacji. Nidzicka Fundacja Rozwoju NIDA, Nidzica, pp. 37-40.
• 51. Wojnarowska A. (2017). Jakość przestrzeni publicznej centrum miasta. Przykład miast średnich regionu łódzkiego (Quality of public space of the city center. An example of medium-sized cities of the Lodz region). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• 52. Zagroba M., Szczepańska A., Senetra A. (2020). Analysis and Evaluation of Historical Public Spaces in Small Towns in the Polish Region of Warmia. Sustainability, vol. 12, no. 20. DOI:10.3390/su12208356.
• 53. Zuzańska-Żyśko E. (2007). Small towns in śląskie voivodeship. Bulletin of Geography. Socio-economic Series, vol. 7, no. 1, pp. 5-14.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).