Zmiany temperatury wody i zjawisk lodowych rzeki Ner (centralna Polska) w latach 1965-2014

• Autorzy: Ptak M.

Identyfikatory

DOI

10.15584/pjsd.2017.21.1.6

Warianty tytułu

EN

Changes in water temperature and ice phenomena in the Ner River (Central Poland) in the years 1965-2014

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono długookresowe zmiany temperatury wody i warunków zlodzenia rzeki Ner położonej w centralnej Polsce. Stwierdzono, że w ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat nastąpił znaczny wzrost temperatury wody, który wynosił 0,24 °C · dek^-1. Wzrost ten był statystycznie istotny na poziomie p=0,05. W układzie miesięcznym najwyższy wzrost temperatury odnotowano w lipcu (0,37 °C · dek^-1), kwietniu (0,35 °C · dek^-1) oraz grudniu i styczniu (0,34 °C · dek^-1). W dwóch przypadkach (wrzesień i październik) odnotowano niewielkie tendencje ujemne, lecz były one statystycznie nieistotne. W odniesieniu do terminów powstawania zjawisk lodowych można stwierdzić, że analizowanym okresie nastąpiło ich opóźnienie o 1,9 dnia·dek^-1. Z kolei zakończenia zjawisk lodowych cechowały się tendencją ujemną nastąpiło przyspieszenie terminu ich końca o 2,5 dnia·dek^-1. W związku z tym, skróceniu uległ czas trwania zjawisk lodowych. Odnotowane zmiany są pochodną współoddziaływania czynników naturalnych oraz antropopresji.

EN

The paper presents long-term changes in water temperature and ice conditions in the Ner River located in Central Poland. A considerable increase in water temperature has been determined over the last fifty years, amounting to 0.24 °C dek^-1. The increase was statistically significant at a level of p=0.05. In the monthly scale, the highest increase in temperature was recorded in July (0.37 °C dek^-1), April (0.35 °C dek^-1), and December and January (0.34 °C dek^-1). In two cases (September and October), a slight negative tendency was recorded, although it was not statistically significant. In reference to the terms of appearance of ice phenomena, a delay by 1.9 day·dek-1 was determined in the analysed period. The cessation of ice phenomena showed a negative tendency – they ceased earlier by 2.5 day·dek^-1. Due to this, the persistence of ice phenomena was reduced. The recorded changes are a result of an increase in air temperature and anthropopressure.

Słowa kluczowe

PL

temperatura wody; zjawiska lodowe; rzeki; zmiany klimatyczne; warunki lokalne; antropopresja

EN

water temperature; ice phenomena; rivers; climate change; anthropopressure

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej w Rzeszowie, Oddział Południowo-Wschodni ; Polskie Towarzystwo Gleboznawcze Oddział w Rzeszowie
• Czasopismo: Polish Journal for Sustainable Development
• Rocznik: 2017
• Tom: T. 21, cz. 1
• Strony: 49--56
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Ptak M.

• Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu, Zakład Hydrologii i Gospodarki Wodnej

Bibliografia

• 1. Bartholow J.M. 2005. Recent water temperature trends in the lower Klamath River, California. North American Journal of Fisheries Management. 25 (1). 152-162.
• 2. Ciupa T. 2006. Temperatura wód i występowanie zjawisk lodowych na rzekach odwadniających zlewnie o różnym sposobie użytkowania na przykładzie Silnicy i Sufragańca (Góry Świętokrzyskie). Problemy Ekologii Krajobrazu. 16 (1). 381-390.
• 3. Danner E.M., Melton F.S., Pike A., Hashimoto H., Michaelis A., Rajagopalan B., Caldwell J., Dewitt L., Lindley S., Nemani R.R. 2012. River temperature forecasting: A coupled-modeling framework for management of river habitat. IEEE Journal of Selected Topics in Applied Earth Observations and Remote Sensing. 5 (6). 1752-1760.
• 4. Gray B.R., Lyubchich V., Gel Y.R., Rogala J.T., Robertso D.M., Wei X. 2016. Estimation of river and stream temperature trends under haphazard sampling. Statistical Methods and Applications. 25 (1). 89-105.
• 5. Jurgelenaite A., Kriaučiuniene J., Šarauskiene D. 2012. Spatial and temporal variation in the watertemperature of Lithuanian rivers. Baltica. 25 (1). 65-76.
• 6. Kaushal S., Likens G., Jaworski N., Pace M., Sides A., Seekell D., Belt K., Secor D., Wingate R. 2010. Rising stream and river temperatures in the United States. Frontiers in Ecology and the Environment. 8. 461-466.
• 7. Kostrzewa J. 1999. Szansa dla Neru. Aura. 12. 16-17.
• 8. Magnuson J.J., Robertson D.M., Benson B.J., Wynne R.H., Livingstone D.M., Arai T., Assel R.A., Barry R.G., Card V., Kuusisto E., Granin N.G., Prowse T.D., Stewart K.M., Vuglinski V.S. 2000. Historical trends in lake and river ice cover in the Northern Hemisphere. Science. 289 (5485). 1743-1746.
• 9. Miyamoto M., Kinouchi T. 2007. Water and Heat Transport Characteristics and Wastewater Impact on Stream Temperature Under Tidal Validation. Journal of Japan Society of Hydrology and Water Resources. 20 (4). 291-302.
• 10. Mosiej J., Komorowski H., Karczmarczyk A., Suska A. 2007. Wpływ zanieczyszczeń odprowadzanych z aglomeracji łódzkiej na jakość wody w rzekach Ner i Warta. Acta Scientiarum Polonorum. Formatio Circumiectus. 6 (2). 19-30.
• 11. Orr H.G., Simpson G.L., des Clers S., Watts G., Hughes M., Hannaford J., Dunbar M.J., Laizé C.L.R., Wilby R.L., Battarbee R.W., Evans R. 2015. Detecting changing river temperatures in England and Wales. Hydrological Processes. 29 (5). 752-766.
• 12. Paluch J., Małecki Z.J., Gołebiak P., 2009. Wpływ zbiornika zaporowego Gołuchów na mikroklimat w zlewni Ciemnej (Trzemnej), lewobrzeżnym dopływie Prosny. Zeszyty Naukowe Inżynieria Lądowa i Wodna w Kształtowaniu Środowiska. 1. 26-34.
• 13. Paluch J., Małecki Z.J., Banaszak A., 2011. Woda a grodzisko na Zawodziu w Kaliszu,
• Zeszyty Naukowe Inżynieria Lądowa i Wodna w Kształtowaniu Środowiska. (3). 52-61.
• 14. Pawłowski B. 2009. Long-term variability in the course of ice phenomena on the Vistula river in Toruń, Bulletin of Geography, Physical Geography Series. (1). 91-102.
• 15. Penczak T. 1975. Ichthyofauna of the catchment area of the River Ner and perspectives of its restitution in connection with the erection of a collectiva sewage treatment plant for the Agglomeration of the City of Łódź. Acta Hydrobiol. 17. 1-20.
• 16. Podział hydrograficzny Polski. Część I. Zestawienie liczbowo- opisowe, 1983. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Warszawa.
• 17. Rdzany Z., 2014. Środowisko geograficzne. Budowa geologiczna i rzeźba terenu, [w:] Pradolina Bzury-Neru. Monografia przyrodnicza obszaru Natura 2000 (red. Kucharski L., Kopeć D.) Towarzystwo Przyrodnicze Ziemi Łódzkiej. Łódź.
• 18. Sinokrot B.A., Gulliver J.S. 2000. In-stream flow impact on river water temperatures, Journal of Hydraulic Research. 38 (5). 339-349.
• 19. Taeubert J.-E., El-Nobi G., Geist J. 2014. Effects of water temperature on the larval parasitic stage of the thick-shelled river mussel (Unio crassus). Aquatic Conservation: Marine and Freshwater Ecosystems. 24 (2). 231-237.
• 20. Torgersen C.E., Faux R.N., McIntosh B.A., Poage N.J., Norton D.J. 2001. Airborne thermal remote sensing for water temperature assessment in rivers and streams. Remote Sensing of Environment. 76 (3). 386-698.
• 21. Webb B.W., Nobilis F. 2007. Long-term changes in river temperature and the influence of climatic and hydrological factors. Hydrological Sciences Journal. 52 (1). 74-85.
• 22. Wiejaczka Ł. 2006-2007. Relacje pomiędzy temperaturą wody w rzece a temperaturą powietrza (na przykładzie rzeki Ropy). Folia Geographica. Series Geographica-Physica. 37-38. 95-105.
• 23. Wiejaczka Ł. 2007. Dobowy cykl temperatury wody w rzece Ropie poniżej zbiornika retencyjnego w Klimkówce. Monitoring Środowiska Przyrodniczego. 8. 91-98.
• 24. Xin Z., Kinouchi T. 2013. Analysis of stream temperature and heat budget in an urban river under strong anthropogenic influences. Journal of Hydrology. 489. 16-25.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).