Eye tracker jako prospołeczne narzędzie zarządzania dziedzictwem urbanistycznym i architektonicznym

• Autorzy: Rusnak Marta Alina

Identyfikatory

DOI

10.35784/odk.1273

Warianty tytułu

EN

Eye tracker as a pro-social tool of managing urbanistic and architectural heritage

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Subiektywny punkt widzenia ekspertów często znajduje przełożenie na próby swobodnej reinterpretacji zapisów aktów prawnych. Uczestnikami „sporu o zabytek” mogą być zarówno inwestor, architekt, konserwatorzy, politycy, urzędnicy, jak i osoby trzecie - obywatele. W celu umożliwienia obiektywizacji podejmowanych decyzji, nawiazania dialogu opartego o wspólny punkt odniesienia lub danie społeczeństwu możliwości sprzeciwu, proponuję wykonywanie badań okulograficznych. Eye tracking (czyli okulografia) pozwala na śledzenie tego, w jaki sposób ludzie zapoznają się z prezentowanymi im przedmiotami. Dzięki rejestracji ruchów gałek ocznych dużej grupy obserwatorów możliwe jest zbadanie preferencji rządzących tym procesem jak i zaobserwowanie zmian wynikających z modyfikacji wprowadzanych w obrębie prezentowanego obiektu. W artykule zwięźle omówiono możliwe zastosowanie okulografów dla potrzeb różnorodnej, prawnej ochrony zabytków oraz wielowątkowego umożliwienia społeczeństwu uczestnictwa w tym procesie. W tekście umieszczono również argumenty za i przeciw wprowadzeniu takiej metody do powszechnego użytku. Dla czytelności wywodu zjawisko opisano w oparciu o przykład biblioteki wzniesionej w obrębie wrocławskiego Ostrowa Tumskiego. Celem artykułu nie jest podjęcie jednostkowej krytyki wspomnianej realizacji, a jedynie wyliczenie problemów, które mogłyby być sprawnie rozwiązane dzięki zupełnie nowemu podejściu badawczemu.

EN

The subjective point of view of experts is often translated into attempts at free reinterpretation of legal acts. The participants of the " dispute about a monument" may include the investor, architect, conservators, politicians, officials, as well as third parties - citizens. In order to make it possible to objectivize the decisions made, to establish a dialogue based on a common point of reference or to give the public the opportunity to object, I suggest performing oculographic examinations. Eye tracking (or oculography) allows to track how people become visually familiar with the objects presented to them. By registering the movements of eyeballs of a large group of observers, it is possible to examine the preferences governing this process as well as to observe the changes resulting from modifications introduced within the presented object. The article briefly discusses the possible use of eye trackers for the purposes of diverse legal protection of historical monuments and a multifaceted opportunity for the society to participate in this process. The text also includes arguments for and against the introduction of such a method to common use. For the legibility of the argument, the phenomenon is described based on the example of the library erected in Ostrów Tumski in Wrocław. The aim of the article is not to undertake an individual criticism of the mentioned realization, but only to list the problems that could be efficiently solved thanks to a completely new research approach.

Słowa kluczowe

PL

okulografia; zarządzanie zabytkami; rewitalizacja zabytków

EN

eye tracking; management of historical monuments; monument revitalization

• Wydawca: Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS ; Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
• Czasopismo: Ochrona Dziedzictwa Kulturowego
• Rocznik: 2020
• Tom: Nr 9
• Strony: 97--115
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., ryc., tab.

Twórcy

autor

Rusnak Marta Alina

• Wydział Architektury, Politechnika Wrocławska

• https://orcid.org/0000-0002-5639-5326

Bibliografia

• 1. Bogucka T., (7.09.2001) Państwowe czy społeczne, Gazeta Wyborcza.
• 2. Chhabra D., (2015) Sustainable Marketing of Cultural and Heritage Tourism, London/New York, Routledge.
• 3. Chun S. A., & Artigas F. (2015). Participatory Enviroment Planing Platform, [w:] Emerging Issues, Challanges, and Oportunieties in Urban E-Planing, s. 46-68, Hershey: IGI Global.
• 4. Duchowski A.T., (2017) Eye Tracking Methodology: Theory and Practice, Springer.
• 5. "Fatamorgana" czy ciekawa realizacja? Kontrowersje wokół Biblioteki Archidiecezjalnej na Ostrowie Tumskim, Gazeta Wyborcza, (3.05.2016), http://wroclaw.wyborcza.pl/wroclaw/1,35771,20071236,fatamorgana-czy-ciekawa-realizacja-kontrowersje-wokol-biblioteki.html, dostęp 05.12.2019.
• 6. Filipowicz P., (2010), Rola zaleceń konserwatorskich w procesie inwestycyjnym realizowanym w obiekcie zabytkowym w świetle oczekiwań projektanta i inwestora, [w:] Kurier Konserwatorski, s. 6-10.
• 7. French Y., (2011), Marketing and Public Relations for Museums, Galleries, Cultural and Heritage Attractions, Londyn, Routelege.
• 8. Gołaszewska M., (1984), Zarys estetyki. Problematyka, metody, teorie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• 9. Gombrich E., (1979) The Sense of Order. a Study in the Psychology of Decorative Art. Oxford: Phaidon.
• 10. Grabowska M., Pancewicz Ł., Sagan I., (2015), The Impact of Information and Comunication Technology on the Rise of Urban Social Moovements in Poland, [w:] Emerging Issues, Challanges, and Oportunieties in Urban E-Planing. (s. 93-113): Hershey: IGI Global.
• 11. Grabowska M., Szczawiel T., (2001), Budowanie demokracji, Warszawa, PWN.
• 12. Holmqvist K., Noström M., Anderson R., Delvurst R, Jarodzka H., van de Weijer J., (2011), Eyetracking. Acomprehansive guide to methods and measures. Oxford: Oxford University Press.
• 13. Ingarden R., (1970), Czego nie wiemy o wartościach, [w:] Studia z estetyki, T. 3, s. 220-257.
• 14. Kłosek-Kozłowska D., (2017), Ochrona wartości kulturowych miast a urbanistyka, (148): Warszawa: Politechnika Warszawska.
• 15. Lubocka-Hoffmann M., (2000), Retrowersja - konserwatorska metoda odbudowy miasta historycznego, [w:] Problemy zarządzania dziedzictwem kulturowym, (s. 192-209): Warszawa: Politechnika Warszawska.
• 16. Mager T., (2015), Architecture RePerformed. The Polithics of Reconstruction, London/New York: Routledge.
• 17. Murzyn M., (2014), Subiektywizm i obiektywizm aksjologiczny podstawą rozdzielenia zadań w systemie ochrony zabytków i zarządzaniu dziedzictwem kulturowym, [w:] Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, (s. 195-204): Warszawa: PKICOMOS/Pałac w Wilanowie.
• 18. Parowicz I., (2018), Cultural Heritage Marketing: A Relationship Marketing Approach to Conservation Services, Palgrave Pivot.
• 19. Rusnak M., Fikus W., Szewczyk J., (2018), Jak obserwatorzy postrzegają głębię we wnętrzu gotyckiej katedry wraz ze zmianą jej proporcji? Sondaż okulograficzny, Architectus, 1(53), s. 77-88. DOI:10.5277/arc18010.
• 20. Rusnak M., Ramus E., (2019),With an eye tracker at the Warsaw Rising Museum: valorization of historical interiors, [w:] Journal of Heritage Cnservation., 59, s. 78-90, DOI:10.17425/WK58WARSAW.
• 21. Rusnak M., Szewczyk J. (2018), Eye trackers in evaluation of transformation of historical monuments. Revitalisation of the Dresden arsenal, [w:] E3S Web of Conferences49,00093, DOI.org/10.1051/e3sconf/20184900092.
• 22. Rusnak M., Szewczyk J., (2018), Eye tracker as an innovative conservation tool. Ideas for expanding rang of reserch related to architectural and Urban heritage, [w:] Journal of Heritage Conservation; 54, s. 25–35, DOI:10.17425/WK54EYETRACK
• 23. Soluch P., Tarnowski A., (2013), O metodologii badań eyetrackingowych, [w:] Lingwistyka stosowana, 7, s. 115-134.
• 24. Stawasz D., Sikora-Fernandez D., (2016), Koncepcja smart city na tle procesów i uwarunkowań rozwoju współczesnych miast. (29): Łódź: Uniwersytet Łódzki.
• 25. Tarkowska E., Tarkowski J., (1994), Amoralny familiom, czyli o dezintegracji społecznej w Polsce lat osiemdziesiątych, [w:] Socjologia świata polityki, T. I. Władza i społeczeństwo w systemie autorytarnym, (s. 263-281) Warszawa: ISP PAN.
• 26. Uchwała NR XIIT/442/99 Rady Miejskiej Wrocławia dnia 21 października 1999 roku w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru – Ostrów Tumski, wyspy i Ogród Botaniczny we Wrocławiu.