Propano-l,3-sulton. Dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

• Autorzy: Szymańska J. , Frydrych B.

Warianty tytułu

EN

Propane-l,3-sultone. Documentation of suggested occupational exposure limits (OELs)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Propano-l,3-sulton występuje jako bezbarwna ciecz lub krystaliczne ciało stałe. Związek nie występuje jako produkt naturalny, lecz jest otrzymywany przez odwodnienie kwasu y-hydroksy-propanosulfonowego. Propano-13-sulton jest związkiem chemicznym, który znalazł zastosowanie przy produkcji m.in.: barwników, żywic, przyspieszaczy wulkanizacji, fungicydów i insektycydów. Narażenie zawodowe na propano-1,3-sulton dotyczy osób uczestniczących w procesie produkcji lub stosujących: detergenty, inhibitory korozji lub inne produkty powstałe z wykorzystaniem tej substancji. Propano-1,3-sulton do organizmu wchłania się przez: układ oddechowy, pokarmowy oraz skórę. Związek wykazuje bardzo silne działanie drażniące na błony śluzowe i skórę; jest zaliczany do substancji, które mogą wywoływać zmiany o charakterze uczuleniowym. Głównymi objawami ostrego zatrucia obserwowanymi u narażanych zwierząt są: apatia, duszność, biegunka, obrzęk mózgu oraz krwotoczny obrzęk płuc. W dostępnym piśmiennictwie nie ma danych dotyczących ostrego lub przewlekłego działania propano-1,3-sultonu na ludzi. Nie znaleziono również informacji dotyczących badań epidemiologicznych, które by wskazywały, że związek ten wywołuje nowotwory u narażanych pracowników. Na podstawie wyników badań uzyskanych w testach przeprowadzonych w warunkach in vitro i in vivo wykazano, że związek działa mutagennie oraz genotoksycznie. Propano-1,3- -sulton wykazuje również działanie rakotwórcze na zwierzęta. Główne nowotwory obserwowane u zwierząt dotyczyły mózgu i gruczołu mlecznego, a po podaniu na skórę - nowotwory w miejscu podania. Wyznaczona na podstawie danych na zwierzętach wartość ryzyka dla stężenia 0,0074 mg/m3 wynosiła 10-3, a dla stężenia 0,00074 mg/ m3- 10-4. Propano-13-suIton został zaklasyfikowany przez IARC (1999) do grupy 2.B, czyli czynników przypuszczalnie rakotwórczych dla ludzi. W ACG1H (2001) zaliczono ten związek do grupy A3., tzn. związków, dla których istnieją wystarczające dane potwierdzające ich działania rakotwórcze na zwierzęta doświadczalne, lecz brak jest dowodów ich rakotwórczego działania na ludzi. Międzyresortowa Komisja ds. NDS i NDN na posiedzeniu w dniu 26. 03. 2014 r. przyjęła stężenie 0,007 mg/m3 za wartość NDS dla propano-13- -sultonu na poziomie ryzyka 10-3 oraz oznakowanie normatywu literami: „Carc. IB" - substancja rakotwórcza kategorii l.B oraz „Sk" - substancja wchłania się przez skórę.

EN

Propane-13-sultone is a white crystalline solid or a colorless liquid. It is very soluble in water and readily soluble in ketones, esters and aromatic hydrocarbons. It is not known to occur naturally; it is obtained by dehydration of y-hvdroxypropanosulfonic acid. Propane-13-sultone is used in the production of dyes, resins, accelerators, fungicides and insecticides. A person involved in the production of the substance or using detergents, corrosion inhibitors and other products manufactured from this substance can be occupationally exposed to propane-1,3-sultone.The primary routes of potential human exposure to propane-1,3-sultone are ingestion, inhalation and dermal contact. Propane-1,3-sultone very strongly irritates mucous membranes and skin, and is classified as a substance that can cause changes in the nature of sensitisation. The main symptoms of acute toxidty have been observed in animals exposed to apathy, bloody diarrhoea, tremors, haemorrhagic pulmonary oedema, cerebral oedema. There are no data in the literature on acute or chronic actions of propane-1,3-sultone in humans. In the available literature, there is information that this compound causes cancer in exposed workers. Results of standard experiments indicate that pro-pane-1,3-sultone has mutagenic and genotoxic activity. Propane-1,3-sultone shows a strong carcinogenic activity' in the laboratory animals exposed by various routes. The main tumors observed in animals were related to the brain, mam-mary gland and cancer at the injection site after subcutaneous administration. For a concentration of 0.0074 mg/m3, the calculated risk of developing cerebral glioma is 10-3. Experts of the International Agency for Research on Cancer (IARC) have classified propane-13-sultone to Group 2B, i.e., factors possibly carcinogenic to humans.

Słowa kluczowe

PL

propano-l,3-sulton; toksyczność; narażenie zawodowe; NDS

EN

propane-l,3-sultone; toxicity; occupational exposure; MAC

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2014
• Tom: Nr 3 (81)
• Strony: 39--56
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Szymańska J.

• Uniwersytet Medyczny w Łodzi ul. ]. Muszyńskiego 1 90-151 Łódź

autor

Frydrych B.

• Uniwersytet Medyczny w Łodzi ul. ]. Muszyńskiego 1 90-151 Łódź

Bibliografia

• 1.ACGIH, American Conference of Governmental Industrial Hygienists (2001) Guide to Occupational Exposure Values, Propane Sultone.
• 2.Bolt H.M., Golka K. (2012) 1,3-Propane sultone as an extremely potent human carcinogen. Description of an exposed cohort in Germany. J. Toxicol. Environ. Health A 75, 544-555.
• 3.Bolt H.M.. Golka K. (2004) 1,3-Propane sultone as an extremely potent human carcinogen: what should be expected in humans? Toxicol. Lett. 151, 251-254. CCR1S (2013) [komputerowa baza danych],
• 4.Dertinger S.D., Bryce S.M., Phonerhepswath S., Avlasevich S.L. (2011a) When pigs fly: immuno- magnetic separation facilitates rapid determination of Pig-a mutant frequency by flow cytometric analysis. Mutat. Res. 721, 163-170.
• 5.Dertinger S.D., Phonerhepswath S., Weller P., Avlasevich S., Toroas D.K., Mereness J.A., Bryce S.M., Memis S.M., Bell S., Portugal S., Aylott M., MacGregor J.T. (2011b) Interlaboratory Pig-a gene mutation assay trial: studies of 1,3-propane sultone with immuomagnetic enrichment of mutant erythrocytes. Environ. Mol Mutagen. 52, 748-755.
• 6.Doak S.M., Simpson B.J., Hunt P.F., Stevenson D.E. (1976) The carcinogenic response in mice to the topical application of propane sultone to the skin. Toxicology 6, 139-154.
• 7.Druckrey H., Kruse H., Preussmann R., Ivankovic S., Landschutz C.H., Gimmy J. (1970) Cance-rogene alkylierende Substanzen. IV. 1,3-Propa- nesulton und 1,4-Butansulton. Z. Krebsforsch. 75, 69-84.
• 8.Gupta S.C., Mehrotra T.N., Srivastava U.K. (1981) Carcinogenic effect of 1,3-propane sultone. Int. Surg. 66, 161-163.
• 9.Hemminki K. (1983) Sites or reaction of propane sultone with guanosine and DNA. Carcinogenesis 4,901-904.
• 10.HSDB (2013) [komputerowa baza danych].
• 11.IARC (1999) Monograph on the evaluation of the carcinogenic rise of chemicals to humans. Re- evaluation of some organic chemicals, hydrazine and hydrogen peroxide. 71, 1095-1102.
• 12.IARC (1974) Monograph on the evaluation of the carcinogenic rise of chemicals to humans. Some aromatic amines, hydrazine and related substances. A-Nitroso Compounds and Miscellaneous Alkylating Agents. 4, 253-258f.
• 13.lppen H., Mathies W. (1970) Die “protrahierte Verätzung“ (unter besonderer Berücksichtigung der Hautschäd durch Epoxide und Propansulton). Berufsdermatosen 18, 144-165.
• 14.NIOSH (2004) International Chemical Safety Cards, 1,3-Propane sultone.
• 15.NTP, National Toxicology Program (2011) Report on Carcinogens, Twelfth Edition, 1,3-Propane Sultone, 364-365.
• 16.OSHA/EPA (2006) Occupational Chemical Database, Propane sultone.
• 17.Robbiano L., Brambilla M. (1987) DNA damage in the central nervous system of rats after in vivo exposure to chemical carcinogens: correlation with the induction of brain tumors. Teratog. Carcinog. Mutag. 7, 175-181.
• 18.Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16.12.2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/WSG i 1999/45/WE oraz zmieniające roz-porządzenie (WE) nr 1907/2006.
• 19.RTECS (2013) [komputerowa baza danych]. SCOEL (2012) Recommendation from the Scientific Committee on Occupational Exposure Limits for 1,3-Propane sultone. European Commission, SC0EL/SUM/189, Semtember.
• 20.Slaga T.J., Bowden G.T., Shapas B.G., Boutwell R.K. (1973) Macromolecular synthesis following a single application of alkylating agents used as inittiators of mouse skin tumorigenesis. Cancer Res. 33, 769-776.
• 21.Szymczyk I., Szymczak W. (2003) Propano-l,3-sulton. Wytyczne Szacowania Ryzyka Zdrowotnego dla Czynników Rakotwórczych 16, 89-108.
• 22.Ulland B., Finkeistein M., Weisburger E.K., Rice J.M., Weisburger J.H. (1971) Carcinogenicity of the industrial chemicals propylene imine and pro- pae sultone. Nature 230, 460^161.
• 23.van Duuren B.L., Melchionne S., Blair R., Goldschmidt B.M., Katz C. (1971) Carcinogenicity of isoesters of epoxides and lactones. Aziridine ethanol, propane sultone and related compounds. J. Nat. Cancer Inst., 46, 143-149.
• 24.Weisburger E.K., Ulland B.M., Nam J., Gart J.J., Weisburger J.H. (1981) Carcinogenicity tests of certain environmental and industrial chemicals. J. Natl. Cancer Inst. 67, 75-88.