The roof as information and a response to the place, climate and way of life of local communities on the example of wooden architecture of Southeast Asia, Bhutan and Poland

• Autorzy: Sobczyńska Karolina U.

Identyfikatory

DOI

10.24425/tkuia.2023.148985

Warianty tytułu

PL

Dach jako informacja i odpowiedź na miejsce, klimat i sposób życia lokalnego społeczeństwa na przykładzie architektury drewnianej Azji Południowo-Wschodniej, Bhutanu i Polski

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

For centuries, the roof has been a reminiscence, the symbol of basic human shelter and territory. Using the example of several ethnic groups living in Southeast Asia, Bhutan and Poland, the basic determinants of roof shape creation in vernacular architecture are discussed and similarities highlighted. In wooden architecture in different regions of the world, the form and construction of the roof are determined primarily by local conditions: climatic conditions, available materials, local tradition, culture, customs. Often it is the shape of the roof that determines the visual identity of a given ethnic group, with its traditions and way of life. The author points out that societies from different regions of the world with no cultural ties created wooden architecture based on the same factors and that the similarities are already present at the level of thinking patterns resulting, for example, from the need to emphasize the importance of religious buildings by means of the stacked, pent hip form of the basic roof.

PL

Od wieków dach jest reminiscencją, symbolem podstawowego schronienia człowieka i jego terytorium. Na przykładzie kilku grup etnicznych, żyjących w Azji Południowo-Wschodniej, Bhutanie i w Polsce, omówiono podstawowe determinanty kształtowania formy dachu w architekturze wernakularnej i podkreślono podobieństwa. W architekturze drewnianej w różnych regionach świata forma i konstrukcja dachu wynikają przede wszystkim z uwarunkowań danego miejsca: warunków klimatycznych, dostępnych materiałów, lokalnej tradycji, kultury i obyczajów. Często to właśnie kształt dachu jest elementem stanowiącym o wizualnej odrębności danej grupy etnicznej, z jej tradycją i sposobem życia. Autorka zwraca uwagę, że społeczeństwa z różnych regionów świata, nie związane ze sobą kulturowo, tworzyły architekturę drewnianą w oparciu o te same czynniki, oraz że podobieństwa występują już na poziomie wzorów myślenia, wynikających na przykład z potrzeby podkreślania ważności budynków sakralnych za pomocą spiętrzonej formy dachu podstawowego.

Słowa kluczowe

EN

roof; tradition; culture; climate; wooden architecture; vernacular architecture; roof symbolism; Bhutanese architecture; Lemko architecture

PL

dach; tradycja; kultura; klimat; architektura drewniana; architektura wernakularna; symbolika dachów; architektura Bhutanu; architektura łemkowska

• Wydawca: Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie ; Politechnika Krakowska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie
• Rocznik: 2023
• Tom: T. 51
• Strony: 423--439
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., rys., zdj.

Twórcy

autor

Sobczyńska Karolina U.

• Poznań University of Technology, Faculty of Architecture Division of History, Theory and Heritage Protection

• https://orcid.org/0000-0002-3105-7195+

Bibliografia

• Arnheim, R. (1969), Myślenie wzrokowe, by the Regents of the University of California, renewed 1997, Gdańsk (2011): słowo/obraz terytoria.
• Bahauddin, A. et al. (2012), ‘The Minangkabau house: architectural and cultural elements’ [in:] Eco-Architecture, IV, pp. 15-25, Southampton, Boston: WIT Transactions on Ecology and The Environment, 165, WIT Press, 53(8), pp. 70-81.
• Bennett, A.A. (2002), Tradition, quality, housing, development: a new paradigm for urban Bhutan, Thesis (M.C.P.), Massachusetts Institute of Technology, Dept. of Urban Studies and Planning. Available at: https://dspace.mit.edu/handle/1721.1/50129 (accessed: 16.12.2023).
• Bogusz, W. (1999), Projektowanie architektoniczne i budownictwo regionalne, Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne S.A.
• Ciołek, G. (1984), Regionalizm w budownictwie wiejskim w Polsce, J.W. Rączka (ed.), Kraków: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej.
• Dawson, B., Gillow, J. (1994), The Traditional Architecture of Indonesia, London: Thames and Hudson.
• Hock Beng, T. (1994), Tropical Architecture and Interiors: Tradition-based design of Indonesia, Malaysia, Singapore, Thailand, Page One Pub.
• Pokropek, M. (1967), Atlas sztuki ludowej i folkloru w Polsce, Warszawa: Arkady.
• Półwysep Malajski. Available at: https://pl.wikipedia.org/wiki/P%C3%B3%C5%82wysep_Malajski (accessed: 4.06.2022).
• Sobczyńska-Jeżewska, K. (2012), ‘Cechy i symbole regionalnego budownictwa we współczesnej architekturze Bhutanu jako element ochrony tożsamości narodowej’ [in:] Nowoczesność w architekturze. Transformacja, Technologia, Tożsamość, collective work, Pallado, J. (ed.) 6/1, pp. 121-127, Gliwice: Wydział Architektury Politechniki Śląskiej.
• Sobczyńska, K. (2008), ‘Ciągłość tradycji w architekturze Bhutanu wyrazem ochrony tożsamości narodowej’ [in:] Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura i Urbanistyka, 13, pp. 101-110.
• Stojak, G. (2011), ‘Wielokulturowy pejzaż zabytkowej architektury w województwie podkarpackim’ [in:] Katalog zabytków nieruchomych województwa podkarpackiego, G. Stojak et al. (eds.), Rzeszów: Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie, pp. 7-15.
• Stojak, G. (2019), ‘Architektura grup etnicznych a postawy ludności miejscowej Podkarpacia w 2. połowie XX i na początku XXI wieku. Wybrane problemy’ [in:] Rocznik Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”, 7, Artykuły / Studia, pp. 79-102.
• Sumatra. Available at: https://pl.wikipedia.org/wiki/Sumatra (accessed: 13.03.2022).
• Tłoczek, I. (1985), Dom mieszkalny na wsi polskiej, Warszawa: PWN.
• Uścinowicz, J. (2011), ‘Dialektyka znaku i symbolu w architekturze - powrót do przeszłości?, Czasopismo Techniczne. Architektura, pp. 364-371. Available at: https://repozytorium.biblos.pk.edu.pl/ (accessed: 1.10.2023).