Psychologiczne determinanty wyboru środka transportu w codziennych podróżach miejskich

• Autorzy: Wyszomirska-Góra M

Warianty tytułu

EN

Psychological determinants influencing everyday means of transport choices

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Postępujący wzrost wykorzystania samochodów w codziennych podróżach miejskich stanowi istotne zagrożenie dla środowiska naturalnego, stojąc na przeszkodzie realizacji planów zrównoważonego rozwoju aglomeracji miejskich. Zrozumienie przyczyn, z powodu których ludzie preferują samochód ponad pozostałe środki transportu miejskiego w swoich codziennych podróżach oraz tego, w jaki sposób można kształtować ich zachowania komunikacyjne, stanowi istotne wyzwanie dla samorządów i jednostek zarządzających transportem miejskim. Dziedziną nauki, z której można zaczerpnąć wiedzę na temat ludzkich zachowań, także w odniesieniu do wyboru środków transportu, jest psychologia. Przegląd literatury wskazuje na liczne czynniki i mechanizmy psychologiczne pomijane przez modele mikroekonomiczne, które wpływają na codzienne decyzje transportowe jednostek. Za szczególnie istotne można uznać wnioski wypływające z badań prowadzonych w dziedzinie psychologii społeczneji środowiskowej, zajmujących się szeroko pojętym wpływem społecznym, oraz relacjami jednostki z jej otoczeniem. Pierwszą z omawianych grup czynników stanowią ludzkie postawy i ich wpływ na decyzje podejmowane przez jednostki. W dalszej kolejności analizowana jest rola nawyków w codziennych zachowaniach człowieka. Następnie omawiane są odchylenia od racjonalności pojawiające się w codziennym ludzkim funkcjonowaniu, które leżą u podstaw poczucia satysfakcji i wyborów dokonywanych przez jednostki. Ostatnią grupę czynników stanowią procesy emocjonalne. Analizowany jest wpływ afektu związanego z podróżowaniem, potrzeby autonomii, przestrzeni osobistej oraz poczucia tożsamości na decyzje transportowe jednostek. Uwzględnienie wspomnianych grup czynników w przewidywaniu codziennych decyzji transportowych mieszkańców, jak również w kształtowaniu przekazów informacyjnych promujących korzystanie z usług komunikacji miejskiej, może przyczynić się do wzrostu liczby osób ograniczających codzienne użytkowanie samochodów osobowych.

EN

The continuous growth of car usage in everyday city journeys constitutes a significant threat to the natural environment and hinders the realization of agglomerations’ sustainable development plans. To understand reasons which make people prefer to use cars instead of public transport as well as how to change their behaviour constitutes a challenge to public transport organizers. Scientific area, which could provide insight into human behaviour and suggest possible solutions to change it is psychology. Conclusions stemming from research conducted in the fields of social and environmental psychology should be especially helpful. The review of literature indicates several psychological factors ignored by microeconomic models that influence individuals’ everyday transport choices. The first group of discussed factors concerns human attitudes and their relation to behavior. Next, the role of habits in individuals’ transport decisions is being analyzed. Then, biases appearing in human’s everyday functioning and their influence on the feeling of satisfaction are being discussed. The last group of factors focuses on the role of emotional processes. Taking the mentioned above agents into account while predicting the citizens’ everyday transport decisions, as well as constructing the information campaigns promoting public transport services could contribute to the passengers’ number growth.

Słowa kluczowe

PL

psychologia transportu; rozwój zrównoważony; ekologia; zachowania transportowe; transport prywatny; transport publiczny

EN

transport psychology; sustainable development; ecology; transport behaviors; private transport; public transport

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczpospolitej Polskiej
• Czasopismo: Transport Miejski i Regionalny
• Rocznik: 2013
• Tom: nr 1
• Strony: 4--9
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., rys.

Twórcy

autor

Wyszomirska-Góra M

• Instytut Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego, Zakład Psychologii Społecznej, ul. Bażyńskiego 4, 80-952 Gdańsk

Bibliografia

• 1. Gifford R., Steg L., The impact of automobile traffic on quality of life, w: T. Gärling, L. Steg (Red.), Threats from car traffic to the quality of urban life: Problems, causes, and solutions, Elsevier, Amsterdam 2007.
• 2. Reinders A., Vringer K., Blok K., The direct and indirect energy requirement of households in the European Union, „Energy Policy”, 2003, Nr 31 (2).
• 3. 2010 British Social Attitudes survey: Attitudes to transport,w: Gatersleben B., The psychology of sustainable transport, „Psychologist”, 2002, Nr 25 (9).
• 4. Wojciszke B., Człowiek wśród ludzi: zarys psychologii społecznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009.
• 5. Van Acker V., Van Wee B., Witlox F., When Transport Geography Meets Social Psychology: Toward a Conceptual Model of Travel Behaviour, „Transport Reviews”, 2010, Nr 30 (2).
• 6. Baum A., Bell P., Greene T., Psychologia środowiskowa, GWP, Gdańsk 2004.
• 7. Ajzen, I., The theory of planned behaviour, „Organizational Behavior and Human Decision Processes”, 1990, Nr 50.
• 8. Festinger L., A Theory of Cognitive Dissonance, Evanston: Row, Peterson, 1957.
• 9. Brehm J.W., A Theory of Psychological Reactance, New York: Academic Press, 1966.
• 10. Bamberg S., Ajzen, I., Schmidt, P., Choice of travel mode in the theory of planned behavior: The roles of past behavior, habit, and reasoned action. „Basic and Applied Social Psychology”, 2003, Nr 25 (3).
• 11. Kenyon S., Lyons G., The value of integrated multimodal traveller information and its potential contribution to modal change. „Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour” 2003, Nr 6 (1).
• 12. Matthies E., Kolckner C., Preisner C., Applying a Modified Moral Decision Making Model to Change Habitual Car Use: How Can Commitment be Effective? „Applied Psychology: An International Review” 2006, Nr 55 (1).
• 13. Fujii S., Gärling, T., Kitamura R., Changes in drivers’ perceptions and use of public transport during a freeway closure: Effects of temporary structural change on cooperation in a real-life social dilemma, „Environment and Behavior”, 2001, Nr 33 (6).
• 14. Friman M., Pedersen T., Kristensson P., Affective Forecasting: Predicting and Experiencing Satisfaction With Public Transportation, „Journal of Applied Social Psychology”, 2011, Nr 41 (8).
• 15. Wilson T.D., Gilbert D.T., Affective forecasting. W: Zanna M., (Red.), Advances in experimental social psychology, Canada Academic Press, Ontario 2003.
• 16. Ubel P. A., Loewenstein G., Jepson C., Disability and sunshine: Can hedonic predictions be improved by drawing attention to focusing illusion or emotional adaptation? „Journal of Experimental Psychology: Applied”, 2005, Nr 11.
• 17. Wardman M., Hine J., Stradling S.G., Interchange and travel choice. Scottish Executive Central Research Unit, Edinburgh 2001,w: Mann, E., Abraham, C., The role of affect in UK commuters’ travel mode choices: An interpretative phenomenological analysis. „British Journal of Psychology”, 2006, Nr 97 (2).
• 18. Mann E., Abraham C., The role of affect in UK commuters’ travel mode choices: An interpretative phenomenological analysis. „British Journal of Psychology”, 2006, Nr 97 (2).
• 19. Wener R., Evans G., Comparing stress of car and train commuters, „Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour”, 2011, Nr 14 (2).
• 20. Gatersleben B., Affective and symbolic aspects of car use: A review, w: T. Gärling, L. Steg (Red.) Threats to the quality of urban life from car traffic: Problems, causes, andsolutions, Elsevier, Amsterdam 2007.
• 21. Gatersleben B., The psychology of sustainable transport, „Psychologist” 2002, Nr 25 (9).
• 22. Dunn M., Searle R. Effect of manipulated prestige–car ownership on both sex attractiveness ratings. „British Journal of Psychology”, 2010, Nr 101.
• 23. Prochaska J.O., DiClemente C.C., The trans theoretical approach: Crossing traditional boundaries of change. Homewood IL: Dow, 1984, w: B. Gatersleben, The psychology of sustainable transport, „Psychologist” 2002, Nr 25 (9).