Nagroda krajobrazowa jako element wdrażania Europejskiej Konwencji Krajobrazowej w Polsce i Europie

• Autorzy: Okoń Dorota , Kokoszka Paweł , Piątkowska Milena , Smolarska Anna

Identyfikatory

DOI

10.30450/202304

Warianty tytułu

EN

Landscape awards as part of the implementation of the European Landscape Convention in Poland and Europe

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono jeden z instrumentów wdrażania Europejskiej Konwencji Krajobrazowej, jakim jest Nagroda Krajobrazowa Rady Europy i odpowiadająca jej krajowa – Polska Nagroda Krajobrazowa. Głównym celem niniejszego artykułu jest przybliżenie idei przyznawania Europejskiej i Polskiej Nagrody Krajobrazowej oraz podsumowanie dziesięcioletniej obecności Polskiej Nagrody Krajobrazowej w świadomości społecznej. Europejska Nagroda Krajobrazowa przyznawana jest od roku 2008, natomiast Polska Nagroda od roku 2012. W latach 2012-2022 wyłoniono laureata Polskiej Nagrody Krajobrazowej zaledwie trzykrotnie. W artykule przybliżono też zwycięskie polskie projekty na tle projektów nagrodzonych w Europie. W historii przyznawania Polskiej Nagrody Krajobra¬zowej laureatami były Dyrekcje Dolnośląskiego Zespołu Parków Krajobrazowych (2013) oraz Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego (2020, 2022). Rekomenduje się powszechniejsze wdrażanie instrumentów Konwencji Krajobrazowej m.in. idei Polskiej i Europejskiej Nagrody Krajobrazowej poprzez zaangażowanie większej liczby podmiotów: wyższych uczelni, ośrodków naukowych, ośrodków edukacyjnych, samorządów i organów administracji. Zintegrowanie idei spowoduje podniesienie rangi wymienianych narzędzi, szersze poparcie społeczne i wpłynie na integrację działań w kierunku skutecznej ochrony krajobrazów.

EN

This article presents one of the instruments for implementing the European Landscape Convention, the Landscape Award of the Council of Europe and the corresponding national Polish Landscape Award. The main purpose of this article is to present the rationane for the European and Polish Landscape Awards and to summarize the ten-year presence of the Polish Landscape Award in public awareness. The European Landscape Award has been awarded since 2008, and the Polish Award since 2012. However, in the years 2012–2022, the Polish Landscape Award was only awarded three times. The article also compares the winning Polish projects and the projects awarded in Europe. In the history of the Polish Landscape Award, the only winners have been the Directorates of the Lower Silesian Landscape Parks Complex (2013) and the Silesian Voivodship Landscape Parks Complex (2020, 2022). Wider implementation of the instruments of the Landscape Convention, e.g. such as the Polish and European Landscape Awards, is recommended, and could be accomplished through the involvement of a greater number of entities: universities, research centers, educational centers, local governments, and administrative bodies. Integration of these ideas will raise awareness of the tools involved, broaden social support, and facilitate the integration of activities aimed at the effective protection of landscapes.

Słowa kluczowe

PL

Konwencja Krajobrazowa; Nagroda Krajobrazowa Rady Europy; Polska Nagroda Krajobrazowa; parki krajobrazowe

EN

Landscape Convention; Council of Europe Landscape Award; Polish Landscape Award; landscape parks

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2023
• Tom: nr 49 (1)
• Strony: 63--87
• Opis fizyczny: Bibliogr. 45 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Okoń Dorota

• The Silesian Voivodship Landscape Park Complex, the Office in Będzin, Poland

autor

Kokoszka Paweł

• Branch of the ZPKWŚ Office in Smoleń, Pilica, Poland

autor

Piątkowska Milena

• Branch of the ZPKWŚ Office in Smoleń, Pilica, Poland

autor

Smolarska Anna

• Branch of the ZPKWŚ Office in Żywiec

Bibliografia

• 1. Badora K., 2009: O potrzebie i możliwościach przebudowy Krajowego Systemu Ochrony Krajobrazu. Problemy ekologii krajobrazu, T. XXIII: 29-35.
• 2. Czylok A., Ślusarczyk M., Tyc A., Waga J.M., 2010: Wypas zwierząt gospodarskich, jako sposób czynnej ochrony krajobrazu i różnorodności biologicznej rezerwatu Góra Zborów. Prądnik. Prace i materiały muzeum im. Wł. Szafera, Kraków: 175-184.
• 3. Déjeant-Pons M., 2006: Head of the Spatial Planning and Landscape Division. The European Landscape Convention, Landscape Research, 31:4, 363-384, DOI: 10.1080/01426390601004343
• 4. De Montis A., 2014: Impacts of the European Landscape Convention on national planning systems: A comparative investigation of six case studies. Landscape and Urban Planning, volume 124, 54 -63.
• 5. Degórski M., 2012: Problemy planowania ochrony krajobrazu w Polsce, T. XXXIII: 17-29.
• 6. Degórski M., Ostaszewska K., Richling A., Solon J., 2014: Współczesne kierunki badań krajobrazowych w kontekście wdrażania Europejskiej Konwencji Krajobrazowej, Przegląd Geograficzny, 86, 3, 295-316.3.
• 7. Domańska W. (ed.), 2022: Ochrona Środowiska. Rozdział V. Ochrona przyrody i różnorodności biologicznej. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa: 112-148.
• 8. Dziki P., Smolarska A., Wilczek Z., 2018: Raport Laika, projekt LIFE12 NAT/PL/000081, ZPKWŚ, http://lifebeskidy.com.pl/index.php/pl/ct-menu -item-6
• 9. Jawor G., 2022: Changes in the Natural Environment around the Wallachian Villages on the Northern Slopes of the Carpathians in the 15th and 16th centuries. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F–Historia 77,1:47-65.
• 10. Kistowski M., 2009. Eksterminacja krajobrazu Polski jako skutek wadliwej transformacji społeczno-gospodarczej państwa [in:] D. Chylińska, J. Łach (ed.), Studia krajobrazowe a ginące krajobrazy, Zakład Geografii i Regional¬nej i Turystyki, Uniwersytet Wrocławski, Wro¬cław: 9-21.
• 11. Kistowski M., 2012: Perspektywy ochrony krajo¬brazu w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem parków krajobrazowych. Przegląd Przyrodniczy XXIII, 3 (2012): 30-45.
• 12. Kiereś M. (red.), 2013: Pasterstwo w Karpatach: tradycja a współczesność. Szkice, Centrum UNEP/ GRID, Grafikon, Warszawa: 29-87.
• 13. Michalik S., 1974: Wyżyna Krakowsko-Wieluńska, wydanie I. PW „Wiedza Powszechna” Warszawa.
• 14. Michalik S., 2002: O zespole Parków Krajobrazowych województwa małopolskiego. Informator. Dyrekcja Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych, Kraków.
• 15. Myga-Piątek U., 2014: Ocena wartości i zagrożeń krajobrazów kulturowych Polski. Perspektywa Europejskiej Konwencji Krajobrazowej, Samorząd Terytorialny, 12: 7-19.
• 16. Myga-Piątek U., Nita J., 2015: Polityka krajobrazowa Polski – u progu wdrożeń. Przegląd Geograficzny (Vol. 87, iss. 1 (2015): 5-25, DOI 10.7163/ PrzG.2015.1.1
• 17. Nita J., Myga-Piątek U., 2012: Krajobrazowe skutki wzrostu powierzchni leśnych na Wyżynie Częstochowskiej. Prace Komisji Krajobrazu Kulturo¬wego 16: 191-207.
• 18. Olchawa C., 2018. Raport naukowy, projekt LIFE12 NAT/PL/000081, ZPKWŚ, http://lifebeskidy.com. pl/index.php/pl/ct-menu-item-6
• 19. Piątkowska M., Wojtasik A., 2016: Raport Laika. Projekt LIFE11 NAT/PL/000432 „Ochrona cennych przyrodniczo siedlisk nieleśnych, charakterystycznych dla obszaru Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd”. Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego, Będzin.
• 20. Raszeja E., 2008: Bariery w zarządzaniu krajobrazem kulturowym na obszarach chronionych Wielkopolski, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, 10: 358-367.
• 21. Richling, A., Solon J., 2011: Ekologia krajobrazu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Wyd. 5, zmienione, Warszawa.
• 22. Sobala M., 2018: Pasture landscape durability in the Beskid Mountains (Western Carpathians, Poland). Geographia Polonica 91,2: 197-215.
• 23. Stefaniak K., Tyc A., Socha P. (ed.) 2009: Karst of the Częstochowa Upland and the Eastern Sudetes. Palaeoenviroments and protection. Studies of the Faculty of Earth Sciences. University of Silesia. No. 56. Sosnowiec-Wrocław.
• 24. Stronczyński K., Taczanowski W., Waga A.S., 1857: Sprawozdanie z podróży naturalistów odbytéj w r. 1854 do Ojcowa. Bibl. Warsz. 2, Warszawa.
• 25. Szafer W., Zarzycki K., 1977: Szata roślinna Polski, tom I PWN, Warszawa.
• 26. Tyc A., 2001: Najciekawsze obiekty i zjawiska przyrody nieożywionej Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd. Wyd. Zespół Parków Krajobrazowych województwa Śląskiego, Dąbrowa Górnicza.
• 27. Wika S., 1986: Zagadnienia geobotaniczne środkowej części Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej. Uniwersytet Śląski, Katowice.
• 28. Wilczek Z. (ed.), 2017: Podręcznik dobrych praktyk pasterskich, Projekt LIFE12 NAT.PL.000081 Województwo Śląskie dla Zespól Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego, Tekst. Sp. z o.o.
• 29. Zarzycki J., Korzeniak J.,2013: Łąki w polskich Karpatach – stan aktualny, zmiany i możliwości ich zachowania. Roczniki Bieszczadzkie 21: 18-34.
• 30. Zinkow L., 1983. Orle gniazda i krajobrazy jurajskie – przewodnik. Sport i Turystyka. Warszawa.
• 31. Żarska B., 2003: Ochrona krajobrazu. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
• 32. After-LIFE Conservation Plan LIFE11 NAT/ PL/000432, 2017.
• 33. Europejska Konwencja Krajobrazowa, sporządzona we Florencji dnia 20 października 2000 r. Dz. U. z 2006 roku, nr 14 poz. 98,
• 34. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20060140098
• 35. https://www.gov.pl/web/gdos/europejska-konwencja-krajobrazowa
• 36. https://www.gov.pl/web/gdos/polska-nagroda-krajobrazowa
• 37. https://ochronaprzyrody.gdos.gov.pl/tekst-i-zalozenia-konwencji-krajobrazowej
• 38. https://www.coe.int/en/web/landscape
• 39. https://rm.coe.int/european-landscape-convention-the-landscape-award-alliance-of-the-co-un/168075f020
• 40. https://rm.coe.int/european-landscape-convention-the-landscape-award-alliance-of-the-coun/ 16809ce3d4
• 41. http://www.lifebeskidy.com.pl/
• 42. Rezolucja CM / Res (2008) 3. Komitetu Ministrów Rady Europy z dnia 20 lutego 2008 o zasadach regulujących przyznanie Nagrody Krajobrazowej –
• 43. https://ochronaprzyrody.gdos.gov.pl/files/artykuly/5462/NAGRODA_KRAJOBRAZOWA_rezolucja_nagroda_krajobrazowa_tlumaczenie_wersja_ostateczna_17102010.pdf
• 44. https://www.gov.pl/web/gdos/polska-nagroda-krajobrazowa-po-raz-kolejny-trafi-na-slask
• 45. http://ochronaprzyrody.gdos.gov.pl/wyniki-konkursu-na-polska-nagrode-krajobrazowa

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).