Chronobiologiczne aspekty ryzyka zdrowotnego u pracowników zmianowych nocnych

• Autorzy: Zużewicz M.A. , Zużewicz K.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01377043.1199410

Warianty tytułu

EN

Chronobiological aspects of health risk in night shift workers

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule podjęto próbę wyjaśnienia, w jaki sposób zwiększone ryzyko chorób u pracowników zmianowych nocnych można powiązać z czynnikami zewnętrznymi zaburzającymi funkcje zegara biologicznego. Do takich czynników zalicza się, obok pracy wymuszającej aktywność fizyczną i umysłową w porze nocnej, także ekspozycję na światło sztuczne. Obserwacje dotyczące skutków zdrowotnych, jakie u ludzi wywołuje praca w nocy, powiązano z wynikami badań na zwierzętach, w zakresie czynników środowiskowych zaburzających funkcjonowanie zegara biologicznego. Pozwoliło to naukowcom na sformułowanie hipotez co do przyczyn zaburzeń funkcji układów hormonalnego, immunologicznego, trawiennego, krążenia u pracowników zmianowych nocnych. Ustalenie mechanizmów biologicznych wyjaśniających sposób, w jaki praca zmianowa i nocna może sprzyjać rozwojowi chorób u wykonujących ją ludzi, w tym choroby nowotworowej ułatwia podejmowanie odpowiednich działań profilaktycznych.

EN

The authors of this paper made an attempt to explain how an increased risk of diseases in night shift workers is linked to external factors, disturbing the functions of biological clock. Such factors include working at night forcing performance of physical and mental activities at that time as well as exposure to artificial light. The observations of health-related consequences of night work were compared with the results of animal studies on the environmental factors disturbing the functioning of biological clock. This allowed the researchers formulating hypotheses concerning the reasons of endocrine, immune, digestive and circulatory system function disorders in night shift workers. Determining which underlying biological mechanisms explain how shift and night work can contribute to the development of diseases including cancer in this group of workers facilitates undertaking suitable preventive measures.

Słowa kluczowe

PL

praca zmianowa i nocna; zegar biologiczny; melatonina; światło; choroba nowotworowa

EN

shift and night work; biological clock; melatonin; light; cancer

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka
• Rocznik: 2016
• Tom: nr 4
• Strony: 12--17
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., rys.

Twórcy

autor

Zużewicz M.A.

autor

Zużewicz K.

Bibliografia

• [1] Pokorski J., Costa G. Wpływ pracy zmianowej na zdrowie [w:]Stres pracy zmianowej Red. Iskra-Golec I., Costa G., Folkard S., Marek T., Pomorski J., Smith J. Universitas, Kraków 1998,75-97
• [2] Knutsson A. Health disorders of shift workers. „Occup. Med.” (London) 2003,53,2:103- 108
• [3] Brudnowska J., Pepłońska B. Praca zmianowa nocna a ryzyko choroby nowotworowej - przegląd literatury. „Medycyna Pracy” 2011,62, 3:323-338
• [4] Shiftwork. IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans Vol. 98: Painting, Firefighting and Shiftwork. International Agency for Research on cancer. Publikacja Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) 2010. ISBN: 978-92-832-1298-0; http://monographs.iarc.fr/ENG/Monographs/vol98/mono98-8.pdf
• [5] Tynes T., Hannevik M., Andersen A., Vistnes A.I., Haldorsen T. Incidence of breast cancer in Norwegian female radio and telegraph operators. „Cancer Causes Control 1996, 7: 197-204
• [6] Schernhammer E.S, Laden F., Speizer F.E., Wiliett W.C., Hunter D.J., Kawachi I., Colditz G.A. Rotating night shifts and risk of breast cancer in women participating in the nurses’ health study. „J. Natl. Cancer Inst.” 2001,93,20:1563-1568
• [7] Hansen J. Breast Cancer Among Women Who Work at Night. „Epidemiology” 2001,2:588-599
• [8] Schernhammer E. S., Laden E. Speizer F. E., Willett W. C., Hunter D.I., Kawachi I., Fuchs C.S., Colditz G.A. Night-Shift Work and Risk of Colorectal Cancer in the Nurses’ Health Study ,,Journal of Cancer Institute” 2003,95,1:825-828
• [9] Kawalec A., Pawlas K. Nocna praca zmianowa jako czynnik ryzyka karcenogenezy Bezpieczeństwo Pracy” 2013, 503, 8 :13-17.
• [10] Bukowska A., Pepłońska B. Praca w nocy a prolaktyna jako czynnik ryzyka raka piersi. Medycyna Pracy” 2013,64,2:245-257
• [11] Cermakian N., Westfall S.. Kiessling S. Circadian Clocks and Inflammation: Reciprocal Regulation and Shared Mediators. „Arch. Immunol. Ther. Exp” 2014, 62:303-318
• [12] Levi F. From circadian rhythms to cancer chronotherapeutics. „Chronobiology International” 2002,19,1:1-19
• [13] Zużewicz K., Kwarecki K.: Podstawy chronofizjologii. w: Wykłady z fizjologii człowieka. Red. M Tafil-Klawe & J. Klawe, Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 2009
• [4] Cajochnen L., Jud C., Munch M., Kobialka S., Wirz-Justice A., Albrecht U. Short communication. Evening exposure to blue light stimulates the expression of the clock gene PER2 in humans. „European Journal of Neuroscience” 2006, 23:1082-1086 DOI:10.1111/j.1460- 9568.2006.04613.x
• [15] Pardini L., Kaeffer B., Trubuil A., Bourreille A., Galmiche J-P Human Intestinal Circadian Clock: Expression of Clock Genes in Colonocytes Lining the Crypt. „Chronobiology International” 2005,22,6:951-961
• [16] Klerman E.B. Clinical aspects of human circadian rhythms „Journal of Biological Rhythms” 2005,20,4:375- 386
• [17] Stevens R.G. Working against our endogenous circadian clock: Breast cancer and electric lighting in the modern world. „Journal of Mutation Research/Genetic Toxicology and Environmental Mutagenesis”2009,680,1-2:106
• [18] Wood B., Rea M.S., Plitnick B., Figueiro M.G. Light level and duration of exposure determine the impact of self-luminous tablets on melatonin suppression „Applied Ergonomics” 2012, http://dx.doi.org/10.1016/j.apergo.2012.07.008
• [19] Zużewicz K, Wolska A. Wpływ charakterystyki widmowej światła sztucznego na aktywność dobową i poziom senności pracowników zmianowych. „Bezpieczeństwo Pracy” 2014,519,12:18-22
• [20] Knauth P, Rutenfranz J., Herrmann G., Poppel S.I. Reentrainment of body temperature in experimental shift work studies. „Ergonomics” 1978,21:775-783
• [21] Costa G, Haus E, Stevens R. Shift work and cancer - considerations on rationale, mechanisms, and epidemiology. „Scand. J. Work Environ. Health” 2010,36,2:163-179
• [22] Schernhammer E.S., Hankinson E. Urinary Melatonin Levels and Breast Cancer Risk. INCI „Journal of the National Cancer Institute”2003, 97, 14:1084-1087
• [23] Schernhammer E.S, Schulmeister K. Melatonin and cancer risk: does light at night compromise physiologic cancer protection by lowering serum melatonin levels? „British Journal of Cancer” 2004,90:941-943 doi:10.1038/ sj.bjc.6601626
• [24] Davis S., Mirick D.K., Stevens R.G., Night shift work, light at night, and risk of breast cancer „J. Natl. Cancer Inst.” 2001,93,20:1557-1562
• [25] Alpert M., Carome E., Kubulins V., Hansler R. Nighttime use of special spectacles or light bulbs that block blue light may reduce the risk of cancer „Medical Hypotheses” 2009,73:324-325
• [26] Filipski E., Delaunay F. King V. M., Wu M.W., Claustrat B., Grechez-Cassiau A., Guettier C., Hastings M.H., Francis L. Effects of chronic jet lag on tumor progression in mice. „Cancer Res.” 2004:64:7879-7885
• [27] Cocker A., Sehgal A. Genetic analysis of sleep. Genes Dev. 2010,24: 1220-1235. DOI:10.1101/gad.1913110
• [28] Fortner B. V., Stepanski E.J., Wang S.C., Kasprowicz S., Durrence H.H. Sleep and quality of life in breast cancer patients. „J. of Pain Symptom Manage” 2002,24,5:471-80
• [29] Mazzoccoli C, Grilli M., Carughi S., Puzzolante F., De Cata, M La Viola Immune system alterations in lung cancer patients. „International Journal of Immunopatologii i farmakologii 2003,16,2:167-174
• [30] Eismann E.A., Lush E., Sephton S.E. Circadian effects in cancer-relevant sychoneuroendocrine and immune pathways.” Psychoendocrinology” 2010,35:963-976
• [31] Bilski B. Czy praca zmianowa nocna jest czynnikiem ryzyka choroby nowotworowej? „,Medycyna Pracy” 2005,56,2:175-178
• [32] Makowiec-Dąbrowska T., Pokorski J., Ogińska H., Pietach E., Pokorska J., Zużewicz K. Celowość skrócenia czasu pracy pracownikom zatrudnionym w ruchu ciągłym. Ekspertyza dla Ogólnokrajowego zrzeszenia Związków Zawodowych Pracowników Ruchu Ciągłego, Wyd. OZ ZZPRC, 2003, ss.34-35, 39-40
• [33] Zużewicz K., Kwarecki K., Waterhouse J. Skutki fizjologiczne pracy zmianowej i nocnej Poradnik organizatora pracy zmianowej CIOP 2001.
• [34] Syrocka J., Gaworska-Krzemińska A., Barton M. Wpływ pracy zmianowej na organizm kobiety. „Problemy Pielęgniarstwa” 2014,22,3:354-360

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.