Wykorzystanie nieczynnych kamieniołomów na wybranych przykładach obszaru Jury Krakowsko-Częstochowskiej

• Autorzy: Skreczko S. , Wolny M.

Warianty tytułu

EN

Use of abandonem quarries on selected examples from Cracow-Czestochowa area

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W Polsce coraz częściej zostaje zaniechana eksploatacja surowców skalnych, co najczęściej związane jest z nieopłacalnością jej prowadzenia. Po zakończeniu działalności zakładu górniczego pozostaje problem obszaru byłego wyrobiska. Powszechnym zjawiskiem jest pozostawienie kamieniołomu bez przywrócenia wartości użytkowych oraz przyrodniczych. Są to miejsca cenne głównie ze względu na informacje zapisane w warstwach skalnych: ważne zjawiska, granice geologiczne oraz miejsca występowania skamieniałości. Kamieniołomy zmieniły krajobraz obszaru krakowsko-częstochowskiego. Początkowo zaburzały jego estetykę, obecnie mogą stanowić jego charakterystyczny element. Rozwiązań dla ich zagospodarowania jest wiele, m.in. rekultywacja w celach rekreacyjno-turystycznych czy dydaktyczno-edukacyjnych. Urozmaicona rzeźba terenu, zabytki architektoniczne oraz bioróżnorodność przyrodnicza sprawiają, że krajobraz regionu krakowsko-częstochowskiego jest unikatowy i cenny w skali kraju, a nawet Europy.

EN

In Poland exploitation of rocks is more and more often abandoned due to economic problems. When the mine is closed, a problem concerning of the mining area remains. Usually, the quarries are left without any interference. Such places are valuable mainly due to their educational value, as the rocks exposed contain data about important past phenomena, geological boundaries and fossils. The quarries changed the landscape of the Cracow-Czestochowa region. Previously they disturbed its visual appearance, but now they can constitute its characteristic element. There are a lot of solutions for their development, e.g., recultivation for recreation-touristic or educational purposes. The variable geomorphology of the area, historical monuments and natural biodiversity make the landscape of the Cracow-Czestochowa region is truly unique not only on a national, but also European scale.

Słowa kluczowe

PL

Wyżyna Krakowsko-Częstochowska; kamieniołom; geoturystyka; rekultywacja

EN

Kraków-Częstochowa Upland; quarry; geoturism; reclamation

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 26
• Strony: 67--78
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz., ryc., fot.

Twórcy

autor

Skreczko S.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Sosnowiec, Polska

autor

Wolny M.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Sosnowiec, Polska

Bibliografia

• Alexandrowicz Z., 2006: Geoparki – nowe wyzwanie dla ochrony dziedzictwa geologicznego. Przegląd Geologiczny 54, 1: 36-41.
• Badera J., Rahmanov O., Parusel T., 2011: The quarry in Kozy as a geotourist attraction and the object of natural and cultural heritage in the context of sustainable development. Geotourism 3-4 (26-27): 41-50.
• Bogdanowski J., 1985: Krajobrazowo-urbanistyczny aspekt zagospodarowania terenów pogórniczych. Zesz. Nauk. AGH, Sozologia i Sozotechnika 26, Kraków: 71-83.
• Chwastek J., Janusz W., 1992: Kamieniołom – „rana” w krajobrazie czy zabytek przyrody. Wyd. Rolnicze i Leśne, Warszawa.
• Górecki J., Sermet E., 2010: Kamieniołomy Krakowa – dziedzictwo niedocenione. Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury, 3:124-138.
• Kudyba T., 2007: 150 lat cementu w Polsce. Stowarzyszenie Producentów Cementu: 10-35.
• Majgier L., Badera J., Rahmanov O., 2010: Kamieniołomy w województwie śląskim jako obiekty turystyczno – rekreacyjne na terenach uprzemysłowionych. Krajobrazy rekreacyjne – kształtowanie, wykorzystanie, transformacja. Problemy Ekologii Krajobrazu t. XXVII: 267-275.
• Michalska G., Niedźwiedź J., 2010: Kamieniołom kazimierski – ochrona krajobrazu kulturowego. Budownictwo i Architektura 6: 71-76.
• Migoń P., 2012: Geoturystyka. Wyd. PWN, Warszawa.
• Nita J., Myga-Piątek U., 2006: O potrzebie ochrony wyrobisk górniczych dla podniesienia walorów krajobrazowych i celów dydaktycznych obszarów eksploatacji surowców skalnych na przykładzie regionu Kielecko-Chęcińskiego. Technika poszukiwań geologicznych, Geotermia, Zrównoważony rozwój. R. XLV, z.1 (237), Kraków: 47-56
• Nita J., 2010: Kamieniołom w krajobrazie i geoturystyce. Krajobraz a turystyka. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 14, Sosnowiec: 243-251
• Nita J., 2012: Quarries in landscape and geotourism. Geographia Polonica vol. 85 Issue 2:7-14
• Nita J., 2013: Zrównoważone zarządzanie obszarami eksploatacyjnymi, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 20, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec: 91-104.
• Pereira, P., Pereira, D., Caetano Alves, M.I., 2007: Geomorphosite assessment in Montesinho Natural Park (Portugal). Geographica Helvetica, 62, 3: 159-168.
• Pieńkowski G., 2004: Nowy geopark Dolina Kamiennej. Wiadomości PIG 11 (164): 12-14.
• Pietrzyk-Sokulska E., 2005: Kryteria i kierunki adaptacji terenów po eksploatacji surowców skalnych –studium dla wybranych obszarów Polski. Studia, Rozprawy, Monografie 131, Wyd. Inst. GSMiEPAN, Kraków: 171.
• Pietrzyk-Sokulska E., 2007: Krajobraz geologiczny a kwestia adaptacji kamieniołomów na Wyżynie Krakowko-Częstochowskiej. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 6, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec: 154-164
• Pietrzyk-Sokulska E., 2008: Tereny pogórnicze szansą rozwoju obszarów ich występowania – studium na przykładzie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Wyd. Instytutu GSMiE PAN, Kraków.
• Racki G., Bardziński W., Zieliński T., 1999: Z kamiennej księgi pradziejów Górnego Śląska. Przewodnik Geologiczny. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice: 134-143.
• Radwanek-Bąk B., 1999: Odkrywkowa eksploatacja kopalin, jako jedno ze źródeł przekształceń środowiska przyrodniczego w Karpatach. Gospodarka Surowcami Mineralnymi t. 15, z. 2: 5-36.
• Radwanek-Bąk., 2008: Problem wzorca w schemacie ocen przekształceń środowiska P-S-R (presja – stan – reakcja) spowodowanych odkrywkową działalnością wydobywczą. Gospodarka Surowcami Mineralnymi t.24, z.2/2: 83-93.
• Salamon M. A., Zatoń M., 2007: Late Bajocian through Callovian (Middle Jurassic) crinoid fauna from the epicontinental deposits of Poland. Swiss Journal of Geosciens, 100: 153-164.
• Skreczko S., Trzęsiok D., 2013: Wycieczka po dnie jurajskiego morza. Przyroda Górnego Śląska, 74: 6-7.
• Świercz A., Strzyż M., 2009: Rewitalizacja terenów poeksploatacyjnych na przykładzie regionu Świętokrzyskiego. Problemy Ekologii Krajobrazu, T. XXIV: 59-70.
• Zatoń M., Marynowski L., Bzowska G., 2006: Konkrecje hiatusowi z iłów rudonośnych Wyżyny Krakowsko-Częstochowkiej. Przegląd Geologiczny 54, 2: 131-138.
• ŹRÓDŁA ELEKTRONICZNE
• http://www.euromines.org/
• http://www.rynekkamienia.pl/
• http://en.wikiarquitectura.com/