Analiza metod badania fizykochemicznych właściwości stałych paliw rakietowych na podstawie polskich standardów

• Autorzy: Miszczak M. , Borkowski J. , Terenowski H.

Warianty tytułu

EN

An analysis of test methods on physicochemical properties of solid rocket propellants on the basis of the Polish standards

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono analizę oraz dyskusję metod oznaczania/określania i oceny fizykochemicznych właściwości homogenicznych i heterogenicznych stałych (kompozytowych/ złożonych) paliw rakietowych na podstawie aktualnych polskich dokumentów standaryzacyjnych bezpośrednio dotyczących stałych paliw rakietowych, tj. norm obronnych (przeznaczonych do obowiązkowego stosowania w SZ RP) oraz polskich norm (przeznaczonych do nieobowiązkowego stosowania). Normy obronne opisują przede wszystkim metody badania mechanicznych/wytrzymałościowych właściwości stałych paliw rakietowych, typowych dla tworzyw sztucznych, zaś polskie normy obejmują w znacznej mierze badania fizykochemicznych, zwłaszcza termochemicznych parametrów stałych paliw rakietowych, takich jak stałość termiczna, wrażliwość na tarcie i uderzenie oraz liniowa szybkość spalania. Wszystkie ww. właściwości charakteryzują poziom bezpieczeństwa eksploatacji i niezawodność działania stałych paliw rakietowych. Z powyższej analizy i dyskusji wynika pilna potrzeba kontynuowania prac analityczno-badawczych, w tym prac standaryzacyjnych, w celu osiągnięcia postępu w zakresie ustalenia, specyfikacji oraz wyboru metod badawczych a także kryteriów oceny jakości stałych paliw rakietowych rozumianych jako materiał wysokoenergetyczny o ustalonym składzie chemicznym oraz jako ładunek o określonym, zaprojektowanym kształcie i strukturze/konstrukcji.

EN

In this paper it was presented an analysis and discussion on test methods for determination and assessment of physicochemical properties of homogeneous and heterogeneous (composite) solid rocket propellants on the basis of currently valid Polish standardizing documents directly dealing with solid rocket propellants i.e. Defense Standards (for obligatory usage in Polish Military Forces) and Polish Standards (for not obvious application). Defense Standards describe first of all test methods on mechanical/strength properties of solid rocket propellants, typical for plastics, and Polish Standards include in considerable degree testing of solid rocket propellant physicochemical properties, esp. thermochemical ones, such as thermal stability, sensitivity to friction and impact and linear buming ratę. All above properties determine hazard level and operation reliability in life cycle of solid rocket propellant. From above presented analysis and discussion, it appears urgent necessity to continue and develop analytical and research works, incl. standardizing ones, in order to achieve progress in determination, specification and selection of test methods incl. new ones for quality assessment of solid rocket propellants understood as materials of strictly determined chemical composition and as grains (high-energetic loads) of designed shapes and structures/constructions.

Słowa kluczowe

PL

paliwa rakietowe; normy obronne

EN

rocket propellants; defense standards

• Wydawca: Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia
• Czasopismo: Problemy Techniki Uzbrojenia
• Rocznik: 2009
• Tom: R. 38, z. 110
• Strony: 133--141
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz.

Twórcy

autor

Miszczak M.

autor

Borkowski J.

autor

Terenowski H.

• Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia

Bibliografia

• [1] NATO Allied Ordnance Publication -7 (AOP-7); Manual for data requirements and tests for qualification of explosive materials for military use; Ed. 2; 2001; str. 7-11 - 7-12.
• [2] Norma Obronna NO-91-A523-1:2000; Paliwa rakietowe. Metody badań właściwości mechanicznych. Postanowienia ogólne.
• [3] Norma Obronna NO-91-A523-2:2001; Paliwa rakietowe. Metody badań właściwości mechanicznych. Warunki wykonania, termostatowania i badania próbek.
• [4] Norma Obronna NO-91-A523-3:2003; Paliwa rakietowe. Metody badań właściwości mechanicznych. Oznaczanie cech wytrzymałościowych przy statycznym rozciąganiu.
• [5] Norma Obronna NO-91-A523-4:2003; Paliwa rakietowe. Metody badań właściwości mechanicznych. Oznaczanie cech wytrzymałościowych przy statycznym ściskaniu.
• [6] Norma Obronna NO-91-A523-5:2003; Paliwa rakietowe. Metody badań właściwości mechanicznych. Oznaczanie modułu sprężystości przy rozciąganiu i ściskaniu.
• [7] Norma Obronna NO-91-A523-6: 2003; Paliwa rakietowe. Metody badań właściwości mechanicznych. Oznaczanie udarności metodą Charpy'ego.
• [8] Norma Obronna NO-91-A523-7: 2003; Paliwa rakietowe. Metody badań właściwości mechanicznych. Oznaczanie dynamicznego modułu sprężystości poprzecznej (G') i logarytmicznego dekrementu tłumienia (k) za pomocą wahadła skrętnego.
• [9] Norma Obronna NO-91-A523-8: 2003; Paliwa rakietowe. Metody badań właściwości mechanicznych. Oznaczanie statycznej temperatury zeszklenia.
• [10] Norma Obronna NO-13-A505:2001; Prochy bezdymne i stałe homogeniczne paliwa rakietowe. Metody badania trwałości chemicznej.
• [11] Norma Obronna NO-06-A503:2002; Technika wojskowa. Ekstremalne warunki klimatyczne. Dane do opracowania wymagań dotyczących projektowania i badań, str. 10.
• [12] Standardization Agreement 2895 (STANAG 2895); Extreme climatic conditions and derived conditions for use in defining design/test criteria for NATO Forces Materiel; Ed.l; 1990; str. A-2.
• [13] Standardization Agreement 4540 (STANAG 4540); Explosives. Procedures for dynamic mechanical analysis (DMA) and determination of glass transition temperature; Ed.l; 2002.
• [14] Standardization Agreement 4507 (STANAG 4507); Explosives. Physical/mechanical properties stress relaxation test in tension; Ed.l; 2002.
• [15] Polska Norma PN-EN 13938-1; Materiały wybuchowe do użytku cywilnego. Materiały miotające i paliwa rakietowe. Część 1: Wymagania; PKN; Warszawa; 2005.
• [16] Polska Norma PN-EN 13631-2; Materiały do użytku cywilnego. Materiały wybuchowe kruszące. Część 2: Oznaczanie stabilności termicznej materiałów wybuchowych; PKN; Warszawa; 2003.
• [17] Polska Norma PN-EN 13631-3; Materiały do użytku cywilnego. Materiały wybuchowe kruszące. Część 3: Wrażliwość materiałów wybuchowych na tarcie; PKN; Warszawa; 2003.
• [18] Polska Norma PN-EN 13631-4; Materiały do użytku cywilnego. Materiały wybuchowe kruszące. Część 4: Wrażliwość materiałów wybuchowych na uderzenie; PKN; Warszawa; 2003.
• [19] Polska Norma PN-V-04014; Homogeniczne i złożone stałe paliwa rakietowe. Metody badań. Oznaczanie liniowej szybkości spalania w zależności od ciśnienia w mikrosilniku; PKN; Warszawa; 1997.
• [20] Polska Norma PN-V-04024; Metody badań homogenicznych i heterogenicznych stałych paliw rakietowych. Badanie radiograficzne ładunków; PKN; Warszawa; 2000.
• [21] Polska Norma PN-EN 13938-5; Materiały wybuchowe do użytku cywilnego. Materiały miotające i paliwa rakietowe. Część 5: Oznaczanie ubytków i pęknięć; PKN; Warszawa; 2005.
• [22] Polska Norma PN-EN 13938-6; Materiały wybuchowe do użytku cywilnego. Materiały miotające i paliwa rakietowe. Część 6: Wytyczne oznaczania integralności powłoki inhibitora; PKN; Warszawa; 2005.
• [23] Standardization Agreement 4515 (STANAG 4515); Explosives. Thermal characterization by Differential Thermal Analysis, Differential Scanning Calorimetry and Thermogravimetric Analysis; Ed. l; 2002.
• [24] Standardization Agreement (STANAG 4147); Chemical compatibility of ammunition components with explosives (non nuclear application); Ed. 2; 2001.