Zjawisko decouplingu w gospodarce w okresie transformacji

• Autorzy: Skala-Poźniak A.

Warianty tytułu

EN

Decoupling in a transition economy

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Do końca ubiegłego wieku dążenie do zrównoważenia rozwoju społeczno-gospodarczego zostało uznane za priorytet polityki gospodarczej w wymiarze zarówno globalnym, jak i regionalnym. Osiągnięcie zgodności kierunków rozwoju europejskiego systemu transportowego z zasadami zrównoważonego rozwoju jest też wiodącym celem Wspólnej Polityki Transportowej realizowanej przez Unię Europejską. W tym kontekście pojawia się pojęcie decouplingu, czyli zerwania zależności między rozwojem gospodarki i transportu. Uznano bowiem, że między sprzężeniem transportu i gospodarki a procesem równoważenia rozwoju transportu zachodzi sprzeczność, jednak na ile te zjawiska wzajemnie się wykluczają jest już przedmiotem dyskusji specjalistów. Decoupling jest pojęciem stosunkowo nowym, dlatego w literaturze przedmiotu omawiane są różne jego definicje oraz dokonywane są wstępne próby jego kwantyfikacji. Celem podjęcia badań opisanych w artykule jest wpisanie doświadczeń związanych z dynamicznym rozwojem transportu w Polsce w okresie transformacji systemowej w dyskusję nad istotą i metodami wdrożenia koncepcji zrównoważonego rozwoju transportu, w tym ideą decouplingu. Analizowany model P. Tapio nie sprawdza się w odniesieniu do państw takich jak Polska w okresie 1990-2007. Zestawienie wskaźników opartych na badaniu stóp wzrostu PKB i wolumenu pracy przewozowej pozwala zdiagnozować sytuację jako sprzyjającą couplingowi lub decouplingowi lecz nie mówi ojej wartości z punktu widzenia rynku i społeczeństwa,. Jakościowa ocena danego sektora gospodarki zależy bowiem nie tylko od kosztów, ale i od korzyści, jakie ten sektor generuje. Zestawienie obu kategorii w postaci wskaźnika zrównoważenia transportu (WZT) i następnie zderzenie go z tempem rozwoju gospodarki obrazowałoby stan zrównoważenia transportu na danym obszarze. Celem polityki transportowej nie powinien być więc decoupling, lecz zwiększanie efektywności funkcjonowania transportu, wyrażoną ilorazem efektów (korzyści) do nakładów (kosztów). Reasumując, za cel rozwojowy należy uznać obniżanie transportochłonności gospodarki, przy zachowaniu niemalejącego udziału tego sektora w tworzeniu PKB.

EN

By the end of last century, a focus on sustainable socio-economic development became a priority of both global and regional economic policies. Alignment of directions for development of European transportation system with principles of sustainable development is also a key objective of Common Transportation Policy run by the European Union. An idea of decoupling has emerged in this context, i.e. breaking up a dependency of economic and transportation developments. It is considered that there is a contradiction between such dependency and the process of sustainable development in transportation. However, to what extent both phenomena exclude each other, is still discussed by experts. Decoupling is a relatively new idea, therefore its different definitions arc being presented in related literature as well as initial quantification efforts are being made. The objective for research described in the article is to make the experience from dynamic development of transportation in Poland a part of discussion on the merit and methodology for implementing the sustainable development in transportation, including the idea of decoupling. The model by P. Tapio, analysed in the article, is not applicable to countries like Poland in a period of 1990-2007. Indicators based on research of growth ratios for GDP and transportation volumes allow to diagnose the situation as conducive for both coupling and decoupling but do not provide its valuation in terms of market and society. It is so as a qualitative evaluation of particular economic sector depends not only on costs but also on benefits which it generates. Combination of both categories is a form of transport's sustainability indicator (TSI) and then its comparison with the dynamics of economic development would present a status of transportation sustainability in a particular area. As a result, decoupling should not be an objective for the transportation policy, but an increase in transportation efficiency, expressed as a quotient of results (benefits) and efforts (costs). All in all, decreasing dependency of economic development on transportation while maintaining the sector's share in generating GDP, should be the objective.

Słowa kluczowe

PL

decoupling; rozwój zrównoważony; transport; PKB; polityka transportowa; system transportowy

EN

decoupling; sustainable development; transport; GDP; transportation policy; transport system

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej
• Czasopismo: Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Transport
• Rocznik: 2010
• Tom: z. 72
• Strony: 101--113
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Skala-Poźniak A.

• Politechnika Warszawska, Wydział Transportu

Bibliografia

• 1. Analysis of the links between transport and economic growth, OECD, ENV/EPOC/WPNEP/T(2003)4/FINAL
• 2. Ballingall J., Steel D., Briggs Ph.: Decoupling economic activity and transport growth: the state of play in New Zealand. New Zealand Institute of Economic Research, 2003.
• 3. Komisja Europejska, Biała Księga z 2001r.: Europejska polityka transportowa w perspektywie roku 2010. Czas na decyzje, COM(2001) 370, Bruksela 2001.
• 4. Komisja Europejska: Utrzymać Europę w ruchu - zrównoważona mobilność dla naszego kontynentu. COM(2006)314, Bruksela 2006.
• 5. Daly H. E.: Beyond Growth: The Economics of Sustainable Development. Beacon Press, 1997.
• 6. Fosgerau M., Kveiborg O.: Reviewing some critical assumptions in the relationship between economic activity and freight transport. Transport Policy, 2007, vol. 14 (1), s. 39-48.
• 7. Gilbert R., Nadeau K.: Decoupling economic growth and transport demand: a requirement for sustainability. Paper presented at Transportation and Economic Development conference in Portland organized by US Transportation Research Board, 5-7 May 2002.
• 8. Kovanda J., Hak M.: Changes in Materials Use in Transition Economics. Journal of Industrial Ecology, Vol. 12, Numbers 5/6, s.: 721-738.
• 9. McKinnon A. C.: Decoupling of Road Freight Transport and Economic Growth Trends in the UK: An Exploratory Analysis. Transport Reviews, 2007, vol. 27 (1), s. 37-64.
• 10. Meersman H., van de Voorder E.: Utopia and goods transport observations at decoupling economic growth and demand for transport. Paper presented at the European Conference on Mobility Management, Gent, 15-17 May 2002.
• 11. Niederl A., Steininge, K.., Herry M., Sedlacek N., Gaube V., Schandl H.: Decoupling Economic Growth and Transport Demand: Case Study Austria. Bundesministerium fur Landund Forstwirtschaft, Umwelt und Wassenwirtschaft Vienna, 2003.
• 12. Pastowski A.: Decoupling Economic Development and Freight for Reducing its Negative Impacts, Wupperthal Institute for Climate, Environment and Energy, paper no. 79, 1997.
• 13. Piontek, B., Koncepcja rozwoju zrównoważonego i trwałego Polski, PWN, Warszawa 2002.
• 14. Schleicher-Tappeser R., et alt.: Policy approaches for decoupling freight transport from economic growth, paper presented to the 8th World Conference on Transport Research. Antwerp, 12-17 July 1998.
• 15. Skala-Poźniak A.: Model ścieżki równoważenia rozwoju transportu. Przegląd Komunikacyjny 2005, vol. 2.
• 16. Sustainable development: economics and policy, red. P.K.. Rao, Oxford Blackwell Publishers, 2000.
• 17. Tapio P., Banister D., Luukkanen J., Vehmas J., Willamo R.:. Energy and transport in comparison. Immaterialisation, dematerialisation and decarbonisation in the EU15 between 1970 and 2000. Energy Policy 2007, vol. 35(1). s. 433-451.
• 18. Tapio P.: Towards a theory of decoupling: degrees of decoupling in the EU and the case of road traffic in Finland between 1970 and 2001. Transport Policy, 2005, vol. 12, s. 137-151.
• 19. Tight M., Delle Site P., Meyer-Ruhle O.: Decoupling transport from economic growth: towards sustainability in Europe. European Journal of Transport and Infrastructure Research 2004, Vol. 4(4), s. 381-404.
• 20. Vehmas J., Malaska P., Luukkanen J., Kaivo-oja J., Hietanen O.,Vinnari M., Ilvonen J.: Europe in the global battle of sustainability: Rebound strikes back? - Advanced Sustainability Analysis. Publications of the Turku School of Economics and Business Administration, Series Discussion and Working Papers Turku, 2003, vol. 7.
• 21. Żylicz T.: Ekonomia środowiska i zasobów naturalnych, PWE, Warszawa 2004.