Współudział żelaza i kwasów humusowych w kształtowaniu sposobu uzdatniania barwnych wód podziemnych

• Autorzy: Perchuć M.

Warianty tytułu

EN

Iron and humic acids participation in arrangement of the method of coloured ground waters treatment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono problem występowania kwasów humusowych w wodach podziemnych, ujmowanych do spożycia, które określono jako barwne wody podziemne. Zasygnalizowano niebezpieczeństwo pojawiania się problemu obecności kwasów humusowych w wodach podziemnych ze wszystkich warstw stratygraficznych. Podano propozycję podziału na trzy zasadnicze typy wód podziemnych, opartego na obecności w nich mineralnych frakcji żelaza i manganu oraz kwasów humusowych. Zaproponowano zastosowanie współczynnika fKH współudziału żelaza i kwasów humusowych do szybkiej oceny właściwości technologicznych wody i wstępnego ustalenia wymaganego sposobu jej uzdatniania. Wyniki badań laboratoryjnych i pilotowych nad celowością i możliwością uzdatniania barwnych wód podziemnych wykazaty, że jest ono efektywne przy zastosowaniu procesów: koagulacji prowadzonej bezpośrednio w filtrach pospiesznych, utlenianiu chemicznym i sorpcji na węglu aktywnym, stosowanych w różnych układach technologicznych uwarunkowanych jakością wody i jej właściwościami technologicznymi. Przedstawiono wyniki analizy przebiegu tych procesów podając optymalne warunki ich stosowania.

EN

The work presents the problem of the presence of humic acids in ground waters abstracted for potable and sanitary water supply needs. Such waters have been classified as coloured ground waters. Humic acid occurrence can be an issue in ground waters from all stratigraphic formations. The work presents a suggestion of dividing ground water into three main types, based on the content of mineral fractions of iron and manganese as well as humic acids in water. The use of fKH - iron and humic acid participation factor has been proposed, to be used for quick assessment of technological characteristics of water and for an initial decision on the required method of water treatment. The results of laboratory research and pilot-scale investigations on usefulness and possibility of coloured ground waters treatment have been presented, which is effective while applying: contact filtration, chemical oxidation and sorption on activated carbon, used in various technological water treatment systems dependent on water quality and its technological characteristics. The work presents the results of analysis of process courses with discussion of the most favourable conditions of their application.

Słowa kluczowe

PL

barwne wody podziemne; koagulacja powierzchniowa; kwasy humusowe; złoża węglowe

EN

coloured groundwaters; humic acids direct filtration; activated carbon bad

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej
• Czasopismo: Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Inżynieria Środowiska
• Rocznik: 2004
• Tom: z. 46
• Strony: 3--163
• Opis fizyczny: Bibliogr. 166 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Perchuć M.

• Instytut Zaopatrzenia w Wodę i Budownictwa Wodnego, Wydział Inżynierii Środowiska, Politechnika Warszawska

Bibliografia

• [1] Adamski W., Grochulska-Segal E.: Wielofunkcyjność kolumn węgla aktywnego w układach technologicznych uzdatniania wody i odnowy wody. GWiTS 7, 1993, s. 192-194.
• [2] Adamski W.: Kinetyka procesu adsorpcja-biodegradacja na złożu węgla aktywnego. Ochrona Środowiska 3-4 (54-55) 1994, s. 13-17.
• [3] Adamski W., Markiewicz J.: Modelowanie procesu koagulacji kontaktowej w złożu węgla aktywnego. IV Międzynarodowa Konferencja: Zaopatrzenie w wodę, jakość i ochrona wód. Kraków-Poznań 2000, s. 304-313.
• [4] Aeppli J.: Ozonowanie i filtracja na aktywnym węglu granulowanym (GAC) jako rozwiązanie wielu problemów. Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna - Zaopatrzenie w wodę miast i wsi, Poznań 1996, s. 219-232.
• [5] Aiken G.R.: Humic substances in soil, sediment, and water: geochemistry, isolation and characterization. Wiley, New York 1985, s. 363-384.
• [6] Aiken G.: Isolation and Concentration Techniques for Aquatic Humic Substances. Humic substances: structures, models and functions. Ed. by Ghabbour E., Cambridge: Royal Society of Chemistry. Information Services, No 273, 2001, s. 363-384.
• [7] Baudin I., Caropos C., Laine J.M.: Removal of organic matter by the PAC-UF process: first two years of full-scale application. Water Science and Technology: Water Supply 1, 2001, s. 58-66.
• [8] Bażyński J.: Eksploatacja wód poziomu oligoceńskiego w Warszawie na tle zmian depresji regionalnej. Konferencja - Oligoceński zbiornik wód podziemnych regionu mazowieckiego (znaczenie, zagrożenia, ochrona). PAN, Warszawa 1997, s. 48-62.
• [9] Bian R., Watanabe Y., Tambo N., Ozawa G.: Removal of humic substances by UF and NF membrane systems. IAWQ-IWSA Conference on Removal of Humic Substances From Water, Norway 1999, s. 131-140.
• [10] Biłozor S.: O koagulacji barwnych domieszek wód w wielowarstwowych złożach filtracyjnych. Rozprawa doktorska, Politechnika Wrocławska, Wrocław 1981.
• [11] Biłozor S.: Badania nad obniżeniem zawartości trójhalometanów w wodzie do picia. Ochrona Środowiska 463, 2-3 (24-25), 1985, s. 35-41.
• [12] Biłozor S., Dąbrowska A., Raczyk-Stanisławiak U., Świetlik J., Nawrocki J.: Wpływ parametrów ozonowania wody podziemnej na charakterystykę substancji organicznych i powstawanie produktów ubocznych. Ochrona Środowiska 3 (82), 2001, s. 37-40.
• [13] Biłozer S., llecki W., Raczyk-Stanisławiak U., Nawrocki J.: Jednoczesne usuwanie związków manganu i azotu amonowego z wody na złożu piroluzytowym. Ochrona Środowiska, 4 (59), 1995, s. 13-18.
• [14] Błaszyk T.: Stosunki hydrogeologiczne Dolnego Powiśla - Mineralizacja wód mioceńskich w rejonie Poznania. Instytut Gospodarki Komunalnej, Zeszyt 4, 1966.
• [15] Błaszyk T., Górski J.: Zanieczyszczenia, zagrożenia i ochrona wód podziemnych w Polsce. Uniwersytet A. Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1993, Seria Geologia nr 13.
• [16] Bolto B., Abbt-Braun G., Dixon D., Eldridge R., Frimmel R., Hesse S., King S., Toifl M.: Experimental evaluation of cationic polyelektrolytes for removal natural organic matter from water. IAWQ-IWSA Conference on Removal of Humic Substances from Water, Norway 1999, s. 81-88.
• [17] Broo A.E., Berghult B., Hedberg T.: Drinking water distribution - the effect of NOM on the corrosion of iron and copper. International IAWQ-IWSA Conference on Removal of Humic Substances from Water, Norway 1999, s. 19-36.
• [18] Carlson K., Knoced W., Gertig K.: Optimizing treatment trough Fe and Mn fractionation. JAWWA 4, 1997.
• [19] Chang T., Pan Y., Chen S., Chen C.: Removal of natural organic mater (NOM) using ozonation and ultrafiltration. Water Science and Technology: Water Supply 1, (5-6) IWA 2001, s. 49-54.
• [20] Chapelle F.H.: Ground- Water Microbiology and Geochemistry. Wiley, New York 1992.
• [21] Cheremisinoff P., Morresi A.: Carbon adsorption applications (in:) Carbon adsorption - Handbook of Community Water Supplies. Ed. Cheremisinoff P., Ellerbusch F., Ann Arbor Science, Michigan 1990.
• [22] Cichisz N., Mejbaum Z.: Naturalne wody brunatne - ich skład chemiczny i własności w ultrafiolecie. GWiTS 2, 1976, s. 52-61.
• [23] Ciupa R., Dzienis L.: Próba optymalizacji parametrów usuwania organicznych form żelaza i manganu w wiejskich jednostkach osadniczych. Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna -Zaopatrzenie w wodę miast i wsi. Poznań 1996, s. 245-256.
• [24] Coccagna L.: Iron, manganese and ammonia removal from well water culligan technology and experiences in Poland. Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna - Zaopatrzenie w wodę miast i wsi. Poznań 1998, s. 93-126.
• [25] Croll B.: Zastosowanie technik membranowych do uzdatniania wody do picia. Seminarium Purac Water - Nowe technologie w uzdatnianiu wody do picia. Politechnika Warszawska, Warszawa 1997, s. 51-74.
• [26] Croue J.P., Violleau D., Bodaire C., Legube B.: Removal of hydrophobic and hydrophilic constituents by anion exchange resin. "Removal of humic substances from water". Trondheim 1999, s. 219-226.
• [27] Dobrzański B.: Gleboznawstwo. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 1995.
• [28] Dojlido J.R.: Chemia wód powierzchniowych. Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 1995.
• [29] Dolejš P.: A simple test for determination of optimal doses in treatment of humic water. Chemical Water and Wastewater Treatment, 1990, s. 378-389.
• [30] Dolejš P.: Influence of algae and their exudates on removal of humic substances and optimal dose of coagulant. Wat. Sci. Tech., Vol. 27, (11) 1993, s. 123-132.
• [31] Dowgiałło J., Jezierski H.: Znaczenie oligoceńskiego zbiornika wód podziemnych w regionie mazowieckim i jego ochrona. Konferencja - Oligoceński zbiornik wód podziemnych regionu mazowieckiego (znaczenie, zagrożenia, ochrona), PAN, Warszawa 1997, s. 9-18.
• [32] Dowgiałło J., Nowicki Z.: Badania izotopowe wód podziemnych w utworach trzeciorzędowych regionu mazowieckiego - dotychczasowe wyniki i dalsze potrzeby. Konferencja - Oligoceński zbiornik wód podziemnych regionu mazowieckiego (znaczenie, zagrożenia, ochrona), PAN, Warszawa 1997, s. 104-118.
• [33] Dziadowiec H.: Ekologiczna rola próchnicy glebowej. Zeszyty Problemowe Podstaw Nauk Rolniczych 411, 1993, s. 270-281.
• [34] Eberhardt M.: Experience with the use of biologically effective activated carbon. Reports on special problems of water technology. Vol. 9 - Adsorption. University of Karlsruhe, Karlsruhe 1975.
• [35] Edzwald J.K.: Coagulation in drinking water treatment, Particles, organics and coagulants. Water Science Technology, Vol. 27, (11), 1993, s. 21-35.
• [36] Edzwald J.K.: Surrogate Parameters for Monitoring Organic Matter & THM Precursors. JAWWA, 4, 1985, s. 122-137.
• [37] Edzwald J., Tobison J.: Enhanced coagulation: use requirement and a broader view. S 73. IAWQ-IWSA Conference on Removal of Humic Substances from Water, Norway 1999, s. 73-80.
• [38] Eikebrokk B.: Coagulation-direct filtration of soft, low alkalinity humic waters. IAWQ-IWSA Conference on Removal of Humic Substances from Water, Norway 1999, s. 65-74.
• [39] Eikebrokk B., Saltnes T.: Removal of natural organic mater (NOM) using diffrent coagulants and lightweight expanded clay aggregate. Water Science and Technology: Water Supply 1, (2) IWA 2001, s. 131-139.
• [40] Farnworth J., Vaidyanathan L., Hayes M.: Uses of Schists and Clay-Derived Materials to Remove Humic Substances from Water. Humic substances in soil, peats and water; health and environmental aspects. Ed. by Hayes M., Wilson W. Cambridge: Royal Society of Chemistry. Information Services No 172, 1997, s. 226-235.
• [41] Fettig J.: Removal of humic substances by adsorption/ion exchange. IAWQ-IWSA Conference on Removal of Humic Substances from Water. Norway 1999, s. 185-194.
• [42] Gjessing E.T.: Physical & Chemical Characteristics of Aquatic Humus. Ann Arbor Science, Publishers, Michigan 1975.
• [43] Gjessing E., Källqvist T.: Algicidal and chemical effect of u.v. - radiation of water containing humic substances. Water Research 25 (4), 1991, s. 491-494.
• [44] Gonet S.: Rola substancji humusowych w glebach. Ekologia i Technika, 3, 1995.
• [45] Gonet S.: Struktura substancji humusowych. Zeszyty Problemowe Podstaw Nauk Rolniczych 411, 1993, s. 189-194.
• [46] Górniak A.: Substancje humusowe i ich rola w funkcjonowaniu ekosystemów słodkowodnych. Rozprawy. UW, Białystok 1996.
• [47] Grabińska-Łoniewska A.: Biologiczne przemiany żelaza i manganu w środowisku oraz urządzeniach wodociągowych i ciepłowniczych. Monografie, seria Wodociągi i Kanalizacja Nr 6, PZiTS, Warszawa 2000.
• [48] Grabińska-Łoniewska A.: Współczesne poglądy na temat roli mikroorganizmów w usuwaniu substancji humusowych z wód podziemnych. III Konferencja Naukowo-Techniczna: Uzdatnianie wód podziemnych - badania, projektowanie, eksploatacja. Politechnika Warszawska, Warszawa 1997, s. 103-113.
• [49] Grabińska-Łoniewska A.: Zastosowanie badań biologicznych do oceny efektywności procesu uzdatniania wód podziemnych z wykorzystaniem biologicznie aktywnych filtrów węglowych (BAFw) . II Konferencja Naukowo-Techniczna: Uzdatnianie wód podziemnych - badania, projektowanie, eksploatacja. Politechnika Warszawska, Warszawa 1997, s. 134-148.
• [50] Grabińska-Łoniewska A., Perchuć M., Żubrowska-Sudoł M.: Substancje humusowe w środowisku - budowa, właściwości fizyczno-chemiczne, znaczenie ekologiczne oraz biotransformacja. Postępy Mikrobiologii, 41, (3), 2002, s. 299-334.
• [51] Graham N.J.: Removal of humic substances by oxidation/biofiltration processes - a review. IAWQ-IWSA Conference on Removal of Humic Substances Prom water, Norway 1999, s. 151-158.
• [52] Guidelines for drinking water quality. Vol. 2, WHO, Genewa 1984.
• [53] Heller-Grossman L.: THM, haloaceticacids and other organic DBPs formation in desinfection of bromide rich Sea of Galilee (lake Kinneret) water. Water Science and Technology, Water Supply 2, 2001.
• [54] Hesse S., Kleiser G., Frimmel F.H.: Characterization of refractory organics substances (ROS) in water treatment. International. IAWQ-IWSA Conference on Removal of Humic Substances from Water, Norway 1999, s. 3-10.
• [55] Heyden W.: Procesy membranowe w uzdatnianiu wody pitnej. II Konferencja Naukowo-Techniczna - Uzdatnianie wód podziemnych. Badania, projektowanie, eksploatacja. Warszawa 1997, s. 24-38.
• [56] Hongve D., Baann G., Becher G., Beckmann O.: Experiences from operation and regeneration of an anionic exchanger for NOM removal. Biofiltration of ozonated humic water in expanded cly aggregate filters. IAWQ-lWSA Conference on Removal of Humic Substances from Water, Norway 1999, s. 227-234.
• [57] Hozalski R., Bouwer E., Goel S.: Removal of NOM from drinking water supplies by ozone-biofiltration. IAWQ-lWSA Conference on Removal of Humic Substances from Water, Norway 1999, s. 167-174.
• [58] Jerzykowski M.: Badania struktury i zawartości wolnych rodników w kwasach humusowych z kompostowanych odpadów komunalnych. Zeszyty Problemowe Podstaw Nauk Rolniczych 437, 1996, s. 209-215.
• [59] Jia-Qian Jiang, Graham N.J. and Harward C.: Coagulation of upland coloured water with polyfferic sulphate compared to conventional coagulants. Aqua, Vol. 45 (3), 1996, s. 144-153.
• [60] Jilek B.: Wykorzystanie wód podziemnych w wodociągach polskich. Ocena jakości wód i metod uzdatniania. Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna - Zaopatrzenie w wodę miast i wsi. T. 1, Poznań 1996, s. 227-249.
• [61] Kabsch-Korbutowicz M., Majewska-Nowak K.: Usuwanie mikrozanieczyszczeń organicznych z wody w procesie ultrafiltracji. Ochrona Środowiska 1 (68), 1998, s. 6-12.
• [62] Kazimierski B.: Badania hydrogeologiczne i zagospodarowanie oligoceńskiego zbiornika wód podziemnych - stan obecny i plany na przyszłość. Konferencja - Oligoceński zbiornik wód podziemnych regionu mazowieckiego (znaczenie, zagrożenia, ochrona), PAN, Warszawa 1997, s. 18-48.
• [63] Knocke W.R., Shorney H.L., Bellamy J.D.: Examining the reactions between soluble iron. DOC, and alternative oxidants during conventional treatment. JAWWA 1, 1994, s. 117-127.
• [64] Konieczny K., Bodzek M.: Badania nad zastosowaniem niskociśnieniowych technik membranowych do uzdatniania wód. Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna - Zaopatrzenie w wodę miast i wsi. Poznań 1998, s. 13-61.
• [65] Kowal A., Świderska-Bróż M.: Oczyszczanie wody. PWN, Warszawa 1996.
• [66] Kowalik P.: Zanieczyszczenia organiczne wód podziemnych. Gospodarka Wodna 2, 1987, s. 31-33.
• [67] Kowalski .T.: Oczyszczanie wód infiltracyjnych i podziemnych metodą wstępnego utleniania KMnO4 i filtracji. Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna - Zaopatrzenie w wodę miast i wsi. Poznań 1996, s. 257-266.
• [68] Kowalski T.: Proces utleniania w technologii oczyszczania wody. Ochrona Środowiska 3 (50), 1993.
• [69] Kowda W.A.: Podstawy nauki o glebach. PWRiL, Warszawa 1994.
• [70] Lipial D., Szczepankiewicz J.: Porównanie efektów procesu koagulacji wody podziemnej SUW Zawada w Opolu przy zastosowaniu siarczanu aluminium i zasadowego polichlorosiarczanu aluminium (WAC). Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna: Zaopatrzenie w wodę miast i wsi. Poznań 1998, s. 159-169.
• [71] Lovley D.R.: Dissimilatory Fe(lll) and Mn(IV) Reduktion. Microbiological reviews, 55 (2), 1991, s. 259-287.
• [72] Lo Tan, Amy G., Rigby M., Renna J., Kemp K.: Ozonation of colored groundwater Pilot - scale and full-scale experiences, Water Science and Technology, Vol. 27, No 11, 1990, s. 109-124.
• [73] Ma J.: Enhanced coagulation of surface waters with high organic content by permanganete preoxidation. Water Science and Technology: Water Supply 1, 2001.
• [74] Ma J., Li G., Graham N.: A study of the factors affecting the removal of phenolic compound from water by PAC. Water Supply, Vol. 14, Amsterdam 1994, s. 209-221.
• [75] Macioszczyk A.: Chemizm wód podziemnych występujących w utworach miocenu niżowego Polski. Instytut Geologiczny. Z badań hydrogeologicznych w Polsce. Tom III. Biuletyn nr 277,1973, s. 293-313.
• [76] Macioszczyk A.: Hydrogeochemia, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1987.
• [77] Macioszczyk A.: Regionalne anomalie hydrochemiczne zachodniej części Niecki Mazowieckiej. Biuletyn Geologiczny, t. 30, 1986, s. 84-123.
• [78] Macioszczyk A., Pich J., Płochniewski Z.: Chemizm wód podziemnych w utworach trzeciorzędowych na obszarze Polski (bez Karpat). Kwartalnik Geologiczny, t. 16, (2), 1972, s. 428-446.
• [79] Macioszczyk A., Płochniewski Z.: Zagrożenia wód podziemnych występujących w utworach oligocenu zanieczyszczeniami, ze szczególnym uwzględnieniem zasolenia geogenicznego. Konferencja - Oligoceński zbiornik wód podziemnych regionu mazowieckiego (znaczenie, zagrożenia, ochrona), PAN, Warszawa 1997, s. 86-104.
• [80] Macioszczyk T.: System krążenia wód podziemnych w oligoceńskim zbiorniku niecki mazowieckiej. Konferencja - Oligoceński zbiornik wód podziemnych regionu mazowieckiego (znaczenie, zagrożenia, ochrona), PAN, Warszawa 1997, s. 62-86.
• [81] Maćkiewicz J.: Niekonwencjonalne metody uzdatniania wód podziemnych. Ochrona Środowiska 3 (70), 1998, s. 31-34.
• [82] Małecki J.: Rola strefy aeracji w kształtowaniu składu chemicznego płytkich wód podziemnych wybranych środowisk hydrogeologicznych. Biuletyn PIG, z. 381, 1998.
• [83] Maartens A., Swart P., Jacobs E.: Removal of natural organic matter by ultrafiltration: Characterisation, fouling and cleaning. IAWQ-IWSA Conference on Removal of Humic Substances from Water, Norway 1999, s. 123-130.
• [84] Melin E.S., Ødegaard H.: Biofiltration of ozonated humic water in expanded cly aggregate filters. IAWQ-IWSA Conference on Removal of Humic Substances from Water, Norway 1999, s. 175-184.
• [85] Mianowski Z.: Perspektywy eksploatacji wód z utworów mioceńskich w rejonie Warszawy na tle związków z wodami poziomu oligoceńskiego. Przegląd geologiczny, 41, (9), 1993, s. 650-655.
• [86] Mołczan M.: Usuwanie domieszek organicznych z wody na węglach aktywnych w procesie adsorpcji i biodegradacji. Ochrona Środowiska 3 (74), 1999, s. 19-25.
• [87] Nawrocki J., Biłozor S.: Uzdatnianie wody, procesy chemiczne i biologiczne. PW , Warszawa-Poznań 2000.
• [88] Newcombe G.: Charge vs. Porosity - some influences on the adsorption of NOM by activated carbon. Biofiltration of ozonated humic water in expanded cly aggregate filters. IAWQ-IWSA Conference on Removal of Humic Substances from Water, Norway 1999, s. 203-210.
• [89] Ødegard H.: The development of an ozonation/biofiltration process for removal of humic substances. Advances in slow sand and alternative biological filtration. New York 1996.
• [90] Ødegaard H., Eikebrokk B., Storhaung R.: Processes for removal of humic substances from water - an overview based on Norwegian experiences. IAWQ-IWSA Conference on Removal of Humic Substances from Water, Norway 1999, s. 43-54.
• [91] Olańczuk-Neyman K.: Bakterie wiążące żelazo i ich rola w wodach podziemnych. Zeszyty Naukowe Politechniki Gdańskiej, Budownictwo Wodne 453, 1990, s. 73-83.
• [92] Olańczuk-Neyman K.: Mikroorganizmy w kształtowaniu jakości i uzdatnianiu wód podziemnych. Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, 1, 2001.
• [93] Olańczuk-Neyman K.: Uzdatnianie wód wgłębnych o wysokiej zawartości azotu amonowego i substancji organicznych na przykładzie ujęcia wody w Świnoujściu-Warszawie. l Konferencja Naukowo-Techniczna: Uzdatnianie wód podziemnych - badania, projektowanie, eksploatacja. Politechnika Warszawska 1996, s. 73-83.
• [94] O'Melia C.R., Becker W.C., Au K.K.: Removal of humic substances by coagulation. IAWQ-IWSA Conference on Removal of Humic Substances from Water, Norway 1999, s. 55-64.
• [95] Paczyński B.: Atlas hydrogeologiczny Polski. 1:1500 000. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 1995.
• [96] Paczyński B., Ulman-Bortnowska M.: Aspekty prawne eksploatacji i ochrony wód podziemnych zbiornika oligoceńskiego. Konferencja: Oligoceński zbiornik wód podziemnych regionu mazowieckiego (znaczenie, zagrożenia, ochrona), PAN, Warszawa 1997, s. 118-130.
• [97] Pazdro Z., Kozerski B.: Hydrogeologia ogólna. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1993.
• [98] Pąprowicz J.: Zastosowanie węgli aktywnych do usuwania związków humusowych z uzdatnianej wody. GWiTS 7, 1990, s. 124-127.
• [99] Perchuć M.: Analiza metod uzdatniania barwnych wód podziemnych. GWiTS 3, 1993, s. 64-67.
• [100] Perchuć M.: Analiza sposobów uzdatniania różnych wód podziemnych. Informacja INSTAL 11, 1997, s. 32-39.
• [101] Perchuć M.: Badania nad ograniczeniem powstawania THM-ów podczas uzdatniania wody podziemnej. Informacja INSTAL 5, 2000, s. 12-20.
• [102] Perchuć M.: Badania nad usuwaniem chromu z wody przeznaczonej do picia za pomocą granulowanego węgla aktywnego. Rozprawa doktorska, Politechnika Warszawska, Warszawa 1982.
• [103] Perchuć M.: Badania nad uzdatnianiem barwnych wód podziemnych na biologicznie aktywnych filtrach węglowych (BAF). II Konferencja Naukowo-Techniczna: Uzdatnianie wód podziemnych - badania, projektowanie, eksploatacja. Warszawa 1997, s. 122-134.
• [104] Perchuć M.: Badania nad uzdatnianiem wody podziemnej o dużej zawartości żelaza, manganu i substancji humusowych. Informacja INSTAL 11, 1999, s. 3-8.
• [105] Perchuć M.: Skład i oczyszczanie wód podziemnych. Informacja INSTAL 5, 1998, s. 2-7.
• [106] Perchuć M.: Sposoby uzdatniania wód mioceńskich z terenu Warszawy. GWiTS 5, 1993, s. 139-143.
• [107] Perchuć M., Grabińska-Łoniewska A.: Badania nad uzdalnianiem wody mioceńskiej w układzie ozon/węgiel aktywny. VI Seminarium Instytutu Zaopatrzenia w Wodę i Budownictwa Wodnego. Politechnika Warszawska, Warszawa 1999, s. 168-177.
• [108] Perchuć M., Grabińska-Łoniewska A.: Badania technologiczne wpływu rodzaju węgla użytego w BAF na usuwanie kwasów humusowych z wody podziemnej, II Konferencja Naukowo-Techniczna - Węgiel aktywny w ochronie środowiska, Hajnówka, październik 1998, s. 144-153.
• [109] Perchuć M., Grabińska-Łoniewska A.: Ocena efektywności usuwania substancji humusowych na biologicznie aktywnych filtrach węglowych (BAF) na podstawie testu E.M.S. i badań biologicznych. II Sympozjum - Biotechnologia w uczelniach technicznych. Politechnika Warszawska, Warszawa 1997, s. 195-211.
• [110] Perchuć M., Grabińska-Łoniewska A.: Usuwanie związków humusowych z barwnych wód podziemnych na biologicznie aktywnych filtrach węglowych. V Seminarium IZWiBW, Politechnika Warszawska, Warszawa 1998, s. 157-169.
• [111] Perchuć M., Grunwald P.: Usuwanie związków humusowych na biologicznie aktywnych filtrach węglowych. Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna. Zaopatrzenie w wodę miast i wsi. Poznań 1996, s. 185-199.
• [112] Perchuć M., Heidrich Z., Ziółkowska T.: Badania technologiczne nad usuwaniem substancji humusowych z wody podziemnej o dużej zawartości żelaza i manganu. Sympozjum - Szkoła jakości wody, Koszalin 1998, s. 289-311.
• [113] Perchuć M., Ziółkowska T.: Badania nad uzdatnianiem barwnych wód podziemnych. Ochrona Środowiska 4 (59), 1995, s. 23-28.
• [114] Perchuć M., Ziółkowska T.: Badania nad modernizacją stacji uzdatniania wody podziemnej dla kopalni i zakładów przetwórczych siarki "Siarkopol". VII Seminarium Instytutu Zaopatrzenia w Wodę i Budownictwa Wodnego. Politechnika Warszawska, Warszawa 2000, s. 213-227.
• [115] Perchuć M., Żubrowska-Sudoł M., Grabińska-Łoniewska A., Korniłłowicz-Kowalska T.: Sorpcyjne i biologiczne usuwanie z wody substancji humusowych, na węglu WD-extra. Prace Naukowe Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej. T. XXVI, z. 2, 2000, s. 47-70.
• [116] Płochniewski Z.: Występowanie żelaza i manganu w wodzach podziemnych utworów czwartorzędowych (na przykładzie wybranych obszarów północnej i centralnej Polski). Z badań hydrogeologicznych w Polsce. Biuletyn PIG, t. III, z. 277, 1973, s. 221-279.
• [117] Pruss B.: Jakość wód podziemnych i wodociągowych na terenie miasta stołecznego Warszawy. Informacja INSTAL 11/1996, s. 6-10.
• [118] Ratnaweera H., Gjessing E., Oug E.: Influence of physical-chemical characteristics of NOM no coagulation properties: An analysis of eight Norwegian Water Sources. IAWQ-IWSA Conference on Removal of Humic Substances from Water, Norway 1999, s. 97-104.
• [119] Rebhun M., Lurie M.: Control of organic matter by coagulation and floc separation. Water Science and Technology, Vol. 27, (11), 1993, s. 1-19.
• [120] Roman M.: Badania nad efektem oczyszczania wody gruntowej za pomocą filtrów kontaktowych. GWiTS 6, 1966, s. 176-180.
• [121] Sawiniak W.: Badania nad zastosowaniem wodorotlenku żelazowego do usuwania dużych ilości żelaza i manganu z wód podziemnych. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, z. 34, Gliwice 1990.
• [122] Shimazu Y., Sogabe H., Terasrurna Y.: The effects of colloidal humic substances on movement of non-ionic hydrophobic organic contaminants in groundwater. Water Science and Technology, Vol. 38, (7), 1998, s. 159-167.
• [123] Shorney H., Freeman S.: Control of Desinfection By-Product (DBP) Precursors. EPA, Office of Water, New York 2001.
• [124] Sobczyk M.: Statystyka. PWN, Warszawa 2000.
• [125] Sontheimer H., Crittendent J., Summers S.: Activated Carbon for Water Treatment. DVGW-Forschungsstelle Engler-Bunte-Institut. Universität Karlsruhe, Karlsruhe 1988.
• [126] Sozański M., Grochalski K., Jeż-Walkowiak J.: Chemizm i kryteria stosowania siarczanu glinowego w uzdatnianiu wody do picia. GWiTS 11, 1996, s. 395-405.
• [127] Sozański M., Jeż-Walkowiak J.: Chemiczne utlenianie w uzdatnianiu wody. Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna - Zaopatrzenie w wodę miast i wsi. Poznań 1996, s. 375-401.
• [128] Sozański M., Jeż-Walkowiak J.: Wybrane problemy badawcze i projektowe decyzji inwestycyjnych małych zakładów uzdatniania wody. Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna - Współczesne problemy gospodarki wodno-ściekowej. Koszalin 1995, s. 48-59.
• [129] Sozański M., Rybicki S., Bylka H.: Tradycja, współczesność oraz kryteria i kierunki rozwoju systemów wodociągowych. IV Międzynarodowa Konferencja - Zaopatrzenie w wodę, jakość i ochrona wód. Kraków-Poznań 2000, s. 22-58.
• [130] Sozański M., Sozańska Z., Sobczyński T.: Usuwanie mikrozanieczyszczeń w biologicznie aktywnych filtrach węglowych w warunkach podwyższonego zasolenia wody. Ochrona Środowiska 3 (50), 1993, s. 58-60.
• [131] Stevenson F.J.: Humus chemistry. Genesis, Composition, Reactions. John Wiley & Sons, New York 1994.
• [132] Świderska-Bróż M.: Wpływ pH na usuwanie kwasów humusowych z wody. GWiTS 10, 1984, s. 153-157.
• [133] Świderska-Bróż M.: Interakcja związków humusowych z wybranymi metalami ciężkimi oraz jej wpływ na usuwanie badanych metali z wody. Prace Naukowe Instytutu Inżynierii Środowiska (54). Monografie (23), Politechnika Wrocławska, Wrocław 1985.
• [134] Świderska-Bróż M.: Problemy związane z występowaniem związków humusowych w wodach naturalnych. GWiTS 5, 1987, s. 105-108.
• [135] Świderska-Bróż M.: Contribution of hydrogen ion concentration to removal of humic substances and heavy metals from aqueous solutions. Environment Protection Engineering 14 (2), 1988, s. 37-44.
• [136] Świderska-B róż M.: Usuwanie organicznych połączeń żelaza z wód podziemnych. GWiTS 1, 1991, s. 18-20.
• [137] Świderska-Bróż M.: On the manifold role of lime coagulation. Water Science and Technology 24 (7), 1991, s. 247-253.
• [138] Świderska-Bróż M.: Związki azotowe i humusowe uciążliwe domieszki wody. Ochrona Środowiska (45), Wrocław 1992, s. 15-20.
• [139] Świderska-Bróż M.: Interakcja kwasów humusowych z kationami koagulantów oraz wybranymi metalami ciężkimi. Archiwum Ochrony Środowiska Nr 1, 1992, s. 181-192.
• [140] Świderska-Bróż M.: Mikrozanieczyszczenia w środowisku wodnym. Politechnika Wrocławska, Wrocław 1993.
• [141] Świderska-Bróż M.: Mikrozanieczyszczenia wód i możliwości ich usuwania. Ochrona Środowiska (50) 1993, s. 23-28.
• [142] Świderska-Bróż M.: Przydatność koagulacji w usuwaniu mikrozanieczyszczeń i ich prekursorów. Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna - Zaopatrzenie w wodę miast i wsi. Poznań 1996, s. 316-340.
• [143] Szpakowska B., Życzyńska-Bałoniak I., Strigucki P., Maryganowa W., Parmon S.: Physico-chemical parameters of humic substances dissolved in water of agricultural landscape. Polish Journal of soil science, Vol. XXVII (2), 1994, s. 103-111.
• [144] Thorsen T.: Membrane filtration of humic substances. IAWQ-IWSA Conference on Removal of Humic Substances from Water, Norway 1999, s. 115-122.
• [145] Thurman E.M.: Humic substances in groundwater. Humic substances: structures, models and functions. Ed. by Ghabbour E., Cambridge: Royal Society of Chemistry, 2001, s. 87-102.
• [146] Usakiewicz T.: Studies on humic acids (HA) & fulvic acids (FA) by transmission (TEM) and scanning (SEM) microscopy. Agriculture, 22, 1990, s. 29-38.
• [147] van Benschoten J.N., Lin W., Knocke W.R.: Kinetic modeling of manganese(II) oxidation by chlorine dioxide and potassium permanganate. Environmental Science Technology 26, 1992, s. 1327-1333.
• [148] van der Hoek J., Hofman J., Graveland A.: The use of biological activated carbon filtration for the removal of natural organic matter and organic micropollutants from water. Biofiltration of ozonated humic water in expanded cly aggregate filters. IAWQ-IWSA Conference on Removal of Humic Substances from Water, Norway 1999, s. 273-280.
• [149] Ventresque C., Bablon G., Jadas-Hecart A.: Ozone: A means of stimulating biological activated carbon reactors. Ozone Science & Engineering 13 (1), 1991.
• [150] Walter J., Weber Jr., Abdullah M.: Removing humic substances by chemical treatment and adsorption. JAWWA 4, 1985.
• [151] Wardlaw V., Perry R., Graham N.: The role of algae as trichalomethane precursors - a review. J. Water SRT- Aqua 40 (6), 1991.
• [152] Wasiak R., Węgrzyn W., Staniaszek W.: Wyniki badań pilotowych procesu PICABIOL w stacji uzdatniania wody w Płocku. Ochrona Środowiska (50), 1993, s. 49-56.
• [153] Water Quality & Treatment. Handbook of Community Water Supplies. AWWA, Mc Graw Hill. Inc. New York 1990.
• [154] Wąsowski J.: Badania nad uzdatnianiem barwnych wód podziemnych przy wykorzystaniu ozonowania i sorpcji. Gospodarka Wodna 5, 1988, s. 112-115.
• [155] Wesołek J., Wichłacz A.: Problematyka odbarwiania wody z ujęć wód podziemnych na wiejskich stacjach wodociągowych. Branżowy Biul. Inform. Zaopatrzenie Rolnictwa i Wsi w Wodę, 3, 1985.
• [156] Wichrawska B.: Aktualne normatywy jakości wody do picia. Rocznik PZH, Nr 2, (48), 1997, s. 163-171.
• [157] Wrice B., Petzold H., Heiser H., Bommann K.: NOM-removal by biofiltration after ozonation. Advances in slow sand and alternative biological filtration. New York 1996.
• [158] Zbieć E., Dojlido J.: Uboczne produkty dezynfekcji wody. Ochrona Środowiska 3, 1999, s. 37-43.
• [159] Zerbe J., Nawrocki J., Biłozor S.: Jakość wody do picia w Poznaniu. Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna: Zaopatrzenie w wodę miast i wsi. Poznań 1998, s. 171-182.
• [160] Żubrowska-Sudoł M., Sudoł M., Perchuć M., Grabińska-Łoniewska A.: Sorpcja i biodegradacja kwasów humusowych w złożach węglowych. GWiTS 5, 2000, s. 187-195.
• [161] Yu M., Kim Y., Han I., Kim H.: Ozonatin of humic substances extracted from the Han river water. IWSA 2nd World Water Congress, Berlin 2001.
• [162] EPA 815-R-99-015. Office of Water (4607), 1999 Microbial and Disinfection Byproduct Rules Simultaneous Compliance Guidance Manual.
• [163] Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska: Katalog wybranych fizycznych i chemicznych wskaźników zanieczyszczeń wód podziemnych i metod ich oznaczania. Tom I-III. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 1995.
• [164] Roczniki Ochrony Środowiska 1999, Wyd. GUS, Warszawa 2001.
• [165] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19. 11.2002 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Dz.U. Nr 203, poz. 1718.
• [166] Polskie Normy: PN-84/C-04572 (UV 254), BN-90/C-9567-18/08 (KH), P -C-04633-3: 1994 (OWO), PN-73/C-04586.02 (Fe), PN-92/C-04590 (Mn), PN-85/C-04578.00 (ChZT Mn).