Prawdopodobieństwo rażenia celu powietrznego w aspekcie oceny efektywności bojowej lufowych zestawów przeciwlotniczych

• Autorzy: Radomski M.

Warianty tytułu

EN

Probability of killing an air target from the perspective of combat effectiveness of anti-aircraft gun systems

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy scharakteryzowano budowę i działanie samobieżnego lufowego zestawu przeciwlotniczego, stosowane uzbrojenie główne i amunicję. Omówiono klasyfikację celów powietrznych i ich wrażliwość na oddziaływanie pocisków artyleryjskich amunicji przeciwlotniczej. Zaproponowano modele celów zastępczych. Podano definicje rażenia celu powietrznego, jego kategorie, modele i odpowiadające im wymagania skutecznego rażenia. Następnie przedstawiono probabilistyczne modele prawdopodobieństwa trafienia oraz rażenia celu powietrznego w jednym strzale oraz w serii i salwie wystrzałów. Modele te wykorzystano do analizy wpływu niektórych czynników na efektywność bojową lufowych zestawów przeciwlotniczych. Rozważania zilustrowano przykładowymi wynikami obliczeń. Sformułowano szereg praktycznych wniosków, dotyczących między innymi dopuszczalnych uproszczeń podanych modeli probabilistycznych, w zależności od celu modelowania. Wskazano obszary ich wykorzystania w procesie projektowania lufowych zestawów przeciwlotniczych, ich uzbrojenia głównego i amunicji.

EN

This monograph contains characterization of a self-propelled anti-aircraft gun: its construction, operation, main weapons used, and ammunition. Classification of air targets is given and their sensitivity to anti-aircraft projectiles is discussed. Models for replacement targets are proposed. The kill definitions for air targets, their categories, models, and corresponding damage functions and criteria for an effective kill are given. Next, probabilistic models are presented for the hit and kill probability of an air target, covering both the single-shot case, and the burst or volley fire case. The models are then used for analysis of the influence of selected factors on the anti-aircraft gun system effectiveness. The considerations are illustrated with results of an example calculation. The monograph presents a number of practical applications concerning, among others, permissible simplifications of presented probabilistic models, depending on the purpose of modeling. The ranges of their use in the design of anti-aircraft systems, their main weapons and ammunition are also defined.

Słowa kluczowe

PL

efektywność bojowa; prawdopodobieństwo trafienia i rażenia celu; lufowe zestawy przeciwlotnicze; armata przeciwlotnicza; amunicja przeciwlotnicza; cel powietrzny

EN

combat effectiveness; hit and kill probability; anti-aircraft gun; gun; ammunition; air target

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej
• Czasopismo: Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Mechanika
• Rocznik: 2012
• Tom: z. 246
• Strony: 3--149
• Opis fizyczny: Bibliogr. 140 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Radomski M.

• Instytut Mechaniki i Poligrafii

Bibliografia

• 1. Air-Launched Weapons, red. R. Hewson, Jane’s Information Group, London, 2003.
• 2. Aндpeeв К.К., Бeляeв A.Ф.: Teopия взpывчатыx вeщecтв, OБOPOHΓИЗ, MOCКBa, 1960.
• 3. Angst R.: Fire Control for Gun based Air Defence, CCG-Seminar WB 2.37 Weil am Rhein, 23.-26. October 2000.
• 4. Ann.: The Evolution and Design of the 35 mm Ahead Ammunition, Oerlikon Contraves AG, Zurich, 1996.
• 5. Ann.: Efect of Proximity-Fuzed Air Defence Ammunition, Bofors Weapon Systems, Karlskoga, 1992.
• 6. Apothéloz R. e. all: Oerlikon Pocket-Book, Werkzeugmaschienenfabrik Oerlikon-Bührle AG, Zürich, 1981.
• 7. Badania operacyjne w przykładach i zadaniach, red. K. Kukuła, PWN, Warszawa, 2002.
• 8. Ball R.E.: The Fundamentals of Aircraft Combat Survivability Analysis and Design, AIAA Education Series, Washington, 2003.
• 9. Baranowski L.: Teoretyczno-doświadczalna metoda oceny efektywności bojowej przeciwlotniczych zestawów rakietowych, Zbiór prac VI Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej „CRASS 2005”, s. 244-255, Kraków, 2005.
• 10. Baranowski L.: Modelowanie, identyfikacja i badania numeryczne dynamiki lotu obiektów balistycznych na potrzeby systemów kierowania ogniem artylerii naziemnej, WAT, Warszawa, 2011.
• 11. Biedrzycki A., Goroch O., Radomski M.: Analiza charakterystyk taktyczno-technicznych amunicji programowalnej średnich kalibrów, Problemy Mechatroniki, Uzbrojenie, Lotnictwo, Inżynieria Bezpieczeństwa, 1 (7), 2012, s. 57-66.
• 12. Bisby F.: Warhead Size Determination, Royal Aircraft Establishment, Technical Report 68254, October 1968.
• 13. Boren M., Presentation of the Bofors 3P and System Concept, Bofors Weapon Systems, 2002.
• 14. Borowczyk W.: Synteza optymalnego filtru predykatora dla kryterium maksimum prawdopodobieństwa niewychodzenia błędu z zadanego przedziału, Biuletyn WAT, Nr 12 (472), 1991, s. 33-55.
• 15. Borowczyk W.: Analiza przydatności różnego rodzaju filtrów do algorytmów przeznaczonych do wyliczania nastaw działowych armat plot, Mat. III Międzynarodowej Konferencji Uzbrojeniowej „Naukowe aspekty techniki uzbrojenia”, Waplewo 11-13.10.2000.
• 16. Borowczyk W. : Wpływ przyjętej hipotezy ruchu celu na dokładność wyznaczania nastaw działowych artylerii przeciwlotniczej, Materiały Konferencji Naukowej „Kierowanie ogniem naziemnych systemów obrony powietrznej (przeciwlotniczej)”, Koszalin, maj 2000.
• 17. Borowczyk W. : Analiza dokładności rozwiązania zagadnienia trafienia dla przypadku pomiaru odległości do celu za pomocą dalmierza laserowego, Zbiór prac VI Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej „CRASS 2005”, s. 142-154, Kraków, 2005.
• 18. Borowczyk W., Kaczmarek W. : Analiza błędów obliczania nastaw działowych przy zastosowaniu algorytmu zmiennego w czasie, Biuletyn WAT Vol. LVII, Nr 1, 2008.
• 19. Borowczyk W., Kaczmarek W.: Analiza i ocena błędów wyliczania nastaw działowych w przelicznikach przeciwlotniczych zestawów artyleryjskich bliskiego zasięgu, Biuletyn WAT Vol. LVII, Nr 1, 2008.
• 20. Brandt S.: Analiza danych doświadczalnych, Metody statystyczne i obliczeniowe, PWN, Warszawa, 1998.
• 21. Brändli H. : Waffe und Wirkung bei der Fliegerabwehr, Birghäuserverlag, Basel, 1956, (istnieje tłumaczenie na język polski w BI WAT, Warszawa, 1962).
• 22. Buckley A., Freymond P.H.: Fragmenting Payload Ammunition Frap, NDIA 37th Annual Gun & Ammunition, Panama City, FL, Apr. 15-18, 2002.
• 23. Buckley A.: Safety, Reliability & Performance of the Ahead (ABM) Programmable Fuze System, NDIA 39th Annual Gun & Ammunition, Baltimore, MD Apr. 13-16, 2004.
• 24. Buckley A.: Oerlikon Ammunition for New Defense Enviroment, NDIA 40th Annual Armament Systems, New Orleans, LA, April 25-28, 2005.
• 25. Carlucci D.E., Jacobson S.S.: Ballistics Theory and Design of Guns and Ammunition, CRC Press, London, New York, 2008.
• 26. Cooper P.W.: Explosives Engineering, Wiley-VCH, 1996.
• 27. Cybula L., Rafalski M.: Sprawozdanie z badań poligonowych amunicji kal. 30 × 173 mm z pociskiem FAPDS, maszynopis, IMiP PW, Warszawa, 2009.
• 28. Dammann Jr. J. F.: Air Target Models for Fuzing Simulations, U.S. Army Electronics Research and Development Command Harry Diamond Laboratories, Adelphi, MD, HDL-TR-1960, September 1982.
• 29. Driels M.: Weaponeering: Conventional Weapon Systems Effectiveness, AIAA Education Series, Reston VA, 2004.
• 30. Dziopa Z.: Mechanika lotu, Materiały pomocnicze i informacyjne nr 160, Wyd. Politechnik Świętokrzyskiej, Kielce, 2007.
• 31. Efektywność eksploatacji systemów technicznych, red. Z. Cygan, PWN, Warszawa, 1990.
• 32. Farrand T.G.: Results of 35-mm Airburst Demonstration, Army Research Laboratoiy Aberdeen Proving Ground, MD, ARL-TR-2151, January 2000.
• 33. Φeндриков H.M., Яковлев B.И.: Meтоды pacчетов боевой эффективности вооружения, Воениздат, Москва, 1997.
• 34. Gacek J.: Modelowanie i badanie dynamicznych właściwości obiektów balistycznych, WAT, Warszawa, 1992.
• 35. Garner F.: Hit probability for small and medium calibre belt-fed cannon, IDR 11/1991.
• 36. Gerber M.: Anpassung der Waffenstreuung an Zielkategorien durch dynamische Korrektur, CCG Seminar WN 2.37, Weil am Rhein, 26.10.2000.
• 37. Gniedenko B.W.: Metody matematyczne w teorii niezawodności, WNT, Warszawa, 1986.
• 38. Goraj Z.: An overview of PW 103 & PW 114 UAVs designed in WUT within CAPECON project with emphasis on cost reduction and reliability improvement, UAVNET Meeting No 12, Vilnius Gediminas Technical University, Vilnius, Dec. 9-10, 2004.
• 39. Góra J., Pankowski Z.: Układy wyliczająco-celownicze lekkich małokalibrowych armat przeciwlotniczych, Problemy Techniki Uzbrojenia i Radiolokacji, z. 34, s. 17-35, Zielonka, 1984.
• 40. Gurney R.W.: The Initial Velocities of Fragments from Bombs, Shells, and Grenades, BRL-405, Ballistic Research Laboratory, Aberdeen, MD, 1943.
• 41. Harris B., Walker M.: Joint Gun Effectiveness Model, NDIA Gun and Missile Systems Conference & Exhibition, March 27-30, Sacramento, CA, 2006.
• 42. Horubała Z., Ludyński Z., Nowak W., Rafalski M., Skoczylas P.: Przegląd technologii wolframowych stopów ciężkich pod kątem ich zastosowania do wytworzenia elementów rażących pocisków szrapnelowych, raport nr 4.1.1/01, maszynopis IMiP PW, Warszawa, 2010.
• 43. Huber M.T.: Teoria kołowo symetrycznych odkształceń sprężystych rur grubościennych w zastosowaniu do zagadnień wytrzymałościowych luf działowych, Wiadomości Techniczne Uzbrojenia, nr 31, Warszawa, 1935.
• 44. Jach K., Świerczyński R.: Analiza wrażliwości pocisków moździerzowych na oddziaływanie lotki szrapnelowej, Raport nr 1.2.0.1/10, maszynopis, IMiPPW, Warszawa, 2010.
• 45. Jach K., Świerczyński R.: Badania teoretyczne procesu inicjowania detonacji pocisku odłamkowo-burzącego z elementami o wymuszonej fragmentacji z programowalnego naboju kal. 35 mm × 228, raport nr 8.2.1/02, maszynopis, IMiP PW, Warszawa, 2011.
• 46. Jane’s All the World’s Aircraft 2008-2009, Red. P. Jackson, Jane’s Information Group, London, 2008.
• 47. Jane’sUnmanned Aerial Vehicles and Targets, red. M. Daly, M. Streetly, Jane’s Information Group. London, 2008.
• 48. Janicki A., Izydorczyk A.: Komputerowe metody w modelowaniu stochastycznym, Modele w finansach, technice i biologii, Algorytmy numeryczne i statystyczne, Symulacja i wizualizacja zjawisk losowych. WNT, Warszawa, 2001.
• 49. Jaźwiński J., Ważyńska-Fiok K.: Niezawodność systemów technicznych, PWN, Warszawa 1990.
• 50. Jones H.P.: Aircraft Gun Systems Effectiveness Analysis, Final Report No R-RR-T-4-45-73, AD/A-002569, Rock Island Arsenal, Rock Island, 1973.
• 51. Kaliski S.: Pewne problemy brzegowe dynamicznej teorii sprężystości i ciał niesprężystych, Biuletyn WAT. Warszawa. 1957.
• 52. Kaлабухова E.П.: Ocновы теории эффективности воздушной стрельбы и бомбометания, Maшиностроение, Mocквa. 1991.
• 53. Kaźmierczak R. i zesp.: Sprawozdanie nr S-14-20/10 z badań partii przedmodelowej amunicji programowalny kal. 35 mm, maszynopis, ITWL, Warszawa, 2010.
• 54. Kaźmierczak R. i zesp.: Sprawozdanie nr S-14-10/11 z badań poligonowych amunicji programowalnej kal. 35 mm, maszynopis. ITWL, Warszawa, 2011.
• 55. Kaźmierczak R. i zesp.: Sprawozdanie nr S-14-11/11 z badań poligonowych amunicji programowalnej kal. 35 mm, maszynopis, ITWL, Warszawa, 2011.
• 56. Kobierski J.W.: Podstawy teorii kierowania ogniem naziemnych systemów obrony powietrznej. rozprawa habilitacyjna. Wyd. AON, Warszawa 1996.
• 57. Kobierski J.W.: Kierowanie ogniem naziemnych systemów OP(OPL). Zarys, teoria, Wyd. AMW. Gdynia, 2004.
• 58. Komputerowe modelowanie dynamicznych oddziaływań ciał metodą punktów swobodnych, Red K. Jach, PWN, Warszawa, 2001.
• 59. Koruba Z., Osiecki J. W.: Budowa, dynamika i nawigacja wybranych broni precyzyjnego rażenia. Wyd. Politechniki Świętokrzyskiej, Kielce, 2006.
• 60. Kostrow R., Makuszewski M., Studencki M.: Rakiety i artyleria wojsk lądowych, Bellona, Warszawa, 2001.
• 61. Kowaleczko G.: Zagadnienie odwrotne w dynamice lotu statków powietrznych, WAT, Warszawa, 2003.
• 62. Липницкий Ю. М., Красильников А. В., Покровский А. Н., Шманенков В. Н.: Hестационарна аэродинамика балистического, полета, Физматлит, Moсква, 2003.
• 63. Lieske R.F., Reiter M.L.: Equations of Motion for a Modified Point Mass Trajectory, Report No. 1314, U. S. Army Materiel Command Ballistic Research Laboratories, Aberdeen Proving Ground, MD, 1966.
• 64. Lloyd R.M: Conventional Warhead Systems Physics and Engineering Design, AIAA, Progress in Astronautics and Aeronautics, Progress in Astronautics and Aeronautics, Vol. 179, Reston, 1998.
• 65. Lloyd R.M.: Physics of Kinetic Energy Rod Warheads Against TBM Submunition Payloads, AIAA, Reston, 1999.
• 66. Lloyd R.M.: Physics of Direct Hit and Near Miss Warhead Technology, AIAA, Progress in Astronautics and Aeronautics, Vol. 194, Reston, VA, 2001.
• 67. Lloyd R.M.: Aligned Rod Lethality Enhanced Concept for Kill Vehicles”, 10th AIAA/BMDD Technology Conf., Jul. 23-26, Williamsburg, Virginia, 2001, pp. 1-12.
• 68. McCoy R.L.: Modern Exterior Ballistics, The Launch and Flight Dynamics of Symetric Projectiles, Schiffer Military History, Atglen, 1999.
• 69. Milinović M., Dodić N.: Modeliranje sistema upravljanja vatrom i praćenja vazdušnih ciljeva (Modeling of Fire Control Systems and Tracking of Aerial Targets), Univerzitet Beogradu, Beograd, 2002.
• 70. Montlaur G.: La Blistique des fusils de chasse et leur effecatité, Memorial de F Artillerie Française, t. 37, 1963, 2efasc.(nr 144).
• 71. Muhrer G., Ortner H., Wressing G.: Determination of Various Interior and Exterior Ballistic Parameters on a Medium caliber Gun, Proc. of the Fourth International AVL Symposium on Ballistic Measurement, Unteriberg - Ochsenboden, September 25. to 29. 1989.
• 72. Notch R., Lewis M. H.: Skyshield Tactical Interceptor System, AIAA Tactical Inteceptor Technology Symposium 2005, Huntsville, AL.
• 73. Pacut A.: Prawdopodobieństwo: Teoria. Modele Probabilistyczne w Technice, WNT, Warszawa, 1985.
• 74. Oцeнкa эффeктивности oгневого пoражения ударами рaкет и огнем артиллерии, ред. А. А. Бобриков, Boeнно-тeopeтический труд. - CПб.: «Галея Принт», 2006.- 424c.
• 75. Papoulis A.: Probabilisty, Random Variables and Stochastic Processes, Mc Graf-Hill, 1965, istnieje polski przekład: Prawdopodobieństwo, zmienne losowe i procesy stochastyczne, WNT, Warszawa, 1972.
• 76. Paulissen J.J.M., van Meerten E., Verhagen Th. L.A.: Effectiveness of Air Burst Munitions, 44th Annual Gun & Missile Systems Conference & Exhibition, Kansas City, MO, 6-9 April 2009.
• 77. Podgórski G.: Program komputerowy rozwiązujący problem główny balistyki zewnętrznej dla pocisku bliskiego zasięgu o stałej masie i sześciu stopniach swobody „BALZEW_6”, Raport nr 1.2.0.1.01/10, maszynopis, IMiP PW, Warszawa, 2010.
• 78. Podgórski G.: Program komputerowy rozwiązujący problem główny balistyki zewnętrznej dla lotek szrapnelowych „SHRAPNEL”, Raport nr 1.2.0.1.02/10, maszynopis, IMiP PW, Warszawa, 2010.
• 79. Pogorzelski F.: Ocena skuteczności rażenia ludzi i sprzętu wojskowego odłamkami granatów, Problemy Techniki Uzbrojenia i Radiolokacji, z. 33, s. 47-63, Zielonka, 1984.
• 80. Pogorzelski W.: Badania nad zagadnieniem prawdopodobieństwa trafienia w teorii strzelania do samolotu, WTU, nr 44, Warszawa, 1939.
• 81. Poradnik niezawodności. Podstawy matematyczne, red. J. Migdalski, WEMA, Warszawa, 1982.
• 82. Пpoeктирование paкeтных и ствльных систем, ред. Ъ.В. Opлов, Maшиностроение, Mocква, 1974.
• 83. Przemieniecki J.S.: Introduction to Mathematical Methods in Defense Analyses, AIAA education series, Washington, 1990.
• 84. Pudło W.,Sawicki B.: Ilustrowany leksykon lotniczy. Osprzęt i radioelektronika, WKŁ, Warszawa, 1990.
• 85. Пугачев B.C.: Teopия веpoятностей и математическая статистика, Физматлит, Mосква, 2002.
• 86. Radomski M.: Badanie rozkładów prawdopodobieństwa położenia i prędkości śruciny w wiązce śrucin wystrzelonej z gładkolufowej broni myśliwskiej, PTUiR, z.38, s. 29-51, Zielonka, 1987.
• 87. Radomski M.: Drgania poprzeczne końca lufy a celność i rozrzut trafień przy strzelaniu z broni maszynowej, raport z pracy nr 503/101/149/1, maszynopis IMiK PW, Warszawa, 1991.
• 88. Radomski M.: Zagadnienie kierowania ogniem, w sprawozdaniu z pracy o kryptonimie Loara B1, maszynopis, IMiK PW, Warszawa, 1992.
• 89. Radomski M.: Badania nad zagadnieniem prawdopodobieństwa rażenia w teorii strzelania do celu powietrznego, Mat. II Konferencji Naukowo-Technicznej „Problemy Rozwoju, Produkcji i Eksploatacji Techniki Uzbrojenia”, Rynia 1993, PTUiR, z. 50, s. 109-118, Zielonka, 1993.
• 90. Radomski M.: Analiza czołgowego systemu kierowania ogniem pod kątem uzyskania największej wartości prawdopodobieństwa trafienia w jednym strzale, raport z pracy badawczej nr MT/PW/92/6, IMiK PW, Warszawa, 1993.
• 91. Radomski M.: Kill Probability in Antiaircraft Firing Theory, Journal of Aircraft, Vol.32, No 6, pp. 1396-1399.
• 92. Radomski M.: Badania nad zagadnieniem rażenia celu powietrznego pociskami o działaniu odłamkowym i wymuszonej fragmentacji, raport z pracy nr 503/101/131/4, maszynopis IMiK PW, Warszawa, 1995.
• 93. Radomski M.: Ocena skuteczności zestawów małokalibrowych armat automatycznych przeznaczonych do zwalczania celów powietrznych, w materiałach III Międzynarodowego Sympozjum „Rozwój Techniki Wojskowej”, Gdynia 1995, Systemy dowodzenia, s. 219-231.
• 94. Radomski M.: Dobór parametrów techniczno-użytkowych broni myśliwskiej i nabojów śrutowych. praca doktorska. Politechnika Warszawska, Warszawa, 1996.
• 95. Radomski M.: Wstępna ocena skuteczności pocisku typu AHEAD kal. 35 mm x 228, maszynopis. IMiK PW, Warszawa, 1997.
• 96. Radomski M.: Wstępna ocena skuteczności głowicy bojowej o wymuszonej fragmentacji przeznaczonej do zwalczania celów powietrznych, maszynopis, IMiK PW, Warszawa, 1997.
• 97. Radomski M.: Komputerowe modelowanie zadania trafienia, Mat. III Sympozjum Naukowo-Technicznego „Komputerowe wspomaganie procesu projektowania broni”, Warszawa 1997, Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, z. 16, s. 75-87, Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa, 1998.
• 98. Radomski M.: Analiza skuteczności systemu uzbrojenia przeciwlotniczego kal. 35 mm x 228, strzelającego nabojami z pociskami typu AHEAD i FAPDS, raport z pracy nr 501/075/9, maszynopis, IMiK PW, Warszawa, 1999.
• 99. Radomski M.: Analiza skuteczności systemu uzbrojenia przeciwlotniczego kal. 35 mm x 228 wyposażonego w pociski typu AHEAD, Mat. II Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej „Systemy przeciwlotnicze bliskiego zasięgu”, Tarnów 29.09-1.10.1999, s. 65-71.
• 100. Radomski M.: Analiza skuteczności systemu uzbrojenia przeciwlotniczego wyposażonego w pocisk APDS kalibru 35 mm × 228, Mat. IV Sympozjum Naukowo-Technicznego „Komputerowe wspomaganie procesu projektowania broni”, Warszawa 8.12.1999, Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, z. 19. s. 78-85, Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa, 2000.
• 101. Radomski M.: Właściwości pocisku a prawdopodobieństwo rażenia celu powietrznego, Mat. X Konferencji Naukowo-Technicznej „Problemy Rozwoju, Produkcji i Eksploatacji techniki uzbrojenia”, Rynia 16-18.05.2001, PTU, z. 79, s. 75-84, Zielonka, 2001.
• 102. Radomski M.: Analiza efektywności artyleryjskiego systemu uzbrojenia kal. 35 mm strzelającego amunicją programowalną, raport nr 1.2.0.1/05, maszynopis, IMiP PW, Warszawa, 2010.
• 103. Radomski M : Analiza w zakresie balistyki zewnętrznej ruchu pocisku typu szrapnel kal. 35 mm oraz uwolnionych lotek, Sprawozdanie syntetyczne, Raport nr 1.2.0.1/03, maszynopis. IMiP PW, Warszawa, 2010.
• 104. Radomski M., Gajadhur M.: Analiza wpływu zmian prędkości początkowej pocisku na położenie przewidywanego punktu trafienia dla pocisku HEI z naboju kal. 35 mm × 228, Raport nr 1.2.0.1/01, maszynopis, IMiP PW, Warszawa, 2010.
• 105. Radomski M.: Analiza wpływu zmian prędkości początkowej pocisku na położenie przewidywanego punktu trafienia dla pocisków podkalibrowych z naboju kal. 35 mm ×228, Raport nr 1.2.0.1/02, maszynopis. IMiP PW, Warszawa, 2010.
• 106. Radomski M., Krok A.: Analiza statystyczna rozrzutu położenia przestrzelin w tarczy spowodowanych lotkami z pocisku typu szrapnel kal. 35 mm, Raport nr 1.2.0.1/04, maszynopis, IMiP PW, Warszawa. 2010.
• 107. Rausenberger F., Eberhard O.: Theorie der Rohrrücklaufgeschütze, Springer, Berlin, 1939.
• 108. Rąbek Z.: Automatyczne celowniki celowniki przeciwlotnicze, WMON, Warszawa, 1981.
• 109. Richter M.W.: The Operational Effectiveness of Medium Caliber Airburst Munitions, Master of Military Studies, United States Marine Corps Command and Staff College, Marine Corps University. Quantico, VA, 2002.
• 110. Sadowski J.: Broń przeciwlotnicza, Bellona, Warszawa, 2002.
• 111. Sharoni A.H., Bacon L.D.: Forward Area Air-Ground Defense, ARMOR – July-August 1996, s. 15-20.
• 112. Sienicki K., Motyl K., Zawada T.: Metody oceny skuteczności przeciwlotniczego systemu artyleryjskiego, Mat. XVIII Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej „Uzbrojenie’2011”, Pułtusk, 25-27.05.2011, s. 312-325.
• 113. Smith P.D., Hetherington J.G.: Blast and Ballistitics Loading of Structures, Elsevier, 1994.
• 114. Sobczyk K.: Stochastyczne równania różniczkowe, teoria i zastosowania, WNT, Warszawa, 1996.
• 115. Stauffacher D.: Probleme und Lösungen zur v0-Messung und Programmierung von Munition, CCG Seminar WN 2.37, Weil am Rhein 24.10.2000.
• 116. Stillion J., Orletsky D.T.: Airbase Vulnerability to Conventional Cruise-Missile and Ballistic-Missile Attacks. Technology, Scenarios, and U.S. Air Force Responses, RAND, MR-1028-AE, 1999.
• 117. Szapiro J.: Balistyka zewnętrzna, WMON, Warszawa, 1956.
• 118. Szaraniec B.: Adaptacja metody numerycznej Rungego-Kutty dla układu stochastycznych równań różniczkowych. Biuletyn WAT nr 10 (226), 1974, s. 53-60.
• 119. Tactical Missile Aerodynamics: General Topice, red. M.J. Hemsch, AIAA, Progress in Astronautics an Aeronautics, Vol. 141, Washington DC, 1992.
• 120. Tactical Missile Aerodynamics: Prediction Methodology, red. M.R. Mendenhall, AIAA, Progress in Astronautics an Aeronautics, Vol. 142, Washington DC, 1992.
• 121. Tactical Missile Warheads, red. J. Carleone, AIAA, Progress in Astronautics an Aeronautics, Vol. 155, Washington DC, 1993.
• 122. Tarnowski M.: Balistyka końcowa, działanie pocisku u celu, Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy, Warszawa, 1938.
• 123. Textbook of Ballistics and Gunnery, red. J. G. Greenwood, Vol. 1 and 2, Her Majesty’s Stationery Office, London, 1984.
• 124. Tomaszek H., Wróblewski M.: Podstawy oceny efektywności eksploatacji systemów uzbrojenia lotniczego, Bellona, Warszawa, 2001.
• 125. Tyтapaшвили B.Г., OBЧИHКOB A.Ф., Aвepкин E.B.: Bведение B теорию эффективности боеприпасов, Maшиностроение, Mocквa, 1986.
• 126. Устройство и проектрование стволов артиллерийских орудий, ред. Б. В. Oрлов, Машиностроение, Mocквa, 1976.
• 127. Van Meerten E.: Vulnerability of Fighter-Aircraft for New Threats, paper for NATO AVT Symposium, TNO, Rijswijk, The Netherlands, 2002.
• 128. Wachsberger Ch., Lucas M., Krstic A.: Limitations of Guns as a Defence against Manoeuvring Air Weapons, DSTO-TN-0565, Systems Sciences Laboratory, Edinburgh South Australia, June 2004.
• 129. Waffentechnisches Taschenbuch, Red. R. Germershausen, Rheinmetall, Düsseldorf, 1980.
• 130. Bентцель E.C.: Исследование oпераций: задачи, принципы, методогия, Hаука, MOCКВa, 1980.
• 131. Wilk Z., Koślik P.: Wykonanie symulacji komputerowych zjawiska przenoszenia detonacji w zapalniku oraz zjawiska rozcalania pocisku, raport nr EMC 367300015, maszynopis IPO, Warszawa - Krupski Młyn, 2010.
• 132. Winston L. W.: Operations Research, PWS-KENT Publishing Company, Boston, 1991.
• 133. Włodarczyk E.: Wstęp do mechaniki wybuchu, WAT, Warszawa, 1992.
• 134. Włodarczyk E.: Balistyka końcowa pocisków amunicji strzeleckiej, t. 1, Wydawnictwa Wojskowej Akademii Technicznej, Warszawa, 2006.
• 135. Włodarczyk E., Jackowski A.: Balistyka końcowa pocisków szybkich, Wydawnictwa Wojskowej Akademii Technicznej, Warszawa, 2008.
• 136. Wolff W.: Wahrscheinlichkeitsrechnung und das Problem der Geschoßstreuung, VMNV, Berlin, 1960.
• 137. Zamojski W.: Teoria i technika niezawodności, WPW, Wrocław, 1976.
• 138. Zarchan P., Musoff H.: Fundamentals of Kalman Filtering: A Practical Approach, Progress in Astronautics and Aeronautics, Vol. 190, American Institute of Aeronautics and Astronautics, Inc., Reston, 2000.
• 139. Zieliński T. P.: Cyfrowe przetwarzanie sygnałów, Od teorii do zastosowań, WKŁ, Warszawa, 2005.
• 140. Zukas J. A.: Introduction to Hydrocodes, Elsevier, 2004.