Wykorzystanie energii kinetycznej tarcia i fali detonacyjnej do metalizacji ceramiki

• Autorzy: Chmielewski T.

Warianty tytułu

EN

Application of kinetic energy of friction and detonation wave for metallization of ceramic

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono zagadnienie metalizowania ceramiki z wykorzystaniem dwóch metod niskoenergetycznych (stanowiących twórczą adaptację znanych wcześniej metod do innego zastosowania), bazujących na podobnym mechanizmie powstawania połączenia, gdzie energia kinetyczna obracającego się ciała i energia kinetyczna cząstek w strumieniu natryskowym zostaje wskutek tarcia zamieniona na ciepło i dostarczona w określonej ilości, bezpośrednio do formowanego połączenia. Opisano również uwarunkowania formowania połączenia ceramika-metal w kontekście specyfiki dyfuzji w ceramice, jak i wpływu obciążeń mechanicznych na procesy dyfuzyjne w ceramice. Przedstawiono opracowane przez autora procesy metalizowania ceramiki z zastosowaniem metody detonacyjnej i tarciowej. Przeprowadzono szereg analiz numerycznych naprężeń formowanych w złączach jak i pól temperatury, ukierunkowanych na dobór parametrów procesów metalizowania, które następnie zweryfikowano doświadczalnie. Przedstawiono badania strukturalne uzyskanych powłok metalizacyjnych. Zaprezentowano opracowaną przez autora metodę pomiaru naprężeń własnych w powłokach metalizacyjnych opartą na pomiarach krzywizny wygięcia układu podłoże-powłoka. Zaprezentowano przykład zastosowania opracowanej powłoki metalizacyjnej do połączeń lutowanych ceramika-stal.

EN

This paper presents the problem of metallization of ceramic using two low-energy methods (creative adaptation of known methods for other uses), based on a similar mechanism of joint formation, where the kinetic energy of friction and detonation wave is directly transformed into heat and delivered in a specified amount directly to the created joint. It also describes the conditions of formation of ceramic-metal joints in the context of diffusion characteristics in the ceramic and the influence of mechanical loads on diffusion processes in ceramic. Developed by the author, the two ceramic metallization processes using the detonation and friction methods have been presented. A series of numerical analyses of stresses and temperature fields formed in the joints have been conducted, aimed at the selection of metallization parameters, and experimentally verified. Structural investigations of the obtained metallized coatings have been shown. The method developed by the author for measuring residual stresses in metallized coatings based on curvature measurements of the substrate-coating system has been described. An example of application of the developed metallized coating to brazed ceramic-steel joints has been attached.

Słowa kluczowe

PL

metalizacja ceramiki; złącza ceramika-metal; spajanie; MES (metoda elementów skończonych); natryskiwanie detonacyjne; zgrzewanie tarciowe

EN

metallization of ceramics; ceramic-metal joints; bonding; FEM; detonation gun spraying; friction welding

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej
• Czasopismo: Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Mechanika
• Rocznik: 2012
• Tom: z. 242
• Strony: 3--157
• Opis fizyczny: Bibliogr. 141 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Chmielewski T.

• Instytut Technik Wytwarzania

Bibliografia

• [1] Ahmed R., Hadfield M.: Mechanisms of Fatigue Failure in Thermal Spray Coatings, Journal of Thermal Spray Technology, Vol. 11(3) 2002, s. 334—349.
• [2] Ambroziak A., Horn H., Lison R.: Reibschweissen von Werkstoffpaarungen mit Sondermettalen. Schweissen und Schneiden, nr. 2, 1990, s. 67-72.
• [3] Ambroziak A., Horn H., Lison R.: Reibschweissen von Werkstoffpaarungen mit Sondermettalen. Schweissen und Schneiden, nr. 5, 1990, s. 224-228.
• [4] Ambroziak A., Korzeniowski M., Kustroń P., Winnicki M.: Friction welding of niobium and tungsten pseudoalloy joints. Int. Journal of Refractory Metals and Hard Materials 29, 2011, s. 499-504.
• [5] Ambroziak A.: Friction welding of titanium-tungsten pseudoalloy joints. Journal of Alloys and Compounds 506, 2010, s. 761-765.
• [6] Ambroziak A.: Zgrzewanie tarciowe materiałów różnoimiennych. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2011.
• [7] Ambroziak A.: Zgrzewanie tarciowe metali trudno topliwych w cieczy na tle innych metod spajania. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1998.
• [8] Araujo P., Chicot D., Staia M, Lesage J.: Residual stresses and adhesion of thermal spray coatings, Surface Engineering vol. 21(2005), No.l, s. 35-40.
• [9] Assadi H., Gartnem F., Stoltenhoff T., Kreye H.: Bonding mechanism in cold gas spraying. Acta Materialia, No. 51, 2003, s. 4379-4394.
• [10] Babul T.: Podstawy procesu natryskiwania detonacyjnego powłok NiCrBSi i WC/Co, Instytut Mechaniki Precyzyjnej, Warszawa 2011.
• [11] Babul T.: Połączenia powłoka-podłoże uzyskiwane metodą wybuchową i detonacyjną. Inżynieria Materiałowa, nr. 6 (113), 1999, s. 623-626.
• [12] Babul T.: Połączenia uzyskiwane w procesach gazodetonacyjnych. Metaloznawstwo Obróbka Cieplna i Powierzchniowa, nr 124/126, 1993, s. 11-15.
• [13] Babul T.: Urządzenie do detonacyjnego nakładania powłok ochronnych i regeneracyjnych. Patent nr 176390, Polska, 1994.
• [14] Babul T.: Zjawiska fizyczne w procesie natryskiwania detonacyjnego powłok. Instytut Mechaniki Precyzyjnej, Warszawa 2006.
• [15] Bathe K.J.: Finite element procedure, Prentice Hall, New Jersey, 1996.
• [16] Bendley R.J.: Ceramic Age, 50, 1951,1.
• [17] Benjamin J. S. Volin T. E.: The mechanism of mechanical alloying, Metallurgical Transactions A, 1974, 27, s. 255-260.
• [18] Berndt M.L. Berndt C.C: Thermal spray coatings. Brookhaven National Laboratory, State University of New York, Stony Brook, 2003.
• [19] Boyer R., Welsch G., Collings E. ed.: Materials Property Handbook: Titanium Alloys, ASM International, Materials Park, OH, 1994.
• [20] Burakowski T., Wierzchoń T.: Inżynieria powierzchni metali, WNT, Warszawa 1995.
• [21] Chmielewski T., Gdański D.: New method of in-situ fabrication of protective coatings based on Fe-Al intermetallic compounds. Proceedings of the Institution of Mechanical Engineers, Journal of Engineering, Part B, April 2011 vol. 225 no. 4, s. 611-616.
• [22] Chmielewski T., Golański D.: Sprawozdanie merytoryczne z projektu badawczego N N508 406037„Badania nad detonacyjnym metalizowaniem tytanem zaawansowanej ceramiki A1203 oraz A1N”, Warszawa 2011.
• [23] Chmielewski T., Golański D., Gontarz G.: Pomiar naprężeń własnych powłok metalicznych natryskiwanych termicznie, Przegląd Spawalnictwa, Nr 12, 2011, s. 59-64.
• [24] Chmielewski T., Golański D., Wysoczański W.: Deposition of titanium coatings on the ceramic substrates by the D-gun spraying method, Maszinoznawstwo No.l(139), Ukraina 2009.
• [25] Chmielewski T., Golański D.: Modelowanie numeryczne naprężeń własnych w złączach Al203-Ti oraz Al203-(Ti+Al203) formowanych podczas natryskiwania detonacyjnego. Przegląd Spawalnictwa, Nr 9, 2009, s. 58-62.
• [26] Chmielewski T., Golański D.: Selected properties of Ti coatings deposited on ceramic AlN substrates by thermal spraying. Welding International 2011 First article s. 1-6.
• [27] Chmielewski T., Golański D., Gontarz G.: Investigation of residua stresses in composite Ti+Al203 coatings deposited by thermal spraying onto ceramic substrate. Composites theory and practice, vol. 1, 2012, s. 26-32.
• [28] Chmielewski T., Jakubowski J.: Żaroodporne powłoki Inconel 625 natryskiwane termicznie na podłoża ze stali stopowych. Prace naukowe. Mechanika. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej. Warszawa 2009.
• [29] Chmielewski T., Zhu S.: Natryskiwanie plazmowe powłok bazujących na fazach międzymetalicznych z układu Ni-Al metodą High Efficiency Hypersonic Plasma Spray, Prace naukowe. Mechanika. Zaawansowane techniki spajania tworzyw konstrukcyjnych. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej. Warszawa 2006.
• [30] Chmielewski T., Zhu S.: Natryskiwanie plazmowe powłok bazujących na fazach międzymetalicznych z układu Fe-Al metodą High Efficiency Hypersonic Plasma Spray, Międzynarodowa Konferencja Natryskiwania Cieplnego, Wrocław, 26-28.09.2005, s. 27-34.
• [31] Chmielewski T.: Natryskiwanie detonacyjne metali na podłoża ceramiczne. Przegląd Spawalnictwa Nr 9-10/2006, s. 80-83,.
• [32] Chmielewski T.: Struktura i właściwości kompozytowych powłok ochronnych wykonywanych metodą natryskiwania gazoproszkowego. Kompozyty rocznik 3 nr 6, Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, 2003, s. 92-95.
• [33] Chmielewski T.: The effect of A1203 nanoparticles on the reinforcement of thermally sprayed NiCrBSi coatings, Euromat 2003, 1-5 września, Lozanna Szwajcaria 2003.
• [34] Chokshi A. H.: Diffusion creep in oxide ceramics. Journal ofthe European Ceramic Society 22 (2002) s. 2469-2478.
• [35] Ciszewski A., Radomski T., Szummer A.: Materiałoznawstwo, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2009.
• [36] Ciszewski A., Radomski T.: Obróbka oraz łączenie tytanu i jego stopów. WNT, Warszawa 1986.
• [37] Ciupik L.: Mechanizmy procesu spajania odkształceniowego na zimno, WSI, Zielona Góra 1983.
• [38] Clark D.E., Hench L.L., Bates S.R.: Ceramic Bul., Vol. 53 nr 3, 1974.
• [39] Clyne T.W., Gill S.C.: Residual Stresses in Thermal Spray Coatings and Their Effect on Interfacial Adhesion: A Review of Recent Work. Journal of Thermal Spray Technology, Vol. 5(4) Dec. 1996, s. 401-418.
• [40] Clyne T.W, Gill S.C.: Residual Stresses in Surface Coatings and Their Effects on Interfacial Debonding: A Review of Recent Work, J. Thermal Spray Technology(1996), Vol. 5(4), s. 401-418.
• [41] Davis J.R.: Handbook of Thermal Spray Technology, ASM International, 2004.
• [42] Dawers Ch.: Joining of ceramics by friction heating and forging, referat na stronie internetowej TWI, www.twi.co.uk, 2001.
• [43] Dobrzański L.A.: Materiały inżynierskie i projektowanie materiałowe. Podstawy nauki o materiałach i metaloznawstwo. WNT, Warszawa 2006.
• [44] Dobrzański L.A.: Metalowe materiały inżynierskie. WNT, Warszawa 2004.
• [45] Dymek S.: Mechaniczne wytwarzanie stopów na osnowie faz międzymetalicznych z układów równowagi fazowej Ni-Al, Nb-Al, oraz Nb-Al-V, ich charakterystyka i właściwości, AGH Uczelniane Wydawnictwo Naukowo-Dydaktyczne, Kraków 2004.
• [46] Fauchais P., Vardelle A., Dussoubs B.: Quo Vadis Thermal Spraying?, Journal of Thermal Spray Technology, Vol. 10(1) 2001, s. 44-66.
• [47] Freslon A.: Thermal Spray Science and Technology, C. C. Berndt and S. Sampath, eds., ASM International, Materials Park, OH, 1995, s. 57-63.
• [48] Ghafouri-Azar R., Mostaghimi J.,. Chandra S: Modeling development of residual stresses in thermal spray coatings. Computational Materials Science, Vol. 35 (2006), s. 13-26.
• [49] Gilbreath W. P.: Definition end evaluation of parameters which influence the adhesion of metals-adhesion or cold welding materials in space environments, Philadelphia 1967.
• [50] Gdański D., Chmielewski T.: Modelowanie pola temperatury w czasie stygnięcia układu powłoka-podłoże wytworzonego przez natryskiwanie cieplne. Zeszyty Naukowe PW. Seria Mechanika Nr 230 (2010), s. 95-104.
• [51] Golański D.: Modelowanie naprężeń własnych termicznych w złączach ceramiczno-metalowych. Prace Naukowe PW. Seria Mechanika, Zeszyt 222 (2008), s. 1-170.
• [52] Goldsmith A., Waterman T.E., Hirchorn H.J.: Handbook of thermophysical properties of solid materials. New York 1961.
• [53] Grabowska A.: Praca dyplomowa magisterska, Odkształcenie i dyfuzja w złączach A1203-A1. i Al203-Cu otrzymywanych w procesie tarcia, Zakład Inżynierii Spajania PW, 2003.
• [54] Hascalik A., OrhanN.: Effect of particle size on the friction welding of A1203 reinforced 6160 A1 alloy composite and SAE 1020 steel. Materials and Design 28, 2007, s. 313-317.
• [55] Hebda M., Wachal A.: Trybologia, WNT Warszawa 1980.
• [56] Hein V.L., Erdogan F.: Stress singularities in a two-material wedge. International Journal of Fracture Mechanics, Vol. 7, no. 3 (1971), s. 317-330.
• [57] Hiermaier S.J., Structures Under Crash and Impact, Continuum Mechanics, Discretization and Experimental Characterization, Springer Science+Business Media 2008, USA.
• [58] Hongo H., Yonglan W. Zhihao J., Xiaotian W.: Interfacial reaction of alumina with Ag-Cu-Ti alloy. Journal of Materials Science, 30, 1995, s. 1233-1239.
• [59] Jakubowski J.: Struktura i własności mechaniczne lutowanych złączy węglika krzemu z molibdenem, Rozprawa doktorska, OWPW, 1998.
• [60] Jian-Guo Li: Wetting of ceramicmaterials by liquidsilicon, aluminium and metallic melts containing titanium and other reactive elements. Ceramics International, Volume 20, Issue 6, 1994, s. 391-412.
• [61] Jones S., Can Ceramics be friction welded to metals?, referat na stronie internetowej TWI, www.twi.co.uk, 2003.
• [62] Kaczmar J.W., Pietrzak K., Włosiński W.K.: The production and of metal matrix composite materials, Journal of Materials Processing Technology 2000, 106, s. 58-67.
• [63] Kaczmar J.W.: Spiekane materiały kompozytowe uzyskiwane w procesie mechanicznego wytwarzania stopów i wyciskania Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej. Wrocław 1997.
• [64] Kaczorowski M., Krzyńska A.: Konstrukcyjne materiały metalowe, ceramiczne i kompozytowe. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej. Warszawa 2008.
• [65] Kaliński D. Opracowanie spoiwa kompozytowego do spajania ceramiki korundowej z metalami, Prace ITME, Warszawa 1999.
• [66] Kobayashi and Kitamura T.: In Thermal Spray: Practical Solutions for Engineering Problems, C.C. Berndt, ed., ASM International, Materials Park, OH, 1996, s. 439-44.
• [67] Koch C.C., Cavin O.B., McKamey C.G., Scarbrough J.O.: Formation of amorphous phases during mechanical alloying process, Applied Physical Letters, 1983,43, s. 1017-1029.
• [68] Koch C.C., The synthesis of non-equilibrium structures by All milling, Materials Science Forum, 88-90(1992), s. 243-262.
• [69] Komarov F.F., Pilko V.V., Frantskevich A.V., Senkara J.: Ion beam induced depth redistribution of components in layered Al203/Al/Ni systems. Zeszyty Naukowe Elektronika nr 123, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 1999, s. 65-68.
• [70] Koshchenko, V., Grinberg Y., Demidenko A.: Thermodynamic properties of AlN, Inorganic Materials 20, 11 (1984), s. 1550-1553.
• [71] Kowalczyk.L.: Łączenie metali w stanie stałym, WNT, Warszawa 1988.
• [72] Krajewski A., Barlak M., Hudycz M., Chmielewski T.: Spajanie ceramiki korundowej modyfikowanej impulsami wiązki plazmy DPE + ARC PVD, Prace Naukowe Programu Priorytetowego Nowe Technologie, Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, zeszyt 5, s. 49-58, 2002.
• [73] Kristalis P., Coudurier L., Eustathoppoulos N.: Contribution to the study of reactive wetting in the CuTi/Al203 system. Journal of Material Science, 26(1991), 3400-8.
• [74] Kuroda S., Kawakita J., Watanabe M., Katanoda H.: Warm spraying-a novel coating process based on high-velocity impact of solid particles. Science and Technology of Advanced Materials 9 (2008) 033002, s. 17.
• [75] Kyu-Yong L.,Won-Kyu H, In-Su J.: Brazing Joining of A1203-SUS304 with Surface Modification Method. Proceedings of the 3rd International Brazing and Soldering Conference, Texas USA, April 24-26, 2006.
• [76] Lee W.C., Kwon O.Y., Kang C.S.: Microstructural characterisation of interfacial reaction products between alumina and braze alloy. Journal of Materials Science, 30, 1995, s. 1679-1688.
• [77] Lison R., Bachner E.: Reibschweißen von Sondermetallen und Werkstoffkombinationen, die ein Sondermetallen enthalten, 2. Sondertagung Abbrennstumpf-und Reibschweissen, Aachen. 1987, s. 187-202.
• [78] Lu L., Lai M.O., Mechanical alloying. Kluwer Academic Publishers, 1998.
• [79] Metals Handbook 8th edition.
• [80] Michalski R., Kamiński Z.: Zgrzewanie tarciowe. WNT, Warszawa 1975.
• [81] Moorhead A.J.: Direct brazing of alumina ceramics. Advanced Ceramic Materials. 2, 4, 1987, s. 159-166.
• [82] Mrowec S.: Defekty strukturalne i dyfuzja atomów w kryształach jonowych, PWN, Warszawa 1974.
• [83] Nagel R, Hahn H., Balogh A.G.: Diffusion processes in metal/ceramic interfaces under heavy ion irradiation. Nuclear Instruments and Methods in Physics Research B 148 (1999), s. 930-935.
• [84] Naramoto H., McHargue C.J., White C.J., Williams J.M., Holland O.W., Abraham M.M., Appleton B.R.: Near Surface Modification of α-Al203 by Ion Implantation Followed by Thermal Annealing. Nucl. Instr. Meth. 209/210 (1983), s. 1159-1166.
• [85] Nash P., Kim H., Choo H., Ardy H., Hwang S.J., Nash A.S.: Metastable phases In the design of structual intermetallics, Materials Science Forum, 88-90(1992), s. 603-610.
• [86] Ng H.W., Gan Z.: A fainite element analysis technique for predicting as-sprayed residual stresses generated by the plasma spray coating process. Finite Elements in Analysis and Design vol. 41 (2005), 1235-1254.
• [87] Nichols E, Thomas W.: Metal deposition by friction welding. Welding Journal, 1986, August, s. 17-27.
• [88] Nicholas M.G, in. Fundamentals of diffusion welding, Tokyo, 1987, s.25-31.
• [89] Nicholas M.G.: Joining of Ceramics, Chapman & Hall, 1990.
• [90] Nicholas M.G.: Rcactivc metal brazing, in: Joining Ceramics, Glass and Metal, Information gesellschaft Verlag, 1989, s. 3-16.
• [91] Okoniewski S.: Podstawy fizyczne technologii materiałowej, WNT, Warszawa 1974.
• [92] Olesińska W.: Spajanie ceramiki z metalami. Prace Instytutu Technologii Materiałów Elektronicznych, Zeszyt 59, 2008.
• [93] Pampuch R.: Materiały ceramiczne. PWN, Warszawa 1988.
• [94] Pawlowski L.: The Science and Engineering of Thermal Spray Coatings, John Wiley & Sons, New York. 1995.
• [95] Piekoszewski J., Krajewski A., Prokert F., Senkara J., Stanisławski J., Waliś L., Werner Z., Własiński W.: Brazing of alumina ceramics modified by pulsed plasma beams combined witharc PVD treatment. Vacuum 70, 2003, s. 307-312.
• [96] Pietrzak K., Kaliński D., Chmielewski M., Chmielewski T., Włosiński W., Choręgiewicz K.: Processing of intermetallics with A1203 or steel joints obtained by friction welding technique. Proceedings of the 12th Conference of the European Ceramic Society - ECerS XII, Stockholm, Sweden—2011.
• [97] Praca zbiorowa pod red. Rachanowskiego J.: Elektroceramika - Własności i nowoczesne metody badań, Tom 1. PWN, Warszawa-Poznań 1981.
• [98] Praca zbiorowa pod red. Rachanowskiego J.: Elektroceramika - Wybrane metody badań, Tom 2. PWN, Warszawa-Poznań 1981.
• [99] Praca zbiorowa: Charakterystyki stali. Seria D t.1, cz. 2, Wyd. „Śląsk” 1984.
• [100] Preis W., Sitte W.: Modeling of fast diffusion along grain boundaries in oxide ceramics. Solid State Ionics 179 (2008), s. 765-770.
• [101] Samandi M., Gudze M., Evans P.: Application of Ion Implantation to Ceramic/Metal Joining. Journal of Nuclear Instruments and Methods in Physics Research, Vol. B 127/128, 1997, s. 669-672.
• [102] Semenov S., Cetegen B.: Experiments and modeling of the deposition of nano-structured alumina-titania coatings by detonation waves. Materials Science and Engineering A335, pp. 67-81, 2002.
• [103] Senderowski C., Bojar Z.: Gas detonation spray forming of Fe-Al coatings in the presence of interlayer. Surface & Coatings Technology 202 2002, s. 3538-3548.
• [104] Senkara J., Jakubowski J. Opracowanie podstaw technologii spajania metali z niemetalami przy użyciu spoiw wielofazowych (lutospiekanie), Sprawozdanie - Centralny Program Badawczo-Rozwojowy 2,4 Nowe Materiały i ich Technologie. Punkt kontrolny 4, Warszawa 1989.
• [105] Senkara J., Kozłowski M., Komarov F., Czopik A.: Lutowanie ceramiki modyfikowanej wiązką jonową. Elektronika 1999, nr 11, s. 11-13.
• [106] Senkara J., Kozłowski M., Komarov F.: Metalizacja ceramiki korundowej wspomagana wiązką jonową w aspekcie jej lutowania. V Krajowa Konferencja Techniki Próżni, Borki k. Tomaszowa Maz., 1999.
• [107] Senkara J., Windyga A. Podstawy teorii procesów spajania, Wydawnictwa Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1990.
• [108] Senkara J.: Aktywowane procesy spajania. Biuletyn Instytutu Spawalnictwa w Gliwicach, 2005, nr 4, s.32-35.
• [109] Senkara J.: Stan energetyczny powierzchni metali w aspekcie zwilżalności ciekłymi lutami. Przegląd Spawalnictwa, 2004, nr 8-9, s.105-108.
• [110] Senkara J.: Sterowanie energią adhezji pomiędzy molibdenem i wolframem a ciekłymi metalami w procesach spajania. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Zeszyt Naukowy Mechanika nr 156, 1993.
• [111] Siemienow A.P.: Wlianije temperatury struktury i sostawa metałła na jewo sposobnost k chołodnoj swarkie. Awtomaticzeskaja swarka, no 1, s. 15-17, 1974.
• [112] Slack G., Tanzilli R., Pohl R., Vandersande J.: The Intrinsic Thermal Conductivity of AlN J. Phys. Chem. Solids 48, 7 (1987), s. 641-647.
• [113] Smith W.F.: Foundations of Materials Science and Engineering 3rd ed., McGraw-Hill, 2004.
• [114] Steinberg D.J., Cochran S.G., Guinan M.W.: A Constitutive Model for Metals Applicable at High Strain Rate. Journal of Applied Physics 51, 1980, s. 1498-1504.
• [115] Steinberg D.J., Lund C.M.: A Constitutive Model for Strain Rates from 10-4 to 106s-l. Journal of Applied Physics 65, 1989, s. 1528-1533.
• [116] Stokes J. and Looney L.: Residual Stress in HVOF Thermally Sprayed Thick Deposits. ICMCTF 2003.
• [117] Stoney G.G.: The tension of metallic films deposited by electrolysis, Proceedings of the Royal Society, London, 1909 A82, s. 172-175.
• [118] Szaszkow A.G.: Tiemperaturnyje zawisimosti tieplofiziczeskich swojstw niekotorych mietallow. Wyd. Nauka i Technika, Mińsk 1975.
• [119] Tabbara H., Gu S., McCartney D.G.: Computational modelling of titanium particles in warm spray. Computers & Fluids 44 (2011), s. 358-368.
• [120] Taylor A.: Ceramics-materials, joining and applications, referat na stronie internetowej TWI, www.twi.co.uk, 2002
• [121] Wang J.S., Donelly S.G., Godavarti P., Koch C.C.: Microstructures and mechanical behaviour of mechanically alloyed nickel aluminide. The International Journal of Powder Metallurgy, 24, 1988, s. 315-325.
• [122] Włosiński W., Chmielewski T., Zimmerman J.: Technology for bonding elastic materials (ceramics of A1203, AlN, SiC, Si3N4, TiN types) with plastic materials (steels, intermatallics, composites) using friction, Selected research findings of an innovative nature, Polish Academy of Science, 2007, s. 11-12.
• [123] Włosiński W., Pietrzak K.: Wpływ tytanu na aktywność i migrację składników stopu AgCuTi w ceramikę korundową. Materiały niepublikowane.
• [124] Włosiński W., Podstawy technologii spajania materiałów zaawansowanych, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1997.
• [125] Włosiński W., Chmielewski T., Góra A., Grabowska A.: Warunki zgrzewania tarciowego i struktura złączy A1203-A1 i Al203-Cu. Przegląd spawalnictwa, 1, 2004.
• [126] Włosiński W., Chmielewski T., Torzewski.: Joining of alumina (A1203) with metals by the friction welding method, Proc. 111st Int. Conf. on Advanced in Production Engineering, s. 9-19, Warsaw 2004.
• [127] Włosiński W., Chmielewski T., Kucharczyk M.: Spajanie tarciowe stopów NiAl i FeAl ze stalą węglową St3S. Przegląd Spawalnictwa, nr 1, 2004.
• [128] Włosiński W., Chmielewski T.: Plasma-hardfaced chromium protective coatings - effect of ceramic reinforcement on their wettability by glass, Advances in Science and Technology 32, 2003, s. 253-260.
• [129] Włosiński W.: Spajanie metali z niemetalami, PWN, Warszawa 1989.
• [130] Włosiński W.: The joining of advanced materials, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1999.
• [131] Yilbas B.S., Arif A.F.M.: Residual stress analysis for hvof diamalloy 1005 coating on Ti-6A1-4V alloy. Surface & Coatings Technology. Vol. 202 (2007), s. 559-568.
• [132] Zhang X.C., Xu B.S., Wang H.D., Wu Y.X.: Modeling of the residual stresses in plasma-spraying functionally graded Zr02/NiCoCrAlY coatings using finite element method. Materials and Design. Vol. 27 (2006), s. 308-315.
• [133] Zhou X.B., De Hosson J. Th.: Reactive wetting of liquid metals on ceramic substrates. Acta. Mater. Vol. 44, No. 2, 1996, s. 421-426.
• [134] Zhu D., Ghosn L.J., Miller R.A.: Effect of Layer-Graded Bond Coats on Edge Stress Concentration and Oxidation Behavior of Thermal Barrier Coatings. NASA/TM-1998-208505.
• [135] Zhu S., Włosiński W.K.: Joining of AlN ceramic to metals using sputtered A1 or Ti film. Journal of Materials Processing Technology 109, 2001, s. 277-282.
• [136] Zhu S., Xu B.: Advances and applications in China of thermal spray technology. Elsevier, Welding in the World. Vol. 35, No. 6, 1995, s. 411-414.
• [137] Zimmerman J., Włosiński W., Lindemann Z.: Thermo-mechanical and diffusion modelling in the process of ceramic-metal friction welding, Journal of Materials Processing Technology, 209, 2009, s. 1644-1653.
• [138] Zimmerman J.: Analiza zjawisk termomechanicznych i dyfuzyjnych w procesie zgrzewania tarciowego ceramiki z metalami na przykładzie A1203-A1. Praca doktorska, Politechnika Warszawska, Warszawa 2006.
• [139] Zimmerman J., Włosiński W. : The analysis of thermo-mechanical and diffusion phenomena in the process of ceramic-metal friction welding, Archives of Materials and Science, Vol. 27, No.l, 2006, s. 5-27.
• [140] Zimmerman J.: Zjawiska termomechaniczne w procesie zgrzewania tarciowego ceramiki A1203 z aluminium, Przegląd Spawalnictwa nr 10, 2005, s. 32-34.
• [141] Zdunek K.: Concept, techniques, deposition mechanism of impulse plasma deposition — A short review, Surface & Coatings Technology 201 (2007), s. 4813-4816.