Modelowanie środowiska pracy w przedsiębiorstwie

• Autorzy: Górska E.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rozprawa dotyczy problematyki związanej z zarządzaniem środowiskiem pracy i działaniami zmierzającymi do poprawy warunków pracy w przedsiębiorstwie. Jak wynika z przeprowadzonej, w pierwszej części pracy, analizy literatury krajowej i zagranicznej, jest to bardzo aktualny i ważny problem, który nie znalazł kompleksowego rozwiązania w żadnej z dziedzin naukowych zajmujących się środowiskiem pracy. W pracy przedstawiono założenia metodyczne budowy modelu kaskadowego, pozwalającego na kompleksowe uporządkowanie i usystematyzowanie złożonej problematyki środowiska pracy. Istota modelu polega na wydzieleniu jednorodnych warstw wg przyjętych kryteriów, przypisanie im instrumentów rozwiązania problemu (metod badawczych), ustaleniu hierarchicznej zależności warstw i opracowaniu procedury opartej na relacjach międzywarstwowych, pozwalających na sformułowanie uogólnień. Dla tak zaprojektowanego modelu, w którym struktura warstwowa ma istotne znaczenie dla jego funkcjonowania, przyjęto w pracy autorską nazwę "model kaskadowy". Model zweryfikowano w aspekcie trafności doboru metod badawczych. Praktyczne ich wykorzystanie przedstawiono jako studium przypadku w warunkach produkcyjnych przedsiębiorstwa przemysłowego. Zaproponowany model może być zastosowany zarówno w fazie planowania, jak i w fazie wprowadzania zmian organizacyjno-technicznych i, społecznych w przedsiębiorstwie przemysłowym. Może być również użyty do oceny działalności operacyjnej przedsiębiorstwa, w rankingu przedsiębiorstw, przy ubieganiu się o obniżenie składki ZUS itp.

EN

The dissertation discusses a significant cognitive and usage issue regarding management of work environment and activities aimed at improving working conditions in the enterprise. As is shown in the analysis of domestic and foreign literature closely studied in the first part of the work, this is a very important and contemporary problem which so far has not been solved in a complex manner by any scientific disciplines dealing with work environment. In the paper the methodological basis of the structure of a cascade model, which allows a comprehensive regulation and systematization of the complex issues of the work environment, were shown. The role of the model is to separate constant layers which describe the essence of the model, to attribute to them the instruments of solving the problem (research methods), to establish hierarchic relations of the layers, design a procedure based on the interlayer relationships which allow the creation of generalizations. For a model designed this way, in which the multilayer structure has an important meaning in its funcionality, the name "cascade model" is used.The model was verified in terms of accuracy and the selection research method. Practical use of these aspects was shown as a case study in production conditions of an industrial company. The proposed model for designing a work environment can be applied both at the planning stage and at the stage where organizational, technical and social changes in the industrial company are introduced. It may also find a practical application for the evaluation of the operational activity of the company or the ranking of companies or, last but not least, while applying for reduction in ZUS insurance premium, etc.

Słowa kluczowe

PL

przedsiębiorstwo; model kaskadowy; model matematyczny; środowisko pracy; sztuczna inteligencja

EN

enterprise; cascade model; mathematical model; work environment; artificial intelligence

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej
• Czasopismo: Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Organizacja i Zarządzanie Przemysłem
• Rocznik: 2004
• Tom: z. 17
• Strony: 3--160
• Opis fizyczny: Bibliogr. 281 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Górska E.

• Instytut Organizacji Systemów Produkcyjnych Politechniki Warszawskiej

Bibliografia

• 1. Alexander D.C.: Strategies for Cost Justification of Ergonomics, SOLUTIONS 3/98.
• 2. Altman E.I.: Financial Ratios Discriminant Analysis and the Prediction of Corporate Bankruptcy. Journal of Finance, nr 23/1968, p. 589-609.
• 3. Atestacja stanowisk pracy w przedsiębiorstwach. Poradnik. Wyd. IOPM, Warszawa 1986.
• 4. Athinson J.W., Feather N.T.: Theory of Achievement Motivation. New York 1966.
• 5. Bagieńska-Tarniowa M.: Analiza kryteriów oceny ergonomicznej stanowisk w aspekcie orientacji humanistycznej. Materiały VI Międzynarodowej Konferencji Ergonomii Państw RWPG, AGH, Kraków 1987.
• 6. Bagiński J., Górska E. (red): Zintegrowane systemy zarządzania, jakość, środowisko, bezpieczeństwo, ergonomia. Preskrypt, Warszawa 1999.
• 7. Bendkowski J.: Informacja ekonomiczna w przedsiębiorstwie, Skrypt Uczelniany Nr 1773 Politechnika Śląska, Gliwice 1993.
• 8. Bernard B.P.: Musculoskeletar disorers and workplace factors. A critical review of epidemiologic evidence for work-related musculoskeletal disorders of the neck, upper extremity, and low back. US Department of Half and Human Services. Cincinnati 1997.
• 9. Benardos P.G., Vosniakos G.C.: Prediction of surface roughness in CNC face milling using neural networks and Taguchi's design of experiments, Robotics and Computer Integrated Manufacturing 0 (2002).
• 10. Berry M.J., Linoff G.S.: Data Mining Techniques for Marketing, Sales, and Customer Support. John Wiley & Sons, Inc., New York 1997.
• 11. Bhattacharyya G.K., Johnson R.A.: Statistical Concepts and Methods. John Wiley & Sons, New York 1977.
• 12. Bieniok H.: Metody sprawnego zarządzania. Placet, Warszawa 1997.
• 13. Boguszewski J., Erdman F., Szmidt K., Siątkowska L., Słomka A., Zieliński L.: Nowoczesne metody zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy oraz ryzykiem zawodowym. Ośrodek Szkolenia Państwowej Inspekcji Pracy we Wrocławiu, Wrocław 2000.
• 14. Bolec L., Zaremba J.: Wprowadzenie do uczenia się maszyn. Akademicka Oficyna Wydawnicza RM, Warszawa 1992, s. 7-26, 140-145.
• 15. Bolesta-Kukułka K.: Świat organizacji, w: A. Koźmiński, W. Piotrowski (red.), Zarządzanie, teoria i praktyka. PWN, Warszawa 1996, s. 45-46.
• 16. Boraszecki R. (red.): Wyzwanie rozwojowe a restrukturyzacja przedsiębiorstw. Wyd. AEiTNOiK, Kraków 1999, s. 511.
• 17. Brzeziński J.: Elementy metodologii badań psychologicznych. PW, Warszawa 1984.
• 18. Bjurvald M.: Regulating in the area of ergonomics - supervisional approaches concerning musculo-skeletal risk factor in Sweden. Raport National Board of Occupational Safety and Health, Sweden 1994.
• 19. Bugiel J., Haber L.H.: Zarządzanie a socjologia i psychologia pracy. Wyd. AGH, Kraków 1996.
• 20. Bullinger H.J., Teubner B.G.: Ergonomic. Produkt und Arbeitsplatz gestaltung, Stuttgart 1994.
• 21. Burger G.C.E., Boer K.: CET II Ergonomic Task Analysis. Amsterdam 1968.
• 22. Bursche K.: Udział pracowników w kształtowaniu warunków pracy. Materiały do studiów i badań, nr 66, CIOP, Warszawa 1984.
• 23. Campbell B.: Ekologia człowieka. PWN, Warszawa 1995.
• 24. Chapanis A.: Ergonomia a zadowolenie z pracy. Humanizacja Pracy, nr 1, 1976.
• 25. Cherns A.: The principles of sociotechnical design. Human Relations 29/76, p. 783-792.
• 26. Christodoulou M., Gaganis V.: Computers in Industry 36, 1998, p. 133-138.
• 27. Christopher W.F.: Productivity Measurement Handbook. Productivity Inc./Cambridge, Productivity Press, Stamford 1985.
• 28. Chwiałkowska E.: Sztuczna inteligencja w systemach eksperckich. MIKOM, Warszawa 1991.
• 29. Cichosz P.: Systemy uczące się. WNT, Warszawa 2000, s. 472.
• 30. Cohen A., Gjesing Ch., Fine L.J., Bernard B.P., McGlothin J.: A primer based on Workplace Evaluation of Musculoskeletal Disorders, DHHS (NIOSH) 1997.
• 31. Cook J.R., Salvendy G.: Job enrichment and mental workload in computer-based work: Implications for adaptive job design, International Journal of Industrial Ergonomics, 24 (1999) 13.
• 32. Cooper L.C., Marshall J.: Źródła stresu w pracy kierowniczej i umysłowej. W: Cooper C.L., Payne R. (red.): Stres w pracy. PWN, Warszawa 1987.
• 33. Covey S.R.: Zasady działania skutecznego przywódcy. MEDIUM, Warszawa 1999.
• 34. Cox Ch.: Meta standards: Tools for Harmony within Cultural Diversity. TKE'99 Terminology and Knowledge Engineering, Vienna 1999.
• 35. Czajka S.: Człowiek i jego potrzeby w procesie pracy. PWE, Warszawa 1984.
• 36. Czermiński A., Czapiewski M.: Organizacja procesów decyzyjnych. Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1995.
• 37. de Greene K.B.: Major conceptual problems in the systems management of human factors/ergonomics research, Ergonomics, 23/80; 3-11.
• 38. Dębski W.: Ryzyko bankowe, Bank i Kredyt nr 10/1994, s. 5-10.
• 39. Degreve T.B., Ayoub M.M.: A workplace design Ekspert System; International Journal of Industrial Ergonomics, No 2-1, 1987.
• 40. Diamentras K.I., Kung S.Y.: Principal Component Neural Networks. Theory and Applications. Wiley 1996.
• 41. Drucker P.F.: Praktyka zarządzania. Czytelnik, Nowoczesność, AE Kraków 1994.
• 42. Duch W., Korbicz J., Rutkowski L., Tadeusiewicz R.: Sieci neuronowe. Akademicka Oficyna Wydawnicza Exit, Warszawa 2000.
• 43. Dudka G., Pietrzak L.: Nauczanie zasad analizy wypadków przy pracy, drzewo przyczyn. CIOP, Warszawa 2002.
• 44. Durnin J., Passmore R.: Energetyka pracy i wypoczynku. PWN, Warszawa 1969.
• 45. Dyrektywy EWG dotyczące ochrony pracy. CIOP, Warszawa 1992.
• 46. Encyklopedia organizacji i zarządzania. PWE, Warszawa 1981.
• 47. Euro Info dla małych i średnich firm www.euroinfo.org.pl
• 48. Famili A., Nau D.S., Kim S.H.: Artificial Intelligence Applications in Manufacturing. The MIT Press 1992.
• 49. Fibiger W.: Ocena wysiłku statycznego. IW CRZZ, Warszawa 1978.
• 50. Gasparski W. (red.): Projektoznawstwo. Elementy wiedzy o projektowaniu. WNT, Warszawa 1988.
• 51. Gatnar E.: Symboliczne metody klasyfikacji danych. PWN, Warszawa 1998, s. 81-90.
• 52. Gerlik M.: Metodyka usprawnień organizacyjnych. PWE, Warszawa 1982.
• 53. Glick A., Tarczyńska M.: Motywowanie pracowników. PWE, Warszawa 1999.
• 54. Gierasimiuk J.: Bezpieczeństwo pracy i ergonornia. Maszyny - stanowiska pracy. Część I. Podstawowe kryteria, wymagania i zasady oceny. Część II. Zestawienie tematyczne aktów prawnych i norm. CIOP, IWZZ, Warszawa 1984-1985.
• 55. Gliszczyńska X. (red.): Człowiek jako podmiot życia społecznego. Wyd. PAN Ossolineum 1983.
• 56. Gliszczyńska X. (red.): Psychologia pracy. Wybrane zagadnienia. PWN, Warszawa 1979.
• 57. Głuski F., Gierasimiuk J.: Ramowe wytyczne do oceny maszyn i urządzeń technicznych pod względem dostosowania ich do człowieka. Wyd. MPPiSS i CIOP, Warszawa 1974.
• 58. Górska E.: An Attempt of Modeling the Organisation of a Work Stations with the Use of Neurone Networks, Peter Vink, Ernst A.P. Koningsveld, Steven Dhondt, Human Factors in Organizational Design and Management - IV, Elsevier, Amsterdam, 1998, p. 375-380.
• 59. Górska E.: Application of the Ekspert System in ergonomic diagnosis of work stations. In: S.A. Robertson, CONTEMPORARY ERGONOMICS 1995, Proceedings of the Annual Conference of the Ergonomics Society University of Kent at Canterbury, 4th-6th April 1995, p. 154-160.
• 60. Górska E.: Optimization of Workplace Design for People with Alternative Abilities, USA Occupational Ergonomics 2003, po recenzjach przyjęty do publikacji.
• 61. Górska E.: Diagnoza w małych przedsiębiorstwach przemysłowych w aspekcie ergonomii i organizacji. Ekonomika i organizacja przedsiębiorstwa. Nr 7/93.
• 62. Górska E.: Elastyczny system oceny poziomu organizacji stanowisk roboczych. Praca doktorska, Poznań-Warszawa 1993.
• 63. Górska E.: Ergonomia - projektowanie, diagnoza. eksperymenty. WPW, Warszawa 2002.
• 64. Górska E. (kier.): Problemy ergonomii i ochrony środowiska pracy, praca statutowa, maszynopis, IOSP PW, Warszawa 2002.
• 65. Górska E.: Organizational, Technological and Social Aspects of the Company Management, Human Aspects of Advanced Manufacturing & Hybrid Automation III Edited by T. Marek, W. Karwowski. Wyd. IZ UJ 2000, s. 295-299.
• 66. Górska E.: Practical system for evaluation of the organizational level of a work station from the view point of ergonomics and work's arduousness. Marras W.S., Karwowski W., Smith J.L., Pacholski L.: The Ergonomics of Manual Work. Taylor and Francis, London-Washington DC 1993.
• 67. Górska E. (red.): Projektowanie stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych. WPW, Warszawa 2002.
• 68. Górska E.: Workstations Organization, International Encyclopedia of Ergonomics and Human Factors, edited by W. Karwowski, Taylor&Francis, London & New York 2000 p. 985-988.
• 69. Górska E.: Wykorzystanie sieci neuronowych w modelowaniu środowiska pracy. Metody sieciowe w inżynierii niezawodności. XXVII Zimowa Szkoła Niezawodności, Szczyrk 1999, s. 52-57.
• 70. Górska E., Juchełko H.: Środowisko pracy jako czynnik integracji załogi z organizacją. Aktualne problemy w organizacji i zarządzaniu przedsiębiorstwem, Krupa T., Siudak M. (red.), WNT, Warszawa 2000, s. 277-290.
• 71. Górska E.: Analiza i ocena czynników kształtowania środowiska pracy w przedsiębiorstwie. Wybrane problemy zarządzania. Prace Naukowe PW Organizacja i Zarządzanie Przemysłem z. 15, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2002, s. 75-105.
• 72. Górska E., Lewandowski J.: Ergonomic aspects in the Total Quality Management, w: A modern company against a background of European quality competition, WIS, Opole-Berlin 1997.
• 73. Górska E., Lewandowski J.: Podstawy zarządzania i kształtowania środowiska pracy. WPW. Warszawa 2002.
• 74. Górska E., Zurada J.M.: A flexible Computer System for Ergonomic Diagnosis., In: G. Salvendy, J.M. Smith, R.J. Koubek, Design of Computing Systems: Cognitive Considerations, Elsevier, Amsterdam-New York-Oxford-Shannon-Tokyo 1997, t. 1, p. 679-683.
• 75. Grandjean E.: Fizjologia pracy - zarys ergonomii. WZWL, Warszawa 1977.
• 76. Greenstein M.M., Welsh M.J.: Bankruptcy Prediction Using Ex Ante Neural Network and Realistically Proportioned Testing Sets, Artificial Intelligence in Accounting and Auditing, Vol. 6 (forthcoming) 2000.
• 77. Grobelny J., Nowakowski M.: Możliwość wykorzystania teorii zbiorów rozmytych w opisie i modelowaniu układu człowiek-technika. Ergonomia 4, 1-2, Ossolineum, PAN, 1981.
• 78. Grobelny J.: Metoda agregowania lingwistycznych ocen obciążenia na stanowisku pracy, Ergonomia 8, 1-2, Ossolineum, PAN, 1985.
• 79. Grudzewski W.M., Hejduk I. (red.): Przedsiębiorstwo przyszłości. Wyd. Difin, Warszawa 2000.
• 80. Grudzewski W.M., Hejduk I.: Projektowanie systemów zarządzania. Wyd. Difin, Warszawa 2001.
• 81. Gryffin R.W.: Podstawy zarządzania organizacjami. WN PWN 1998.
• 82. Haber L.H.: Koncepcja organizacji i zarządzania w aspekcie stosunków międzyludzkich w przedsiębiorstwie, w: J. Bugiel (red.) Socjologia i psychologia pracy. PWN, Warszawa 1987.
• 83. Haber L.H.: Płynność a stabilizacja siły roboczej, nr 1, 1977.
• 84. Haber L.H.: Stabilizacja zakładowa załogi przedsiębiorstwa przemysłowego, ZN AGH Zagadnienia spoleczno-polityczne nr 23, Kraków 1981.
• 85. Hagan, M.T., Demuth, H.B., and Beale M.: Neural Network Design, PWS Publishing Company, 1996.
• 86. Half R.: Jak znaleźć, zatrudnić i zatrzymać najlepszych pracowników. WNT, Warszawa 1995.
• 87. Hansen A. (red.): Ergonomiczna analiza uciążliwości pracy. IW CRZZ, Warszawa 1970.
• 88. Hansen A.: Kompleksowa ocena poziomu bezpieczeństwa i higieny pracy. CRZZ, Warszawa 1983.
• 89. Heden K. i inni: Model of assessment of repetitive, monotonous work RMW. In: The Ergonomics of Manual Work, eds. S. Marras, W. Karwowski, L.J. Smith, L. Pacholski, Taylor&Francis, London-Washington DC 1993, p. 315-317.
• 90. Heidrick Z.: Technika a rezerwy wydajności pracy. PWE, Warszawa 1967.
• 91. Hejduk I.: Jak startować w biznesie, propozycja dla małych firm. IOPM, Warszawa 1992.
• 92. Helander M.: Human-Computer Interaction. Elsevier, Amsterdam 1995.
• 93. Heno R.: Kreditwurdigkeitsprufung mit Hilfe von Verfahren der Mustererkennung. Bern i Studgart, 1983, s. 228-241.
• 94. Herzberg F.: Work and the Nature of Man World Publishing. Celina, TN 1966.
• 95. Hinton G.E.: Jak sieci neuropodobne uczą się na podstawie doświadczeń. Świat Nauki, nr XI, 1992.
• 96. Hodson R.: Management behaviour - key to worker effort. SOLUTIONS 3/2000.
• 97. Holstein-Beck M.: Szkice o pracy. KiW, Warszawa 1987.
• 98. Horst W.: Metoda OWAS jako narzędzie identyfikacji oceny narażenia na wystąpienie dolegliwości szkieletowo-mięśniowych spowodowanych pozycją zajmowaną podczas pracy. Zeszyty Naukowe PP nr 34/2002.
• 99. Horst W., Bielicka M.: Application of RULA method in identification and quantification of the degree of ergonomics risk at the cashier workstation in supermarket. In: L. Pacholski, J.S. Marcinkowski, W. Horst (red.): Occupational risk in didactic, learning and training of ergonomics, work safety and labour protection. Monography, wyd. IZP PP, Poznań 2002.
• 100. Imai M.: Kaizen: Tajemnica sukcesu Japonii, oprac. L. Wasilewski, wyd. Ośrodek Badania Jakości Wyrobów ZETOM, Warszawa 1992.
• 101. lnformacja do Okresowego Raportu Komisji Europejskiej z postępów na drodze do zbliżenia Polski do członkostwa w Unii Europejskiej 2000-2001 wraz z addendum. Urząd Komitetu Integracji Europejskiej w Warszawie.
• 102. Jagas J.: Wydajność pracy - uwarunkowania systemowe. Wyd. TiT, Opole 1995.
• 103. Jakubowska-Branicka I.: Czy jesteśmy inni. UW ISNS, Warszawa 2000.
• 104. Janasz W. (red.): Podstawy ekonomiki przemysłu. PWN, 1997.
• 105. Jasiak A.: Kryterium czynnika ludzkiego w projektowaniu systemów wytwarzania, wyd. PP, seria: Rozprawy, nr 283, Poznań 1993.
• 106. Jegorowa T., Górska E.: Системы оценки организации рабчих мест на предприятиях России и Польши. Технологические Проблемы Экономики Производственных Процессов. Сборник научных трудов, МОиПОРФ, Санки-Петербург 1999, 93-98.
• 107. Juchełko H., Górska E.: Ocena stanu organizacji, ergonomii i bhp na stanowiskach roboczych. Prace Naukowe PW, Warszawa 1983.
• 108. Karczewski J.T.: System zarządzania bezpieczeństwem pracy. ODDK, Gdańsk 2000.
• 109. Karney J.E.: Człowiek i praca wybrane zagadnienia z psychologii i pedagogiki pracy. Wyd. Międzynarodowa Szkoła Menedżerów, Warszawa 1998.
• 110. Karolak Z., Olearczuk E.: Ergonomiczne problemy eksploatacji urządzeń. Materiały IV Krajowego Sympozjum Eksploatacji Urządzeń Technicznych, Katowice 1977.
• 111. Karwowski W., Marras W.S.: The Occupational Ergonomics - Handbook. CRC PRESS 1999.
• 112. Katz D., Kahn R.L.: Społeczna psychologia organizacji. Warszawa 1979.
• 113. Kharu U., Kansi P., Kuorinka I.: Correcting working postures in industry. A practical method for analysis. Applied Ergonomics 8/1986, p. 199-201.
• 114. Kaplan R.S., Norton D.P.: Strategiczna karta wyników - Balanced Scorecard - Praktyka. Wyd. Centrum Informacji Menedżera, Warszawa 2001.
• 115. Kindlarski E.: Kontrola i sterowanie jakością. WPW, Warszawa 1991.
• 116. Kivi P., Matilla M.: Analysis and improvement of work postures in the building industry: application of the computerised OWAS method. Applied Ergonomics 22/1991, p. 43-48.
• 117. Kolman R.: Inżynieria jakości. PWE, Warszawa 1992.
• 118. Kolman R.: Jakość życia załogi jako czynnik wpływający na efektywność działań przedsiębiorstwa. w: Przedsiębiorstwo na progu nowego stulecia - ISO, TQM, reengineering... materiały konferencyjne pod red. Z. Kłosa, Poznań-Kiekrz 2000.
• 119. Kolman R.: Zespoły badawcze jakości życia, Problemy jakości, nr 1/2000.
• 120. Konwencje i zalecenia Międzynarodowej Organizacji Pracy, tom I, II, W PWN, 1996.
• 121. Koradecka D. (red.): Bezpieczeństwo pracy i ergonomia (Occupational safety and Ergonomics), CIOP, Warszawa 1997.
• 122. Kosieradzka A., Lis St.: Produktywność - metody analizy, oceny i tworzenia programów poprawy. OW PW 2000.
• 123. Kosieradzki W.: Sposób wprowadzania praktyk 5-S. Problemy Jakości, Nr 3/95, 1995, s. 38-41.
• 124. Kostera M.: Zarządzanie personelem. PWE, Warszawa 1996.
• 125. Kotarbiński T.: Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk. Ossolineum, Wrocław 1990.
• 126. Kotler F.: Marketing. Analiza, planowanie, wdrożenie i kontrola, Gebethner&S-ka, 1994.
• 127. Krasucki P.: Badania ergonomiczne w przemyśle. w: Ergonomia. Zagadnienia przystosowania pracy do człowieka. Praca zb., red. S. Wieczorek, KiW, Warszawa 1974, s. 413-461.
• 128. Krasucki P., Ogiński.: Ergonomiczna lista kontrolna i jej zastosowanie, Ochrona Pracy, nr 6, NOT, Warszawa 1972.
• 129. Kusiak A.: lnteligent manufactoring Systems. Prentice Hall International Series in Industrial and Systems Engineering, 1990.
• 130. Kwiatkowski S.: Oblicza organizacji. Prakseologia nr 101, IFiS PAN, 1988.
• 131. Lachiewicz S.: Organizacja pracy kierowniczej. Łódź 1994.
• 132. Leavitt H.J.: Applied Organizational Change in Industry. In: Handbook of organization. G. March (red.), Chicago 1995, s. 160.
• 133. Leśniewski M.: System modułowego projektowania stanowisk roboczych. PiSS, Warszawa 1981.
• 134. Lewandowski J.: Ocena ergonomiczna wybranych stanowisk roboczych w przemyśle papierniczym. VII Konferencja Naukowa nt. Problemy projektowania i wdrażania z zakresu ergonomii i ochrony pracy, Zielona Góra 1992.
• 135. Lewandowski J. (red.): Ergonomia. Materiały do ćwiczeń i projektowania. Wyd. Marcus, Łódź 1995.
• 136. Lis S.: Organizacja i ekonomika procesów produkcyjnych w przemyśle maszynowym. PWN, Warszawa 1984.
• 137. Lis S.: Organizacja podstawowych procesów produkcyjnych i sterowanie produkcja. Wyd. PW, Warszawa 1983 cz. I, 1987 cz. II.
• 138. Listwan T.: Kształtowanie się i stabilizacja załogi zakładu przemysłowego w rejonie uprzemysłowionym. Wrocław-Warszawa 1973.
• 139. Lula P.: Jednokierunkowe sieci neuronowe w modelowaniu zjawisk ekonomicznych. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 1999.
• 140. Machaczka J.: Zarządzanie rozwojem organizacji. PWN, 1998.
• 141. Majewska-Opielka I.: Umysł lidera - Jak kierować ludźmi u progu XXI wieku. Wydawnictwo MEDIUM, Warszawa 1998.
• 142. Makin P., Cooper C., Cox Ch.: Organizacje a kontrakt psychologiczny. PWN, Warszawa 2000.
• 143. Manly B.F.: Multivariate Statistical Methods: A Primer. Chapman&Hall, London 1994.
• 144. Marciniak S.: Mikro- i makroekonomia. Warszawa 2002.
• 145. Marciniak S.: Zespolona metoda oceny efektywności przedsięwzięć techniczno-organizacyjnych. WPW, Warszawa 1989.
• 146. Marciniak S., Rafalski R.: Efektywność przedsięwzięć techniczno-organizacyjnych. PWE. Warszawa 1983.
• 147. Martyniak Z.: Metodologia wartościowania pracy. ANTYKWA, Kraków 1996.
• 148. Martyniak Z.: Metody organizowania procesów pracy. PWE, Warszawa 1996.
• 149. Maslow A.H.: Teoria hierarchii potrzeb. w: Zagadnienia osobowości i motywacji w psychologii amerykańskiej. PWN, Warszawa 1964.
• 150. Masłyk-Musiał E.: Zarządzanie zmianami w kontekście organizacyjnego uczenia się. Nowe trendy i rozwiązania w organizacji produkcji i zarządzaniu przedsiębiorstwem, praca zbiorowa pod red. T. Krupy i M. Siudaka, wyd. IOSP PW, Warszawa 1998.
• 151. Masters T.: Sieci neuronowe w praktyce. Programowanie w języku C++. WNT, Warszawa 1996.
• 152. Matczyński F., Smakuszewsk.i J.: Organizacja pracy na stanowiskach roboczych. WNT, Warszawa 1988.
• 153. Matuszek J.: Inżynieria produkcji, wyd. Akademia Techniczno-Humanistyczna, Bielsko-Biała 2001.
• 154. Meyer W.: Expert Systems in factory management. Knowledge-based CIM. Ellis Horwood Limited: Chichester 1990.
• 155. Mikołajczyk Z.: Metody doskonalenia organizacji procesów i stanowisk pracy. IWZZ, Warszawa 1984.
• 156. Mikołajczyk Z.: Techniki organizatorskie. PWN, Warszawa 1981.
• 157. Mikołajczyk Z.: Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania. PWN 1998.
• 158. Miller D.: Więzy informacyjne w nieformalnych zespołach projektujących (wyniki badań). Prakseologia, nr 97-98, IFiS PAN, 1986.
• 159. Mirski Z.: Kształtowanie wnętrz produkcyjnych. Arkady, Warszawa 1986.
• 160. Miszczak W.: Statystyczne metody analizy danych. Materiały do ćwiczeń. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 1999, s. 5- 10, 26-29.
• 161. Moliński W.: Ludzie jako najwyższa wartość w przedsiębiorstwie Philips Lighting Poland S.A., w: Przedsiębiorstwo na progu nowego stulecia - ISO, TQM, reengineering... materiały konferencyjne, Z. Kłos (red.), Poznań-Kiekrz 2000.
• 162. Moller M.F.: A Scaled Conjugate Gradient Algorithm for Fast Supervised Learning, Neural Networks, Vol. 6/1993, p. 523-533. Neural Network Toolbox for Use with MATLAB, User's Guide, Version 3, 1998, The Math Works, Inc.
• 163. Morawski J.: Współczesne problemy metodologii badań w kulturze fizycznej. Wyd. AWF, Warszawa 1992.
• 164. Morgan G.: Obrazy organizacji. WN PWN, 1997.
• 165. Morrison D.F.: Wielowyrniarowa analiza statystyczna. PWN, Warszawa 1990.
• 166. Morse P.W.: Productivity in Measurement in Canada, Europe Productivity Ideas nr 1/94, wyd. pt. Productivity Measurement Today, 1994.
• 167. Mreła H.: Technika organizowania pracy. Wiedza Powszechna, Warszawa 1975.
• 168. Mrózek A., Płonka L.: Analiza danych metodą zbiorów przybliżonych. Akademicka Oficyna Wydawnicza PLJ, Warszawa 1999.
• 169. Munipow W.M., Zinczenko W.P.: Ergonomia: zorientowane na człowieka projektowanie techniki, środków i środowiska oprogramowania. Logos, Moskwa 2001.
• 170. Muresan V.: Wartość i wydajność. Podejście prakseologiczne. Prakseologia. Nr 1-2, s. 193-212, IFIS PAN, Warszawa, 1985.
• 171. Mynarski St.: Metody badań marketingowych. PWE, Warszawa 1990, s. 11-29.
• 172. Narski Z.: Stanowiska pracy maszynowej, metoda wartościowania ergonomicznego. Ochrona pracy 9/79, Warszawa.
• 173. Nowak E.: Antropometria na potrzeby projektowania. Prace i Materiały Instytutu Wzornictwa Przemysłowego, Zeszyt 145, Warszawa.
• 174. Obój K.: Mikroszkółka zarządzania. PWE, Warszawa 1996.
• 175. Oleksyn T.: Praca i płaca w zarządzaniu. Biblioteka Menedżera, MSM i CRP 1992.
• 176. Olszewski D.: Podstawy analizy finansowej przedsiębiorstwa. "Olimpus" Centrum Edukacji i Rozwoju Biznesu, Warszawa 1992, s. 91-92.
• 177. Olszewski J.: Podstawy ergonomii i fizjologia pracy. PW, Warszawa 1998.
• 178. OHSAS 18001 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Specyfikacja. DNV Poland, Gdańsk 1999, OHSAS 18002 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wytyczne do wdrażania OHSAS 18001. DNV Poland, Gdańsk 2000.
• 179. Osowski S.: Sieci neuronowe w ujęciu algorytmicznym. WT, Warszawa 1996.
• 180. Oxenburgh M.S., Guldberg H.H.: The economics and halth effects on introducing a safe manual handling code of practice. international Journal of Industrial Ergonomics nr 12, Elsevier, 1993.
• 181. Ostasiewicz W.: Statystyczne metody analizy danych. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 1998, s. 5-29, 72-85.
• 182. Pacholski L.: Decision models for macroergonomic advance of manufacturing. company, w: Design aspects of HCI (eds. Smith M.J., SaJvendy G.) vol. 2, p. 182-186, Lawrence Erlbaum Associatess Publishers, New Jersey-London 2001.
• 183. Pacholski L.: Ergonomiczne przesłanki tworzenia zhumanizowanych form organizacji produkcji w przemyśle, w: Ergonomia, nr 2, s. 309-313, Wyd. PA - Ossolineum, Kraków-Wrocław 1998.
• 184. Pacholski L.: Metodologia diagnozowania ergonomicznego w przedsiębiorstwie przemysłu meblarskiego. Rozprawy, nr 81, Wyd. Politechniki Poznańskiej, Poznań 1977.
• 185. Pacholski L.: Problemy ergonomicznego diagnozowania w przemyśle obróbki drewna. Praca doktorska, WBM PP, Poznań 1973.
• 186. Pacholski L. (red.): Ergonomia. Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 1986.
• 187. Pacholski L., Trzcieliński S., (red.): Koncepcje zarządzania przedsiębiorstwem (w otoczeniu burzliwym i nieprzewidywalnym), wyd. IIZ PP, Poznań 2003.
• 188. Pacholski L.: Zmiany stanu środowiska pracy ludzkiej w okresie odnowy gospodarczej i przedsiębiorczości, w: J. Lewandowski (red.): Ergonomia niepełnosprawnym - środowisko pracy. WPŁ, Łódź 2000.
• 189. Pawlak Z., Trocki M.: Metody organizatorskie. Wyd. SGPiS, Warszawa 1986.
• 190. Pełka B.: Zarys ekonomiki i organizacji przemysłowych procesów produkcyjnych w ujęciu systemowym. PWE, Warszawa 1974.
• 191. Pełnomocnik rządu ds. negocjacji o Członkostwo Rzeczpospolitej Polskiej w Unii Europejskiej. Polityka społeczna i zatrudnienie. Kancelaria Rady Ministrów, Warszawa 2001.
• 192. Penc J.: Motywowanie w zarządzaniu. Wyd. Profesjonalna Szkoła Biznesu, Kraków 2000.
• 193. Petersen D., Hillkirk J.: Nowe pomysły zarządzania na lata 90. WNT, Warszawa 1993.
• 194. Pietrzak L.: Przegląd wybranych metod analizy ryzyka. Bezpieczeństwo Pracy 11/98
• 195. Pietrzkiewicz T.: Etyka zarządzania działalnością gospodarczą. IOZP ORGMASZ, Warszawa 1995.
• 196. Porter M.E.: Strategia konkurencji: metody analizy sektorów i konkurentów. PWE, Warszawa 1994.
• 197. Piontek J.: Wskaźnikowy system ergonomicznej oceny stanowisk roboczych. Bezpieczeństwo pracy 5/80 Warszawa.
• 198. a) PN-EN ISO 9000 Systemy zarządzania jakością, Podstawy i terminologia. PKN. Warszawa 2001; PN-EN ISO 9001 Systemy zarządzania jakością, Wymagania. PKN, Warszawa 2001.
• b) PN-ISO 14001 Systemy zarządzania środowiskiem. Specyfikacja i wytyczne stosowania. PKN, Warszawa 1998.
• c) PN-N-18001 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania, PKN, Warszawa 1999. PN-18002 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego. PKN, Warszawa 2000.
• 199. Pocztowski A.: Zarządzanie zasobami ludzkimi. Zakład naukowy im. Ossolińskich, Wrocław 1996.
• 200. Podolec B., Zając K.: Ekonometryczne metody ustalania regionów konsumpcji. PWE, Warszawa 1978.
• 201. Południkiewicz P.: Test do usprawnienia organizacji stanowisk roboczych. Ekonomika i organizacja produkcji. Nr 10/107/79, Warszawa.
• 202. Raport "Rynek Pracy 2001" przygotowany przez Demoskop i Instytut Zarządzania.
• 203. Ratajczak Z.: Niezawodność człowieka w pracy. Studium psychologiczne. PWN, 1988.
• 204. Reddin B.: Testy dla menedżerów stawiających na efektywność - poradnik psychologiczny. OW ALMA-PRESS 1993.
• 205. Reykowski J.: Teoria motywacji a zarządzanie. PWE, Warszawa 1975, s. 49-59.
• 206. Riplay B.D.: Statistical Aspects of Neutral Networsk. In: Networks and Chaos: Statistical and Probvabilistic Aspects, Berndorff-Nielsen O.E., Jensen J.L., Kendall W.S. (red.), Chapman&Hall, London 1993.
• 207. Robbins S.P.: Zachowania w organizacji. PWE, Warszawa I 998.
• 208. Rosłanowska-Plichcińska K., Plichciński E.: Co menedżer powinien wiedzieć o kierowaniu firmą. IOPM, Warszawa 1991.
• 209. Rokita J. (red.): Zarządzanie strategiczne. Warszawa 2000.
• 210. Romanowska M., Gieraszewska G.: Analiza strategiczna przedsiębiorstwa. PWE, Warszawa 1994.
• 211. Roszkowski E.: Przeglądy i atestacja stanowisk pracy w przedsiębiorstwach pilotażowych. IPiSS, Warszawa 1988.
• 212. Rutkowska D., Piliński M., Rutkowski L.: Sieci neuronowe, algorytmy genetyczne i systemy rozmyte. PWN, Warszawa 1997.
• 213. Rutkowski L.: Sieci neuronowe i neurokomputery. Wyd. Politechnika Częstochowska, Częstochowa 1996, s. 3-9.
• 214. Rymarczyk M.: Decyzje symulacyjne sieci neuronowe. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej. Poznań 1997, s. 34.
• 215. Rzepecki J.: Analiza kosztów i korzyści bhp w przedsiębiorstwie. CIOP, Warszawa 2002.
• 216. Saari J.: Industry puts its house in order. Tuttawa 1/1991.
• 217. Saari J.: Managament of Hausekeeping by feedback. Ergonomics 1987.
• 218. Schultz D.P., Schultz S.E: Psychologia a wyzwania dzisiejszej pracy. PWN, Warszawa 2002.
• 219. Sajkiewicz A.: Ekonomika i organizacja pracy. WSiP, Warszawa 1978.
• 220. Sajkiewicz A.: Harmonizacja pracy - czynniki społeczne, ekonomiczne i organizacyjne. PWE, Warszawa 1986.
• 221. Sajkiewicz A., Sajkiewicz Ł: Nowe metody pracy z ludźmi. Organizacja procesów personalnych. Wyd. Poltext, Warszawa 2002.
• 222. Seiwert L.J.: Zarządzanie czasem - bądź panem własnego czasu. AW Placet, 1998.
• 223. Senge P.M.: Piąta dyscyplina. Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 1998
• 224. Shih-Wen Hsiao and H.C. Huang: A neural network based approach for product form design. Design Studies 23 (2002) s. 67-84.
• 225. Sierpińska, Jachna: Ocena przedsiębiorstwa według standardów amerykańskich. PWN, Warszawa 1998.
• 226. Sikorski C.: Zachowania ludzi w organizacji. PWN, Warszawa 2001, s. 19, 20.
• 227. Sink S.: Productivity Management Planning, Measurement and Evaluation. Control and Improvement, John Willey&Sons, New York 1985.
• 228. Skuza L.: Co warto wiedzieć o ryzyku zawodowym. ODDK, Gdańsk 1998.
• 229. Slimani D., Górska E.: Working environment as an integrated and vital element of the organisational development strategy in the graphic arts industry. 26th International Conference of IARIGAI, Advances in Digital Printing, Munich 1999, rozdz. 2.4.3.
• 230. Słowikowski J.: Zagadnienia diagnostyki ergonomicznej w budowie maszyn. Prace i Materiały IWP, Zeszyt 56. Warszawa 1980.
• 231. Specht D.F.: A Generalized Regression Neural Network. In: IEEE Transactions on Neural Networks, No 2, listopad 1991.
• 232. Sperling P.: Psychologia. Zysk i S-ka, Poznań 1995.
• 233. Stawicki J.: Systemy ekspertowe w zarządzaniu przedsiębiorstwem IOPM. Orgmasz, Warszawa 1988.
• 234. Stefanowski J.: Algorytmy indukcji reguł decyzyjnych w odkrywaniu wiedzy. Rozprawa habilitacyjna, Wyd. Politechniki Poznańskiej, seria Rozprawy nr 361, Poznań 2001.
• 235. Stewart D.: Praktyka kierowania. PWE, Warszawa 1994.
• 236. Stoner J.A.F., Freeman R.E., Gilbert D.R.: Kierowanie. PWE, Warszawa 1997, s. 354-359, 371.
• 237. Stolarska M.: Kariera zawodowa polskiego menedżera ze szczególnym uwzględnieniem inżyniera-menedżera, w: J. Lewandowski: Zarządzanie organizacjami gospodarczymi. Wyd. PL, Łódź 1997.
• 238. Strzelecki T.J.: Organizacja pracy. WPW, Warszawa 1996.
• 239. Sudoł S.: Przedsiębiorstwo - Podstawy nauki o przedsiębiorstwie - Teoria i praktyka zarządzania. Wyd. DOM ORGANIZATORA, Toruń 2002.
• 240. Swat K.: Znaczenie housekeepingu w prewencji wypadkowej w przemyśle. Zastosowania Ergonomii, Nr 1(21)/96, s. 111-119.
• 241. Szczerbicki E.: Systemy ekspertowe - perspektywa wspomagania organizacji i zarządzania produkcja. Mechanik, nr 6, Warszawa 1989.
• 242. Szczupaczyński J.: Anatomia zarządzania organizacją. Wyd. Międzynarodowa Szkoła Menedzerów, Warszawa 1998.
• 243. Szczupaczyński J., Sikorski C., Hall R.H., Sterniczuk H.: Pojęcie otoczenia organizacji gospodarczej. Problemy organizacji, nr 4/1975.
• 244. Szewczuk W. (red.): Encyklopedia psychologii. Wyd. Fundacja INNOWACJA, Warszawa 1998.
• 245. Sztoff W.: Modelowanie i filozofia. PWN, 1974.
• 246. Tadeusiewicz R.: Elementarne wprowadzenie do techniki sieci neuronowych z przykładowymi programami. Akademicka Oficyna Wydawnicza PLJ, Warszawa 1998, s. 35.
• 247. Talejko E. (red): Problemy psychologii pracy. Wyd. Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Poznan 1979, s. 104-106.
• 248. Tam K.Y., Kiang M.: Predicting Bank Failures: A Neutral Network Approach. In: Applied Artificial Intelligence. Zeszyt 4, 1990, s. 226.
• 249. Trzcicieliński S., Pacholski L.: Kierunki rozwoju systemów organizacyjnych przedsiębiorstw wytwórczych, w: Rozwój organizacji. Wyd. A.E., Kraków 1995, s. 47-55.
• 250. Tytyk E.: Ergonomia w projektowaniu maszyn i stanowisk pracy. Seria: Rozprawy, nr 174, Wyd. Politechniki Poznańskiej, Poznań 1986.
• 251. Urbański K., Ciura J.: Menedżer wiedzy. Businessman, nr 111997.
• 252. Wilson T.B.: Innovative Revard Systems for the Changing Workplace. McGraw-Hill, New York 1994.
• 253. Waters T.R. i inni: Applications manual for the revised NIOSH lifting equation. Cincinatti, Department of Health and Human Services, NIOSH 1994.
• 254. Waters T.R. i inni: Revised NIOSH equation for the design and evaluation of manual lifting tasks. Ergonomics 36/1993, p. 749-776.
• 255. Weiss S.M., Kulikowski C.A.: Computer Systems that Learn. San Mateo, CA, Morgan Kaufmann, 1991.
• 256. Wesołowski W.J: Programowanie nowej techniki. PWN, Warszawa 1975.
• 257. Wielka Encyklopedia Powszechna. PWN, Warszawa 1966.
• 258. Wołk R.: Podstawy normowania pracy w przemyśle maszynowym. WNT, Warszawa 1966.
• 259. Woodward J.: Industrial Organization: Theory and Practice. Oxford University Press, London 1986, s. 38.
• 260. "Workplace Stress-General", Canadian Centre for Occupational Health and Safety - CCOHS, www.ccohs.ca./oshanswers/psychosocial/stress
• 261. Widerszal-Bazyl M.: Stres psychospołeczny w pracy - pojęcie, źródła i konsekwencje. różnice indywidualne, prewencja, w: Koradecka D. (red.): Nauka o pracy - bezpieczeństwo. higiena, ergonomia. Tom 5: Czynniki psychologiczne i społeczne. CIOP, Warszawa 2002.
• 262. Zacher L.: Techniki alternatywne - niektóre koncepcje zachodnie. w: Polska 2000. Perspektywy postępu nauki i techniki; nr 2/1980, PAN, Komitet Badań i Prognoz "Polska 2000", Ossolineum. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1980, s. 45-82.
• 263. Zacher L.: Zarządzanie procesami innowacyjnymi a czynnik ludzki. Prakseologia, nr 101, IFiS PAN 1988.
• 264. Zbichorski Z.: Ergonomia i ocena pracy w organizacji stanowisk roboczych. Mat. Szkoleniowe ZZGPiH, Warszawa 1976.
• 265. Zbichorski Z.: Metody graficzne w zarządzaniu i organizacji produkcji. WNT, Warszawa 1977.
• 266. Zbichorski Z.: Mistrz menedżerem produkcji. IOZP ORGMASZ, Warszawa 1997.
• 267. Zbichorski Z.: Organizacja stanowisk roboczych. IW CRZZ, Warszawa 1974.
• 268. Zbichorski Z., Juchełko H.: Atestacja stanowisk roboczych. IOPM, Warszawa 1987.
• 269. Zbichorski Z., Juchełko H., Górska E., Wrzesiński L.: Opracowanie projektu organizacji stanowisk roboczych dla MD Częstochowa i Tarnowskie Góry z punktu widzenia ergonomii i bhp. Praca zlecona nr 032/2, Warszawa 1985.
• 270. Zdunkiewicz M.: Ergonomiczna ocena stanowisk pracy. Bezpieczeństwo Pracy 3/78, 1978.
• 271. Zelias A., Metody statystyczne, PWE, Warszawa 2000.
• 272. Zespół Organizacji Pracy: Ocena stanu organizacyjnego stanowisk roboczych stacjonarnych przy pomocy metody diagnostycznej. Sosnowiec 1972.
• 273. Zganiacz R.: Współczynnikowa ocena poziomu przedsiębiorstw przemysłowych. Biuletyn Metodyczno-Informacyjny, MK ROOiNP, Warszawa 1974.
• 274. Zimbardo P., Ruck F.L.: Psychologia i życie. PWN, Warszawa 1997.
• 275. Zorska A.: Ku globalizacji. PWN, Warszawa 1998.
• 276. Zurada J., Foster B.P., Ward T.J., Barker R.M.: Neural Networks Versus Logit Regression Models for Predicting Financial Distress Response Variables, Journal of Applied Business Research. Vol. 15, No 1/1998-1999, p. 21-29.
• 277. Zurada J., Foster B.P., Ward T.J, Barker R.M.: A Comparison of the Ability of Neural Networks and Logit Regression Models to Predict Levels of Financial Distress, Systems Development Methods for the 21st Century, (G. Wojtkowski, W. Wojtkowski, S. Wrycza, and J. Zupancic, eds.). Plenum Press, New York 1997, p. 291-295.
• 278. Żurada J.M.: Introduction to Artificial Neural Systems. West Publishing Company, St. Paul 1992.
• 279. Żurada J., Barski M., Jędruch W.: Sztuczne sieci neuronowe, podstawy teorii i zastosowania. WN PWN, Warszawa 1996.
• 280. Zurada J., Barski M., Jędruch W.: Sztuczne sieci neuronowe. PWN, Warszawa 1996, s. 9-31, 362-371.
• 281. Zwolińska J.: Europejskie standardy bezpieczeństwa i higieny, w: Biuletyn Euro Info dla małych i średnich firm, m 10/2000, Warszawa 2000.