Zaklejanie papierów klejem żywicznym - spojrzenie w historię ważnego wynalazku

• Autorzy: Centek J. , Kozielec T.

Warianty tytułu

EN

Paper sizing with resin adhesive - a look at history of important invention

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W roku 2007 obchodziliśmy dwusetną rocznicę wydania małej broszurki (1807 r.) której autorem jest Maurycy Fryderyk IIlig (1777-1845} na temat nowatorskiego sposobu zaklejania papieru - w masie za pomocą odpowiednio przygotowanej żywicy drzew iglastych (żywicy świerkowej):, ,Anleitung; auf eine sichere, einfache und wohlfeile Art Papier in der Masse zu leimen. Als beitrag zur Papiermacher Kunst" (., Wskazówki do klejenia papieru w masie w pewny, prosty i tani sposób, jako przyczynek do sztuki papierniczej"(fot. 1). Maurycy Fryderyk lllig urodził się 30 października 1777 r. w miejscowości Erbach (fot. 2). Młody lllig zdobył wiedzę papierniczą pracując w papierni swojego ojca. W Kröllwitz w Saksonii stał się czeladnikiem wyrobu papieru i już wtedy zaczął doświadczenia z klejami żywicznymi. Wrócił do Erbach po przełomie wieków, gdzie doprowadził do końca swoje próby z zaklejaniem papieru. Publikacje (niestety jej nakład jest dzisiaj nieznany) rozprowadzał po fabrykach papieru jego brat - Louis, który wykonywał przy tym demonstrację przydatności papieru zaklejonego według nowej technologii. Niestety, wydarzenia historyczne rozgrywające się w ówczesnej Europie i niechętne początkowo przyjmowanie technologii przez papierników nie sprzyjały rozwojowi wynalazku llliga. Wiele interesujących faktów z życia llliga przedstawił A. Renker (1). Wynalazek llliga wzmiankowany jest w publikacjach fachowych XIX-wiecznych (2), w licznych opracowaniach historycznych (3), zwracało również na niego uwagę wielu ówczesnych technologów.

Słowa kluczowe

PL

zaklejanie papieru; klej żywiczny; Maurycy Fryderyk Illig

EN

paper sizing; adhesive resin; Illig, M. F.

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przegląd Papierniczy
• Rocznik: 2011
• Tom: R. 67, nr 2
• Strony: 111--113
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz.

Twórcy

autor

Centek J.

autor

Kozielec T.

• Instytut Historii i Archiwistyki, Wydział Nauk Historycznych, Zakład Historii Wojskowej, UMK, ul. Gagarina 9, 87-100 Toruń,

Bibliografia

• 1. Renker A.: "Vorwort",w: lllig M. F.: "Anleitung; auf eine sichere, einfache und wohlfeile Art Papier in der Masse zu leimen. Als beitrag zur Papiermacher Kunst", 1807 (przedruk, 1959), s. 9-18.
• 2. Merimée: "Uber Das Leimen des Papiers in der Bütte", Polytechnisches Journal (Stuttgart), 26, 3, 220 (1827), przyp. red. Nr 62; Hofmann C.: "Praktisches Handbuch der Papierfabrikation", Berlin 1875, s. 155; "Geschichte der Wissenschaften in Deutschland", t.11, "Geschichte der Technologie" (red. Die Hisstorische Commision bei der Königl. Academie derWissenschaften), München 1872, s. 744-745; Figuier L: "Les Merveilles de L`industrie ou description des principales industries modernes. Industries chimiques", Paris, Jouvet et Cie(b.d.w),s. 240 , Kirchner E.: "Das Papier. I. Teil. Die Geschicnte der Papierindustrie und Allegemeines über Papier, Vollendet 1897, s. 21.
• 3. Hunter D.: ''Papermaking. The History and Technique of an Ancient Craft", New York 1978, s. 523; Weiß W.: "Zeittafel zur Papiergeschichte", Leipzig, VEB Fachbuchverlag. s. 240; Haemmerle A.: "lllig, Moritz Friedrich", w; Neue Deutsche Biographie, (red Der Historischen Kommission bei der Bayerischen Akademie der Wissenschaften), t.10, Berlin 1974, s. 138.
• 4. "Dictionaire technologique, ou nouveau Dictionnaire universel des arts et métiers, et de l`economie industrielle et cornmerciale", Société des Savans et D'Artistes, t.15, Paris 1829, s. 241-253
• 5. Planche G.: "De I`industrie de la papeterie". Paris 1853, s. 210 i n.; Jeziorański F.: "Papier i jego znaczenie", drukarnia Jedność" w Kielcach, 1929, s. 24.
• 6. lllig M.F; "Anleitung; auf eine sichere, einfache und wohlfeile Art Papier in der Masse zu leimen. Als beitrag zur Papiermacher Kunst", 1807 (reprint, 1959), s. 75.
• 7. Merimée, op. cit.
• 8. Alexandrowicz B.: "O drzewie i jego użytkach", Warszawa 1855, s. 272; RitterK.: "Das Leimen von Papier", Leipzig 1972, s.102.
• 9. Bottler M.: "Harze und Harzindustrie". Bibliothek der gesamten Technik, t. 45, Hannover 1907, s.192.
• 10. Andrzejewski L.: "Karpina przemysłowa", Warszawa 1967; Surmiński J.: "Żywice naturalne. Składniki chemiczne i reakcje", Poznań 1994, s 87-88.
• 11. Palenik K., Winczakiewicz A.: "Przygotowanie klejów w papierni", Warszawa 1955, s. 33.
• 12. Przybysz K.: "Technologia celulozy i papieru. Cz. 2. Technologia papieru", Warszawa 1997, s. 110-113.
• 13. Engelhardt G-, Granich K., Ritter K.: "Das leimen von Papier", 1972 Leipzig, VEB Fachbuchverlag, s. 13.
• 14. Arledter F: "Verfahren zur Darstellung einer, unverseifes Harz enthalten-den, im besondern in der Papierfabrikation als Papierleim zu verwendenden Harzseife", Patent niemiecki nr 95416, 4 Dezember 1896.
• 15. Hampel H., Zampis V.: "An Improved Method of Preparation of a Rosin Soap for Paper Sizing, containing an Admissible Quantity of Free Rosin", Patent brytyjski nr 20,058, 26 Nov. 1898.
• 16. Przybysz K" op. cit., s. 113-114.
• 17. "Section 1. - Paper Making", Monthly Supplement of The Penny Magazine of the Society for the Diffusion of Useful Knowledge 2,96,381 (1833), Watt A.: "The Art of Paper-Making", London 1911, s. 135.
• 18. Illig M. F., op. cit. s. 54.
• 19. Jeziorański F, op. cit., s. 25-26.
• 20. lllig M. F., op. cit., s. 21-22.
• 21. Kirchner E., op. Cit., s. 21.