Celiakia - aspekty molekularne, technologiczne, dietetyczne

• Autorzy: Darewicz M. , Dziuba J. , Jaszczak L.

Warianty tytułu

EN

Coeliac disease - molecular, technological and dietetic aspects

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono charakterystykę prolamin zbóż oraz pochodzących z nich peptydów toksycznych dla chorych na celiakię oraz specyficzne reakcje układu immunologicznego u osób predysponowanych genetycznie. Zaprezentowano wyniki badań in silico (badania komputerowe) dotyczące białek i peptydów celiakiotoksycznych. Przedyskutowano metody proteolizy prolamin zbóż z wykorzystaniem wybranych szczepów mikroorganizmów oraz enzymów w celu detoksykacji tych białek. Omówiono wady i zalety diety stosowanej przez chorych na celiakię, rynek produktów bezglutenowych, a także przepisy dotyczące znakowania produktów bezglutenowych i alergennych.

EN

This paper presents characteristic of cereal prolamins and their coeliac-toxic peptides and the immune response in people genetically predisposed. In silico studies results of coeliac-toxic proteins and peptides are presented. The methods of cereal prolamin proteolysis using selected strains of microorganisms and enzymes in detoxification of these proteins are described. Advantages and disadvantages of diet for patients with celiac disease, gluten-free products market and labeling rules of gluten-free and allergens products are described.

Słowa kluczowe

PL

celiakia; gluten; prolaminy zbóż; bioinformatyka; produkty bezglutenowe; oznakowanie produktów bezglutenowych

EN

coeliac disease; gluten; cereal prolamins; bioinformatics; non-gluten products; non-gluten products labelling

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Spożywczy
• Rocznik: 2011
• Tom: T. 65, nr 1
• Strony: 29--32
• Opis fizyczny: Bibliogr. 54 poz.

Twórcy

autor

Darewicz M.

autor

Dziuba J.

autor

Jaszczak L.

• Katedra Biochemii Żywności, Wydział Nauki o Żywności, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn

Bibliografia

• 1. Alvarez-Jubete L., Arendt E.K. Gallagher E. 2010. Nutritive value of pseudocereals and their increasing use as functional gluten-free ingredients. Trends in Food Science & Technology, Volume 21, Issue 2, February, Pages 106-113.
• 2. Anderson R.P., Degano P., Godkin A.J. i in. 2000. In vivo antigen challenge in celiac disease indetifies a single transglutaminase-modified peptide as the dominant A-gliadin T-cell epitope, Nat, Med., , 6; 337-342.
• 3. Arentz-Hansen H, McAdam SN, Molberg, et al. 2002 Celiac lesion T-cells recognize determinants that cluster in regions of gliadins rich in proline residues. Gastroenterology;123:803-9.
• 4. Arentz-Hansen H., Korner. R., Molberg O., i in. 2000. The intestinal T cell response to gliadyn in adult celiac disease is focused on a single deaminated glutamine targeted by tissue transglutaminase. J. Exp. Med., , 191; 603-612.
• 5. Bethune M. T., Strop P., Tang Y., Sollid L., Khosla C. 2006. Heterologous Expression, Purification, Refolding, and Structural-Functional Characterization of EP-B2, a Self-Activating Barley Cysteine Endoprotease; Chemistry & Biology 13, 637-647, June.
• 6. Cornell H.J., Wills-Johnson G. 2001. Structure-activity relationships in coeliac-toxic glaidin peptides. Amino Acids, 21, 243-253.
• 7. Czarniecka-Skubina E., Janicki A. 2009. Znakowani produktów żywnościowych. Informacje żywieniowe i zdrowotne. Przemysł Spożywczy, Styczeń, 34-36.
• 8. Czerwionka-Szaflarska M., Szaflarska- Popławska A., Muller L. 2006/2. Choroba trzewna dzieci i dorosłych; Alergia.
• 9. Darewicz M., Dziuba J. 2007. Dietozależny charakter enteropatii pokarmowych na przykładzie celiakii. Żywność Nauka Technologia Jakość. (01), s. 5-15.
• 10. Darewicz M, Dziuba J, Minkiewicz P. 2007. Computational characterization and identification of peptides for in silico detection of potentially celiac-toxic proteins. Food Sci Tech Int;13:125-33.
• 11. Dewar D., Pereira S.P., Ciclitira P.J. 2004. The pathogenesis of coeliac disease. Int. J. Biochem. Cell Biol., , 36, 17-24.
• 12. Di Cagno, R., De Angelis, M., Auricchio, S., Greco, L., Clarke, C., De Vincenzi, M., Giovannini, C., D'Archivio, M., Landolfo, F., Parrilli, G., Minervini, F., Arendt, E., Gobbetti, M., 2004. Sourdough bread made from wheat and nontoxic flours and started with selected lactobacilli is tolerated in celiac sprue patients. Appl. Environ. Microbiol. 70, 1088-1096.
• 13. Dziuba J., Fornal Ł. (red) 2009. Biologicznie aktywne peptydy i białka żywności - aspekty zdrowotne i żywieniowe.. WNT Warszawa (w druku).
• 14. Dziuba M., Dziuba B. 2010. In silico analysis of bioactive peptides. In: Mine Y., Jiang B., Li-Chan E.C.Y., (Eds), Funtional proteins and peptides. Wiley-Blackwell.
• 15. Ehren J., Belen Morón, Edith Martin, Michael T. Bethune, Gary M. Gray, Chaitan Khosl, 2009. A Food-Grade Enzyme Preparation with Modest Gluten Detoxification Properties, PLoS ONE www.plosone.org July, Volume 4, Issue 7, e6313.
• 16. Freeman, H.J. 2003. Biopsy-defined adult celiac disease in Asian-Canadians; Canadian Journal of Gastroenterology, Volume 17, Issue 7, 1 July, Pages 433-436.
• 17. Gallagher E., Gormley T.R., Arendt E.K. 2004. Recent advances in the formulation of gluten-free cereal-based products. Trends in Food Science & Technology. 15, 143-152.
• 18. Gawęcki J., Białka w żywności i żywieniu; Praca zbior., 1998 Warszawa, Instytut Danone.
• 19. Grzesiuk S., Kulka. K., 1988. Biologia ziarniaków zbóż; PWN, Warszawa.
• 20. Guandalini S., Gokhale R., 2002. Update on immunologic basis of celiac disease. Curr. Op. Immunol., 18:95-100.
• 21. Gobbetti M., Rizzello C. G., Di Cagno R., De Angelis M., 2007. Sourdough lactobacilli and celiac disease, Food Microbiology, 24, 187-196.
• 22. Hadjivassiliou M., Sanders D. S., Grünewald R. A., Woodroofe A., Boscolo S., Aeschlimann D., 2010. Gluten sensitivity: from gut to brain;Lancet Neurology; Vol 9 March.
• 23. Hoffmann M., Jędrzejczyk H. 2007. Żywność bezglutenowa - legislacja i aspekty technologiczne jej produkcji. Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego, 1, 67-69.
• 24. Hozyasz K., Ruszczyńska A., Bulska E., 2003. Stężenia pierwiastków śladowych u chorych na celiakię; Medycyna Rodzinna 5 zeszyt.
• 25. Hozyasz K., 2002. Celiakia - wyzwanie Trzeciego Tysiąclecia. Medycyna Rodzinna. 1, s. 46 - 52.
• 26. Jankowski S.: Surowce mączne i kaszowe. WNT Warszawa 1988.
• 27. Jaszczak L., 2008 Charakterystyka peptydów toksycznych dla chorych na celiakię wybranymi metodami bioinformatycznymi, Praca magisterska wykonana pod kierunkiem prof. dr hab. Małgorzaty Darewicz, Katedra Biochemii Żywności, UWM Olsztyn.
• 28. Kączkowski J., 2002. Nowe poglądy na strukturę i funkcje białek zapasowych zbóż na przykładzie pszenicy (Triticum aestivum L.). Biul. IHAR., 223 (224), 3-31.
• 29. Karczewska K. 2006 Choroba trzewna, współczesny obraz kliniczny i diagnostyka. Pediatria Współczesna. Gastrenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka. 8, 4, 220-221.
• 30. Klincewicz P., Grzymisławski P., Klinewicz B., 2004. Leczenie żywieniowe w celiakii. Żywienie Człowieka i Metabolizm. XXXI, nr 2.
• 31. Lee A. R. i inni 2007. Economic burden of a gluten-free diet, Journal of Human Nutrition and Dietetics, Volume 20 Issue 5, str. 423 - 430 ,Published Online: 5 Jul.
• 32. Marciniak-Łukasiak K., Skrzypacz M., 2008. Koncentrat chleba bezglutenowego z dodatkiem mąki z szarłatu. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 4 (59), 131 - 140.
• 33. Marsh M. N., Morgan. S., Ensari A., 1995. In vivo activity of peptides 31-43, 44-55, 56-68 of ? - gliadin in gluten sensitive enteropathy (GSE). . Gastroenterology. 108, A871.
• 34. Mariotti M., Lucisano M., Pagani M. A., Perry K.W., 2009. The role of corn starch, amaranth flour, pea isolate, and Psyllium flour on the rheological properties and the ultrastructure of gluten-free doughs, Food Research International. 42, 963-975.
• 35. Neuhausen S.L., Feolo M., Camp N.J., Farnham J., Book L., Zone J.J., 2002. Genome-wide linkage analysis for celiac disease in North American Families. Am. J. Medical Genet. 111, 1-9.
• 36. Ory R.L. I Conkerton E.J., 1983. Supplementation of bakery items with high protein peanut flour, Journal of the American Oil Chemists' Society. May, Volume 60, Number 5, str.986-989.
• 37. Pietrykowska W., 2009. Życie bez glutenu. Trendy. NR 9/10(13) wrzesień/ październik.
• 38. Pordąb Z., Radoła A., Nowak A., 1999. Nowe chleby bezglutenowe. Przemysł Spożywczy. 1 s. 10-12.
• 39. Respondek W., Jarosz M., Wierzejska R., 2006. Toksyczne peptydy zbóż, a celiakia. Żywienie Człowieka i Metabolizm, XXXIII, nr 3.
• 40. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych. Dz.U.2007.137.966
• 41. Salmi T.T., Collin P., Reunala T., Mäki M., Kaukinen K., 2010. Diagnostic methods beyond conventional histology in coeliac disease diagnosis; Digestive and Liver Disease. 42, 28-32
• 42. Shan L., Martin T., Sollid L. M., Gray G. M., Khosla C., 2004. Comparative biochemical analysis of three bacterial prolyl endopeptidases: implications for coeliac sprue. Biochem. J. 383, 311-31.
• 43. Shan L., Molberg 0., Parrot I., Hausch F., Filiz F., Gray G.M., Sollid L.M., Khosla C., 2002. Structural basis for gluten intolerance in celiac sprue. Science. Vol. 297, s. 2275-2279.
• 44. Shan, L., Qiao, S.-W., Arentz-Hansen, H., Molberg,;., Gray, G.M.b, Sollid, L.M., Khosla, C., 2005. Identification and analysis of multivalent proteolytically resistant peptides from gluten: Implications for Celiac Sprue, Journal of Proteome Research, Volume 4, Issue 5, September, Pages 1732-1741.
• 45. Shewry P. R., Tatham P. S. 1990. The prolamin storage proteins of cereal seeds; structure and evolution. Biochem. J. 267 1:1-12.
• 46. Sicherer S.H., 2002. Food allergy. Lancet, 360, 701-710.
• 47. Siegel M., Bethune M. T., Gass J., Ehren J., Xia J., Johannsen A., Stuge T. B., Gray G. M., Lee P.P., Khosla C., 2006. Rational Design of Combination Enzyme Therapy for Celiac Sprue; Chemistry & Biology 13, 649-658, June 2006 Elsevier Ltd All rights reserved DOI 10.1016/j.chembiol. 04.009.
• 48. Sjöström H., Lundin K., Molberg O., Kroner R., McAdams S., Anthonsen D., 1998. Identyfication of gliadin T-cell epitope in celiac disease: general importance of gliadin deamination for intestal T-cell recognition. Scotland J. Immunol., 48: 111-115.
• 49. Solid L.M. Thorsby E., 1993. HLA susceptibility genes in celiac disease: genetic mapping and role in patoghenesis. Gastroentroogy. 105:910-922.
• 50. Stepniak D., Koning F.; 2006. Enzymatic gluten detoxification: the proof of the pudding is in the eating!, TRENDS in Biotechnology Vol.24 No.10.
• 51. Stepniak S., Spaenij-Dekking L., Mitea C., Moester M., de Ru A., Baak-Pablo R., van Veelen P., Edens L., Koning F., 2006. Highly efficient gluten degradation with a newly identified prolyl endoprotease: implications for celiac disease; American Jurnal of Phisiology - Gastrointestial and Liver Physiology, VOL 291, OCTOBER.
• 52. Stern M., Ciclitira P.J., van Eckert R., Feifhery C., Janssen W., Mendez E., Mothes Th., Troncone R., Wieser H., 2001. Analysis and clinical aspects of gluten in coeliac disease, Eur. J. Gastroenterol. Hepatol., 13, 741-747.
• 53. Sturgess R., Day P., Ellis J.H., Lundin K.E.A., Gjertsen H.A., Kontakou M., Ciclitira P.J., 1994. Wheat peptide challenge in celiac disease. Lancet. Vol. 343, s. 758-761.
• 54. Vader W. ., Kooy. Y., van Veelen P., 2002. The gluten response in children with celiac disease is directed towards multiple gliadin and glutenin peptides. Gastroenterology 122, 1729-1737.