Przemiany organizacyjne domów dziecka w latach 1945-1989

• Autorzy: Domańska J.

Warianty tytułu

EN

Organizational changes in orphanges 1945-1989

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na przestrzeni lat 1945-1989 na skutek zmieniającej się sytuacji społecznej, politycznej i ekonomicznej kraju domy dziecka poddawane były wielu przemianom organizacyjnym. Ukształtowały się one w tym czasie jako instytucje o scentralizowanej organizacji. W okresie powojennym ponad 22 procent dzieci było osamotnionych. Istniała więc pilna potrzeba stworzenia wielu placówek opiekuńczych. Organizacja opieki nad dzieckiem osieroconym stała się jednym z istotnych zadań polityki oświatowej. W pierwszej połowie lat pięćdziesiątych zaczęła dominować teoria pedagogiczna oparta na założeniach ideologii marksistowskiej. Od 1956 roku następowały przemiany w systemie wychowania i organizacji domów dziecka. Przełom nastąpił w latach 1962-1972. Zaczęto coraz większe znaczenie nadawać powiązaniu działalności domów dziecka z całym systemem oświaty. Okres lat 1973-1981 przyniósł kolejne zmiany. Wynikały one z nowego podziału administracyjnego kraju. Coraz większy odsetek wychowanków zaczęły stanowić sieroty społeczne. Przeobrażeniu uległy opieka i wychowanie, pojawiły się wyraźne aspekty resocjalizacyjne. Na przestrzeni lat 1981-1989 nastąpiło załamanie wielu inicjatyw i działań. Zmniejszeniu uległa liczba placówek i pogorszyły się warunki materialne domów dziecka.

EN

During the years of 1945-1989 orphanages were put to several changes caused by social, political and economic changes in the country. They developed as centralized institutions. In the post-war years more than 22% of children were orphans, so there was an urgent need to build welfare institutions raising children. Care of orphans became one of the most important aims of educational policies. In the first half of the 1950s pedagogical theory based on Marxist ideology influenced the whole system of education and upbringing. Another problem was financial difficulties as a result of which basic material needs of children could not be fulfilled. In 1956 there appeared changes both in the system of upbringing as well as organization of orphanages. Pedagogical thinking based on soviet examples and ideas of Makarenko were sharply criticized. Another turning point came in the years of 1962-1972. More attention was paid to integrating orphanages with the whole educational system. New changes occurred in the years 1973-1981 as a result of new administrative structure of the country, and the fact that more and more inhabitants of orphanages came from problem families shifted the main attention to re-socialization. Between 1981-1989 a lot of initiatives and activities died out and the number of orphanages was significantly reduced.

Słowa kluczowe

PL

dom dziecka; sierota naturalna; sierota społeczna

EN

orphanage; natura orphane; social orphane

• Wydawca: Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej
• Rocznik: 2009
• Tom: R. 50 nr 3 (178)
• Strony: 133--144
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Domańska J.

• Akademia Marynarki Wojennej, Gdynia

Bibliografia

• [1] Archiwum Państwowe w Olsztynie, zespół: Urząd Pełnomocnika Rządu RP na Okręg Mazurski z lat 1945–1950, Opieka nad dziećmi i młodzieżą, sygn. 390/212, s. 4, 16, 17.
• [2] Badora S., Uczucia i profesjonalizm. O formach opieki zastępczej, Wyd. Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Częstochowa 1995.
• [3] Bartkowiak E., Przemiany w podstawowych formach opieki nad dzieckiem osieroconym na tle zmieniających się potrzeb społecznych, ,,Ruch Pedagogiczny”, 1993, nr 1–3.
• [4] Browiński Cz., Olsztyn 1945–1970, Wyd. Pojezierze, Olsztyn 1974.
• [5] Chmielewska I., O niektórych błędach w wychowaniu postawy ideowej dzieci, ,,Kwartalnik Pedagogiczny”, 1957, nr 1.
• [6] Czajkowski K., Wychowanie zespołowe w domach dziecka. Inspiracje Makarenkowskie, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 1964.
• [7] Głuszak-Węgierska W., Zakłady opieki całkowitej w województwie bydgoskim w latach 1945–1975, Instytut Kształcenia Nauczycieli Oddział Doskonalenia Nauczycieli, Bydgoszcz 1984.
• [8] Hejnicka-Bezwińska T., O zmianach w edukacji, konteksty, zagrożenia i możliwości, Wyd. Uczelniane Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2000.
• [9] Historia wychowania, wiek XX, red. J. Miąso, PWN, Warszawa 1980.
• [10] Kelm A., Formy opieki nad dzieckiem w Polsce Ludowej, WSiP, Warszawa 1983.
• [11] Kelm A., Ocena sytuacji i propozycje reform w dziedzinie opieki nad dzieckiem, ,,Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, nr 1, 1991.
• [12] Kelm A., Węzłowe problemy pedagogiki opiekuńczej, Wydawnictwo Naukowe ,,Żak”, Warszawa 2000.
• [13] Kępski Cz., Idea miłosierdzia a dobroczynność i opieka, Wyd. UMCS, Lublin 2002.
• [14] Lewandowski J., Troska o dziecko, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1980.
• [15] Maciaszkowa J., Z teorii i praktyki pedagogów pedagogiki opiekuńczej, WSiP, Warszawa 1991.
• [16] Mielczarek F., Ideologiczno-polityczna indoktrynacja nauczycieli w Polsce w latach 1945–1956, Wyd. Uniwersytetu Opolskiego, Opole 1997.
• [17] Moskal F., Dom dziecka w czterdziestoleciu Polski Ludowej, ,,Problemy Opiekuńczo- Wychowawcze”, 1985.
• [18] Pawula F., Moja działalność opiekuńcza w pierwszych latach Polski Ludowej, ,,Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, 1984, nr 8.
• [19] Raport o stanie oświaty w PRL, PWN, Warszawa 1973.
• [20] Roczniki statystyczne szkolnictwa, GUS.
• [21] Roszkowski W., Najnowsza historia Polski 1914–1945, Świat Książki, Warszawa 2003.
• [22] Zbyszewska Z., Organizacja i wychowanie w domu dziecka, Państwowy Instytut Higieny, Warszawa 1946.