Znaczenie geopolityki w warunkach procesu globalizacji

• Autorzy: Cimek G.

Warianty tytułu

EN

The significance of geopolitics in the process of globalization process

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest wskazanie na znaczenie geopolityki w warunkach procesu globalizacji. Wymaga to charakterystyki dwóch kluczowych pojęć - geopolityki i globalizacji. Dlatego w pierwszej części przybliżam etapy myśli geopolitycznej: przyrodniczego determinizmu, polityczno-strategiczny, geoekonomiczny. Ich charakterystyka ogranicza się do najistotniejszych wątków danej teorii. Pozwala to unaocznić wyzwania stojące przed geopolityką wobec procesu globalizacji. Można zauważyć, że dotychczasowe ujęcia podzielały założenie o instrumentalnym charakterze wiedzy geopolitycznej. Stanowiła ona narzędzie państwa do zdobycia i wykorzystania przewagi nad innymi. W efekcie pojawia się system państw dominujących i zdominowanych. W drugiej części prezentuję zjawiska związane z procesem globalizacji. Ten kontekst stanowi podstawę rozważań dotyczących geopolityki. Stąd analiza, zawartych w literaturze przedmiotu, definicji i postulatów wobec jej pola badawczego. W efekcie proponuję zarys struktury problemowej, która nie pretenduje do miana wyczerpującej ani zamkniętej, ale wynika z uznania pewnych priorytetów opartych na empirycznej analizie społeczno-politycznej rzeczywistości kształtującej się w XXI wieku.

EN

The aim of the article is to indicate the significance of geopolitics in the process of globalization. Therefore, two key concepts should be characterized, they are as follows: geopolitics and globalization. Hence, the first part of the article deals with stages of geopolitical thought, i.e. nature determinism stage, political-strategic stage and geoeconomic stage. The second part is focused on the process of globalization which generates not only opportunities for developmental but also numerous threats. As a conclusion the paper presents an outline of a problem-related structure, which is regarded as neither exhaustive nor closed, but which stems from recognition of certain priorities based on an analysis of socio-political realities arising in the 21st century.

Słowa kluczowe

PL

globalizacja; geopolityka; geoekonomia; państwo

EN

globalisation; geopolitics; geoeconomics; state

• Wydawca: Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej
• Rocznik: 2009
• Tom: R. 50 nr 3 (178)
• Strony: 113--132
• Opis fizyczny: Bibliogr. 50 poz.

Twórcy

autor

Cimek G.

• Akademia Marynarki Wojennej, Gdynia

Bibliografia

• [1] Attali J., Słownik XXI wieku, Wrocław 2002.
• [2] Barker D., ABC globalizacji: elementarz opracowany przez Międzynarodowe Forum ds. Globalizacji, Stowarzyszenie Obywatel, Łódź 2003.
• [3] Bauman Z., Globalizacja: i co z tego dla ludzi wynika, Warszawa 2000.
• [4] Beck U., Społeczeństwo ryzyka: w drodze do innej nowoczesności, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2002.
• [5] Blacksell M., Geografia polityczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
• [6] Brzeziński Z., Wielka szachownica. Główne cele polityki amerykańskiej, Świat Książki, Warszawa 1998.
• [7] Bulard M., Nowa geopolityka kapitałów, „Le Monde Diplomatique”, 2008, nr 12, s. 1, 12, 13.
• [8] Chodorowski J., Niemiecka doktryna gospodarki wielkiego obszaru, Ossolineum, Wrocław 1972.
• [9] Chołaj H., Ekonomia polityczna globalizacji, Fundacja Innowacja, Warszawa 2003.
• [10] Cimek G., Próby interpretacji współczesnego świata: system-świat I. Wallersteina i nadspołeczeństwo A. Zinowiewa, „Zeszyty Naukowe” Gdańskiej Wyższej Szkoły Administracji”, 2008, nr 5.
• [11] Czerny M., Globalizacja a rozwój: wybrane zagadnienia geografii społeczno-gospodarczej świata, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
• [12] Dodds K., Global geopolitics: a critical introduction, Harlow: Pearson Education, 2005.
• [13] Eberhardt P., Polska i jej granice, UMCS, Lublin 2006.
• [14] Gray J., Musimy spłacać nasze długi, „Dziennik. Europa”, 28–29.03.2009, s. 12–14.
• [15] Gwiazda A., Globalizacja i regionalizacja gospodarki światowej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2000.
• [16] Harvey D., Neoliberalizm: historia katastrofy, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa 2008.
• [17] Jean C., Geopolityka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich — Wydawnictwo, Wrocław 2003.
• [18] Karpiński A. J., Wstęp do socjologii krytycznej, Wydawnictwo Gdańskiej Wyższej Szkoły Administracji, Gdańsk 2006.
• [19] Klin T., Geopolityka: spór definicyjny we współczesnej Polsce, „Geopolityka: biuletyn naukowo-analityczny”, 2008, nr 1.
• [20] Kozanecki W., Wiek XXI a metody analizy przestrzeni międzynarodowej: geopolityka czy geoekonomia?, [w:], Z badań nad geografią polityczną i gospodarczą, red. T. Dębowski, M. Sienkiewicz, Oficyna Wydawnicza Arboretum, 2008.
• [21] Krzeczunowicz A., Globalizacja: geneza, zasięg, konsekwencje, Wydawnictwo Akademii Polonijnej „Edukator”, Częstochowa 2006.
• [22] Lach Z., Skrzyp J., Geopolityka i geostrategia, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2007.
• [23] Lewandowski E., Konfrontacje cywilizacyjne, „Dziś”, 2007, nr 1, s. 83–97.
• [24] Luttwak E., Turbokapitalizm. Zwycięzcy i przegrani światowej gospodarki, przekł. E. Kania, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2000.
• [25] Markowski T., Geopolityczne położenie Polski — szanse jego wykorzystania, [w:], Jak wykorzystać geopolityczne położenie Polski?, Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus”, Warszawa 2006.
• [26] Marzęda K., Proces globalizacji korporacyjnej, Oficyna Wydawnicza Branta, 2007.
• [27] Maśnica A., Świat kolisty i zwycięstwo w historii Sir Halforda McKindera, „Stańczyk”, 1995, nr 1, s. 24–36.
• [28] Moczulski L., Geopolityka. Potęga w czasie i przestrzeni, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2000.
• [29] Molendowski W., Wpływ procesów globalizacji na suwerenność państwa, [w:], Wpływ globalizacji na procesy rozwojowe współczesnego świata, Poznań 2004.
• [30] Otok S., Geografia polityczna. Geopolityka — Państwo — Ekopolityka, PWN, Warszawa 1998.
• [31] Polak E., Leska-Ślęzak J., Przemiany cywilizacji współczesnej w sferze kultury duchowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1999.
• [32] Polak E., Globalizacja a zróżnicowanie społeczno-ekonomiczne, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2009.
• [33] Political geography of the twentieth century: a global analysis, ed. by Peter J. Taylor; with contributions from Gerry Kearns [et al.], Belhaven Press, London 1993.
• [34] Porębski L., Rewolucja informacyjna jako źródło nowych podziałów, [w:], Globalopolis. Kosmiczna wioska szanse i zagrożenia, red. R. Borkowski, Warszawa 2003.
• [35] Potulski J., O statusie badawczym współczesnej geopolityki, „Gdańskie Studia Międzynarodowe”, 2008, vol. 6, nr 1–2, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2008.
• [36] Rembowska K., Kultura w tradycji i we współczesnych nurtach badań geograficznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2002.
• [37] Romer E., Ziemia i państwo. Kilka zagadnień geopolitycznych, Książnica-Atlas, Lwów — Warszawa 1939.
• [38] Rykiel Z., Podstawy geografii politycznej, PWE, Warszawa 2006.
• [39] Skrzypczak W., Geografia ekonomiczna, Efekt 1994.
• [40] Sokół W., Geopolityka, [w:], Encyklopedia politologii, t. 1, Teoria polityki, red. W. Sokół i M. Żmigrodzki, Zakamycze 1999.
• [41] Staniszkis J., Władza globalizacji, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2003.
• [42] Stiglitz J., Globalizacja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
• [43] Sztumski W., Globalizacja — lęk przed nieznanym, ryzyko nadziei, [w:], Narody słowiańskie wobec globalizacji, red. A. L. Zachariasz, Rzeszów 2003.
• [44] Szymański W., Interesy i sprzeczności globalizacji: wprowadzenie do ekonomii ery globalizacji, „Difin”, Warszawa 2004.
• [45] Szymański W., Czy globalizacja musi być irracjonalna?, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2007.
• [46] Taylor P., Flint C., Political Geography. Word-Economy, Nation-State and Locality, Prentice Hall, London — New York 2000.
• [47] Wallerstein I., Analiza systemów-światów. Wprowadzenie, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 2007.
• [48] Wojciechowski K. H., Koncepcje przestrzeni geografii humanistycznej, [w:], Przestrzeń w nauce współczesnej, red. S. Symotiuk i G. Nowak, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 1998.
• [49] Wosińska W., Oblicza globalizacji, Smak Słowa, Sopot 2008.
• [50] Znaniecki F., Socjologiczne podstawy ekologii ludzkiej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, Poznań 1938, z. 1, s. 89–119.