Charakterystyka i przyczyny zmienności natężenia przepływu rzeki lodowcowej w sezonie letnim na przykładzie Rzeki Waldemara, Svalbard

• Autorzy: Sobota I. , Ćmielewski M. , Nowak M.

Warianty tytułu

EN

Characteristic and reasons of discharge variations of glacial river during summer time based on the Waldemar river, Svalbard

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania Rzeki Waldemara w sezonie letnim 2009 objęły wybrane cechy reżimu odpływu ze zlewni zlodowaconej, takie jak: zmienność przepływu w czasie, określenie prędkości płynięcia wody oraz transportu zawiesiny. Podjęto próbę oceny zmienności natężenia przepływu rzeki w sezonie letnim, a także w cyklu dobowym. Pomiary wykonywano w odcinku górnym i ujściowym rzeki. Rzeka Waldemara wypływa z Lodowca Waldemara. Jest to typowa rzeka roztokowa, posiadająca w swojej zlewni wiele koryt. Średni przepływ w sezonie letnim 2009 roku wyniósł w górnym odcinku 0,85 m3źs-1, natomiast w odcinku ujściowym 0,67 m3źs-1. Zmienność przepływu w czasie była uzależniona od temperatury powietrza, a w mniejszym stopniu od opadów deszczu. Są to czynniki, które mają najważniejszy wpływ na wielkość topnienia lodowca, czego efektem jest zasilanie rzeki lodowcowej. Jednakże zmienność natężenia przepływu w dużym stopniu uzależ-niona jest również od czynników niemeteorologicznych, takich jak na przykład skomplikowany drenaż i odpływ wewnątrzlodowcowy, czy też struktura hydrotermiczna lodowca.

EN

The river network of the Kaffiřyra Region is formed by river systems draining individual glaciers. In their drainage areas they often create the heavy, complicated system of channels. Flows are mainly fed with waters coming from ablation of glaciers, and next with waters coming from melting permafrost and melting patches of snow on the plain and mountains slopes. It is characteristic that the Kaffiřyra’s river network exist only in the period of the polar summer, as well as is changing during one season. The main aim of the project was the analysis of the outflow from the drainage area of the Waldemar River, the temporal changeability of the outflow, as well as short-term changes of the rate of flow (daily and hourly changeability) Hydrological characteristics of the river were analysed relating to weather conditions, as well as the size of glacier ablation. The another aim was suspended sediment transport. The catchment of the Waldemar River belongs to smallest and occupies the area about 4 km2, from what 62 % constitutes the Waldemar Glacier. The first measurements point was located in the area of the leakage of the river for the outwash plain, in the distance of the about 500 m from the front of the glacier. The length of the Waldemar River is an about 1 km to this place. From this place the river has braided character. The other measurements point was located in the river mouth area, about 20 m from the sea. From about 3 963 645 m3 in the Waldemar River in 2009, 64% comes from surface ablation on the Waldemar Glacier. During the years 1996-2005 this share was accounted for 26 to 81%. The other most important sources of river feeding comprise melting of icings, precipitation and water runoff down the surrounding slopes.

Słowa kluczowe

PL

natężenie przepływu; odpływ; zawiesina; rzeka lodowcowa; Svalbard

EN

discharge intensity; outflow; suspension; Svalbard

• Wydawca: Stowarzyszenie Klimatologów Polskich
• Czasopismo: Problemy Klimatologii Polarnej
• Rocznik: 2010
• Tom: nr 20
• Strony: 161--170
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., rys.

Twórcy

autor

Sobota I.

autor

Ćmielewski M.

autor

Nowak M.

• Zakład Kriologii i Badań Polarnych, Instytut Geografii UMK ul. Gagarina 9, 87–100 Toruń,

Bibliografia

• 1. Bartoszewski S., 1998. Reżim odpływu rzek Ziemi Wedel Jarlsberga, Spitsbergen. Wydawnictwo UMCS, Lublin: 167 s.
• 2. Bartoszewski S., 2002. Odpływ ze zlewni Lodowca Scotta (Spitsbergen) w sezonie letnim 2001 r. Polish Polar Studiem, 27: 65–72.
• 3. Collins D.N., 1978. Hydrology of an alpine glacier as indicated by the chemical composition of meltwater. Zeit-schrift für Gletscherked Glazialgeologie, 13: 219–238.
• 4. Collins D.N., 1979. Hydrochemistry of meltwaters draining from an alpine glacier. Arctic Alpine Research, 11 (3): 307–324.
• 5. Grześ M., Sobota I., 2000. Winter snow accumulation and discharge from the Waldemar Glacier, northwestern Spitsbergen in 1996-1998. Polish Polar Research, 21 (1): 19–32.
• 6. Hodson, A., Gurnell, A., Tranter, M., Bogen, J., Hagen, J. O. and Clark, M.,1998. Suspended sediment yield and transfer processes in a small High-Arctic glacier basin, Svalbard. Hydrological Processes, 12: 73–86.
• 7. Jania J., 1993. Glacjologia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa: 359 s.
• 8. Leszkiewicz J., 1987. Charakterystyczne cechy zlewni polarnych oraz próba modelowania statystycznego topnienia śniegu i odpływu ablacyjnego w zachodniej części Spitsbergenu. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego, No 920, Katowice: 84 s.
• 9. Milner A.M., Brown L.E., Hannah D.M., 2009. Hydroecological response of river systems to shrinking glaciers. Hydrological Processes, 23: 62–77.
• 10. Mucha A., 2003. Porównanie odpływu z lodowca Waldemara i lodowca Ireny (NW Spitsbergen). Maszynopis pracy magisterskiej, IG UMK, Toruń.
• 11. Pietrucień C., Skowron R., Szczepanik W., 1989. Badania koncentracji zawiesiny w rzekach Kaffioyry (NW Spits-bergen). [w:] Dorobek i perspektywy polskich badań polarnych, Materiały XVI Sympozjum Polarnego, UMK, Toruń: 196–200.
• 12. Pietrucień C., Szczepanik W., 1982. Studies on the concentration of suspended material in the rivers of Kaffiøyra (NW Spitsbergen) in summer 1977. Acta Univ. N. Copernici, Geografia XVI, 51: 185–202.
• 13. Rachlewicz G., 2007. Mechanizmy wezbrań rzecznych w zlewniach zlodowaconych (przykłady z doliny Ebba, Spitsbergen Środkowy). [w:] Funkcjonownaie geoekosystemów rzecznych, 4: 197–207.
• 14. Sobota I., 1997. Preliminary characterstics of outflow from the Waldemar Glacier (Kaffioyra, NW Spitsbergen) in the 1996 summer. [w:] Dynamics of polar environment. UMCS. Lublin: 157–162.
• 15. Sobota I., 1998. Ablacja i odpływ z lodowca Waldemara w sezonie letnim 1997. [w:] Relief, Quaternary Paleo-geography and Changes of the Polar Environment Polar Session. Spitsbergen Geographical Expeditions, UMCS: 149–168.
• 16. Sobota I., 2000. Ablation and discharge of the Waldemar Glacier, north-western Spitsbergen, in summer 1998. Polish Polar Research, 21 (1): 3–18.
• 17. Sobota I., 2004. Ablacja i odpływ z lodowca Waldemara i lodowca Ireny w sezonie letnim 2001 i 2003 roku. Polish Polar Studies. XXX Międzynarodowe Sympozjum Polarne, Gdynia: 333–343.
• 18. Sobota I. (red.), 2005. Zarys hydrografii Kaffiøyry, [w:] Kaffiøyra. Zarys środowiska geograficznego Kaffiøyry (NW Spitsbergen), Toruń: 13–16.
• 19. Sobota I., 2007. Ablation and outflow from Kaffiøyra glaciers in 1996-2006, Svalbard. The Dynamic and Mass Budget of Arctic Glaciers. Extended abstracts, Workshop and GLACIODYN (IPY) Meeting, IASC Working Group on Arctic Glaciology, Utrecht University: 104–107.
• 20. Sobota I., 2009. The near-surface ice thermal structure of the Waldemarbreen, Svalbard. Polish Polar Research, 30 (4): 317–338.
• 21. Szczepanik W., 1977. Selected problems in the hydrography of the cachment basin of the Waldemar River (West Spitsbergen, Oscar II Land). Acta Universitatis N. Copernici, Geografia XIII, 43: 113–126.
• 22. Szczepanik W., 1993. Reżim wybranych rzek Kaffiøyry (Ziemia Oskara II, NW Spitsbergen) w okresie lata polar-nego, Acta Universitatis N. Copernici, Geografia XXIV, 82: 55–146.
• 23. Szczepanik W., Marciniak K., 1989. Wpływ ekstremalnych warunków pogodowych na zjawiska hydrologiczne na przykładzie wybranych rzek z regionu Kaffioyry (NW Spitsbergen), [w:] Dorobek i perspektywy polskich badań polarnych, Materiały XVI Sympozjum Polarnego, UMK, Toruń: 185–188.