Wprowadzenie do zagadnień translacji automatycznej

Gajer, M.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Wprowadzenie do zagadnień translacji automatycznej

Autorzy

Gajer M.

Wybrane pełne teksty z tego czasopisma

http://ijet.pl/index.php/ijet

Identyfikatory

Warianty tytułu

The introduction to machine translation

Języki publikacji

Abstrakty

Opracowanie programów komputerowych, które byłyby w stanie dokonywać automatycznych przekładów pomiędzy naturalnymi językami było od wielu lat niedościgłym celem wielu ośrodków badawczych. Również pomyślne rozwiązanie tego problemu posiadałoby poważne skutki natury politycznej, socjologicznej i naukowej. Translacja automatyczna była również jedną z najwcześniejszych aplikacji, jakie zostały zasugerowane dla komputerów. Jednakże obrócenie marzeń o translacji automatycznej w rzeczywistość okazało się niezwykle trudnym i znacznie ciekawszym, niż uprzednio sądzono, zadaniem. Niemniej jednak obecnie dostępnych jest już wiele programów komercyjnych, które z powodzeniem realizują stawiane przed nimi zadania. W artykule przedstawiono podstawy translacji automatycznej. Naświetlono historię rozwoju takich systemów i podano argumenty na rzecz ich praktycznej przydatności. Szczególną uwagę zwrócono na te zagadnienia, których rozwiązanie sprawia w przypadku systemów translacji automatycznej najwięcej trudności. W artykule zamieszczono także opis działania nowoczesnych systemów translacji automatycznej i wskazano na kierunki badań, które wydają się być najbardziej obiecujące. Autor wyraża nadzieję, że artykuł niniejszy dobrze spełni role przewodnika wprowadzającego czytelnika w świat systemów translacji automatycznej, wypełniając jednocześnie panującą w tej dziedzinie lukę w piśmiennictwie polskim.

Automatic translation between human languages called also machine translation MT is a long-term scientific dream of enormous social, political, and scientific importance. Machine translation was also one of the earliest applications suggested for digital computers, but turning this dream into reality has turned out to be a much harder, and in many ways a much interesting task than at first appeared. Now, machine translation is a reality. There are a lot of commercially available automatic translation systems, which very well can manage their tasks. In the paper the bases of machine translation systems are given and the history of their development is outlined. The special attention is paid to the issues that cause a lot of trouble during the automation of translation process. In the paper some modern machine translation systems are briefly characterised and the most promising research directions are mentioned. This author hopes that this paper will be a good introductory guide to the problems of machine translation, which will fill the gap in Polish scientific literature.

Słowa kluczowe

przetwarzanie języka naturalnego lingwistyka komputerowa translacja automatyczna

natural language processing computational linguistics machine translation

Wydawca

Wydawnictwo Naukowe PWN SA

Czasopismo

Kwartalnik Elektroniki i Telekomunikacji

Rocznik

2002

Tom

Vol. 48, z. 1

Strony

117--160

Opis fizyczny

Bibliogr. 51 poz.

Twórcy

autor

Gajer M.

Katedra Automatyki AGH, Al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

Bibliografia

1. I. J. R. Deller, J. G. Proakis, J. H. L. Hansen: Discrete-time processing of speech signals. New Jersey, Macmillan Publishing Company, USA, 1993.
2. J. Ratyńska: Komputerowa analiza i synteza wypowiedzi użytkownika w systemie D&K. Zakład Poligraficzny Politechniki Radomskiej, Monografie Nr 37, Radom, 1999.
3. B. Souvignier, A. Kellner, B. Rueber, H. Schramm: The thoughtful elephant: Strategies for spoken dialog systems. IEEE Transactions on Speech and Audio Processing, vol. 8, no. 1, January 2000, pp. 51-62.
4. V. Zue, S. Seneff, J. R. Glass, J. Polifroni, C. Pao, T. J. Hazen, L. Hetherington: Jupiter: A telephone-based conversational interface for weather information. IEEE Transactions on Speech and Audio Processing, vol. 8, no. 1, January 2000, pp. 85-95.
5. K. L. Baker, A. M. Franz, P. W. Jordan, T. Mitamura, E. H. Nyberg: Coping with ambiguity in large-scale machine translation system. Center for Machine Translation, Carnegie-Mellon University, Pittsburgh, PA, USA.
6. T. Mitamura, E. Nyberg, E. Torrejon ,R. Igo: Multiple strategies for automatic disambiguation in technical translation. Center for Machine Translation, Carnegie-Mellon University, Pittsburgh, PA, USA.
7. L. Szczepaniak, Z. Królikowski: Kontrolowane języki naturalne — przegląd rozwiązań i za¬stosowań. Pro Dialog, nr 11, Poznań, Wydawnictwo Nakom, 2000, pp. 47-68.
8. C. Boitet: Dialogue-based MT and self-explaining documents as an alternative to MAHT and MT of controlled languages. Machine Translation Review, No. 10, October 1999, pp. 6-15.
9. J. Hutchins: Computer-based translation systems and tools. http://www.eamt.org/archive/hutchinsint¬ro.html.
10. M. Vasconcellos: Users of systems: The current state of MT usage or: How do I use thee? Let me count the ways. Fourth Machine Translation Summit in Kobe, http://www.eamt.org/archive/summit93.html.
11. C. Brace: Focus on Japan. Language Industry Monitor, September/October 1993, http://www.e¬amt.org/archive/japan.html.
12. C. Brace, M. Vasconcellos, L. C. Miller: MT users and usages: Europe and the Americas. The fifth machine translation summit in Luxemburg, July 1995, http://www.eamt.org/archive/summit95.html.
13. Strona internetowa projektu Cordis, http://www.npk.gov.pl/cordis/www.cordisiu/ist/projects/99-12256.htm.
14. N. Konear, D. Sipka: Slavic as a source nad target language in NeuroTran sentence translation. http://main.amu.edu.pl/sipkadan/fds12.htm.
15. Strona internetowa programu Poleng, http://poleng.wmid.amu.edu.pl/zasoby/tlumaczenie/english.html
16. P. Rutkowski: Jak wiele można przetłumaczyć? Wiedza i Zycie, Luty 2001, ss. 42-44.
17. M. C. Corballis, J. L. Dessalles, R. Dunbar: Aux origins du language. La Recherche, no 341, Avril 2001, pp. 27-39.
18. F. Majewicz: Języki świata i ich klasyfikowanie. Warszawa, PWN, 1989.
19. Melby: Machine translation and philosophy of language. Machine Translation Review, No. 9, April 1999, pp. 6-17.
20. D. Arnold, L. Balkan, S. Meijer, R. L. Humphreys, L. Sadler: Machine translation: an introductory guide. London, NCC Blachwell, 1994.
21. J. R. R. Leavitt, D. W. Lonsdale, K. Keck, E. H. Nyberg: Tooling the lexicon acquisition process for large-scale KBMT. Center for Machine Translation, Carnegie-Mellon University, Pittsburgh, PA, USA.
22. T. Mitamura: Controlled language for multilingual machine translation. Center for Machine Trans¬lation, Pittsburgh, Carnegie-Mellon University, PA, USA.
23. D. Z. Hakkani, G. Tiir, T. Mitamura, E. H. Nyberg, K. Oflazer: Issues in generating Turkish from interlingua. Center for Machine Translation, Pittsburgh, Carnegie-Mellon University, PA, USA.
24. V. Cavalli-Sforza, K. C zuba, T. Mitamra, E. Nyberg: Challenges in adapting an interlin¬gua for bidirectional English-ltalian translatuion. Center for Machine Translation, Pittsburgh, Carnegie¬Mellon University, PA, USA.
25. J. G. Carbonell, T. Mitamura, E. H. Nyberg: The KANT perspective: A critique of pure transfer (and pure interlingua, pure staistics....) Center for Machine Translation, Pittsburgh, Carnegie-Mellon University, PA, USA.
26. Waibel, P. Geutner, L. M. Tomokiyo, T. Schultz, M. Woszczyna: Multilingualirty in speech and spoken language systems. Proceedings of the IEEE, vol. 88, no. 8, August 2000, pp. 1297-1313.
27. W. Wiślick i: Czy możliwy jest naukowy opis tego, co dzieje się w umyśle? Wszechświat, t. 101, nr 1-3/2000, ss. 8-12.
28. R. Penrose: Nowy umysł cesarza — o komputerach, matematyce i prawach fizyki. Warszawa, PWN, 1995
29. S. Weinberg: Czy uda się do roku 2050 zunifikować. fizykę? Świat Nauki, Styczeń 2000, ss. 38-45.
30. P. Kaeser: Workflow automation of translation projects. Proceedings of EAMT Workshop, Geneva, 1998. pp. 41-44.
31. M. S. Blekhman: The PARS MT family: Practical usage. Proceedings of EAMT Workshop, Geneva, 1998, pp. 45-53.
32. V. W. Zue, J. R. Glass: Conversational interfaces: Advances and challenges. Proceedings of the IEEE, vol. 88, no. 8, August 2000, pp. 1166-1180.
33. Cegieł a, A. Markowski: Z polszczyzna za pan brat. Warszawa, Wydawnictwo ISKRY, 1986.
34. Kreisberg, S. De Fant i: Mówimy po włosku. Warszawa, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, 1992.
35. L. Stembor, S. Prędot a: Mówimy po niderlandzku. Warszawa, Wydawnictwo Wiedza Powszechna. 1986.
36. J. Daneck i: Klasyczny język arabski. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 1998.
37. M. Skwarczyński, M. Kordas, W. Zawadowski: Leksykon matematyczny. Warszawa, Wydaw¬nictwo Wiedza Powszechna, 1995.
38. E.Bartz, A. Marlewski: Komputerowe poszukiwanie rozwiązań pewnego równania diofantycznego. Pro Dialog nr 10, Poznań, Wydawnictwo NAKOM, 2000, ss. 47-57.
39. R. Tadeusiewicz: Możliwości i ograniczenia sieci neuronowych jako narzędzia w badjniach naukowych i w projektowaniu inżynierskim. I Krajowa Konferencja: Metody i systemy komputerowe w badaniach naukowych i projektowaniu inżynierskim, Kraków, 1997, ss. 1I-1 — II-20.
40. R. Tadeusiewic z: Problemy biocybernetyki. Warszawa, PWN, 1994.
41. M. Blekhman, B. Pevzner: First steps of language engineering in the USSR: The 50s through 70s. Machine Translation Review, Issue No. 11, December 2000, pp. 5-7.
42. D. Lonsdale: Extraction d'un vocabulaire bilingue: outil et methodes. Center for Machine Translation, Pittsburgh, Carnegie-Mellon University, PA, USA.
43. J. Kitowski: Współczesne systemy komputerowe. Kraków, Wydawnictwo CCNS, 2000.
44. H. Ney, S. Niessen, F. J. Och, H. Sawaf, C. Tillmann, S. Vogel: Algorithms for statistical translation of spoken language. IEEE Transactions on Speech and Audio Processing, vol. 8, no. 1 , January 2000, pp. 24-35.
45. Waibel, P. Geatner, L. M. Tomokiyo, T. Schultz, M. Woszczyna: Multilinguality in speech and spoken language .systems. Proceedings of the IEEE, vol. 88, no.8, August 2000, pp. 1297-1313.
46. H. Ney, S. Ortmanns: Progress in dynamic programming search for LVCSR. Proceedings of the IEEE, vol. 88, no. 8. August 2000, pp. 1224-1240.
47. L. K. Saul, M. G. Rahim: Maximum likehood and minimum classification error factor analysis for automatic speech recognition. IEEE Transactions on Speech and Audio Processing, vol. 8, no. 2, March, 2000, pp. 115-125.
48. R. Rosenfeld: Two decades of statistical language modelling: where do we go from here? Proceedings of the IEEE, vol. 88, no. 8, August 2000, pp. 1270-1278.
49. R. Damasio: Jak rodzi się świadomość? Świat Nauki, Styczeń 2000, ss. 76-81.
50. Strona internetowa systemu GEBMT, http://www.lti.cs.cmwedu/Research/GEBMT
51. M. Nowy, R. Tadeusiewie z, J. Vetulan i: Rozmowy o mózgu. Wszechświat, Tom 101, Nr 10-12, Październik-Listopad-Grudzień 2000, ss. 220-224.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-article-BWA2-0009-0084