Wykorzystanie wód dla potrzeb młynarskich na obszarze międzyrzecza Warty i Prosny w XVI wieku

• Autorzy: Kaniecki A. , Woźniak A. , Kornaś M.

Warianty tytułu

EN

The use of water for the needs of milling industry in the interfluvial area between the Warta and Prosna Rivers in the 16th century

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Praca stanowi próbę analizy wykorzystania wód dla potrzeb młynarskich na obszarze międzyrzecza Warty i Prosny w XVI wieku. Przy realizacji tego celu wykorzystano zgromadzony materiał archiwalny, w szczególności pozycje książkowe: Tomczak i in. (1961-1978), Rusiński (1955) oraz Sulimierski i in. (1880-1914). Badano głównie występowanie na danym obszarze w poszczególnych miejscowościach młynów wodnych i związanych z nimi stawów. Wyniki prezentujące rozmieszczenie młynów i stawów przedstawiono w postaci graficznej. Przeprowadzona analiza wskazuje na powszechne wykorzystanie w XVI wieku wód międzyrzecza Warty i Prosny dla potrzeb młynarskich. Najwięcej przejawów tej działalności skupia się w południowej części badanego obszaru.

EN

The paper attempts to analyze the use of water for the needs of the milling industry in the interfluvial area between the Warta and Prosna Rivers in the 16th century. Archival material was used for the realization of this project, especially books by Tomczak et al. (1961-1978), Rusiński (1955), and Sulimierski et al. (1880-1914). The study focused mainly on the distribution of water mills in a given area in each settlement and their corresponding ponds. The results presenting distribution of mills and ponds are shown in a graphic form. The analysis showed that in the 16th century, river water was commonly used for the needs of milling industry in the interfluvial area between the Warta and Prosna Rivers. The majority of evidence of this is concentrated in the southern part of the analyzed area.

Słowa kluczowe

PL

międzyrzecze Warty i Prosny; młynarstwo; młyn wodny; staw

EN

interfluvial area between the Warta and Prosna Rivers; milling industry; watermill; pond

• Wydawca: Polskie Towarzystwa Geofizyczne ; Komitet Geofizyki PAN
• Czasopismo: Przegląd Geofizyczny
• Rocznik: 2012
• Tom: Z. 3-4
• Strony: 379--391
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., tab.

Twórcy

autor

Kaniecki A.

autor

Woźniak A.

autor

Kornaś M.

• Zakład Hydrologii i Gospodarki Wodnej, Instytut Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego, Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu,

Bibliografia

• 1.Atlas Podziału Hydrograficznego Polski, Czarnecka H. (red.), 2005. Warszawa, IMGW.
• 2.Chmielewski S., Wiśniewski J., Luciński ., Górska-Golaska K., 1982-2009, Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego. Wrocław, Wyd. Ossolineum.
• 3.Dembińska M., 1973, Przetwórstwo zboża w Polsce średniowiecznej (X-XIV wiek). Wrocław, PAN, 1HKM, Wyd. Ossolineum.
• 4.Gołaski J., 1980, 1988, 1993, 2002, 2006, Atlas rozmieszczenia młynów wodnych w dorzeczach Warty, Brdy i części Baryczy w okresie 1790-1960. Cz. 1-5, Poznań, Wydawnictwo AR.
• 5.Kaczmarczyk K., 1925, 1931, 1948, Akta radzieckie poznańskie. T. I-III, Poznań, Wydawnictwo PTPN.
• 6.Kaniecki A., 1993, Poznań. Dzieje miasta wodą pisane, Cz. I. Przemiany rzeźby i sieci wodnej. Poznań, Wyd. Aquarius.
• 7.Kaniecki A., 1999, Młyny wodne w dawnym Poznaniu i ich wpływ na przeobrażenie stosunków wodnych. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Nauki Matematyczno-Przyrodnicze, Geografia, 29, Toruń, Wyd. UMK, 337-346.
• 8.Kaniecki A., 2004, Poznań. Dzieje miasta wodą pisane. Cz. I-IH. Poznań, Wyd. PTPN.
• 9.Kaniecki A., Brychcy D., 2009, Średniowieczne młyny wodne i ich wpływ na przemiany stosunków wodnych na przykładzie zlewni Obry Skwierzyńskiej. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią, R. I, Seria A, Poznań, Wyd. PTPN, 145-156.
• 10.Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, 1877, Zakrzewski J., Piekociński F. (red.). T. I, nr 35, T. II, nr 1044, Poznań, Wyd. PTPN, Nakładem Biblioteki Kórnickiej.
• 11.Kondracki J., 2002, Geografia regionalna Polski. Warszawa, Wyd. Nauk. PWN.
• 12.Łoś M. J., 1978, Likwidacje młynów wodnych i ich skutki. Gospodarka Wodna, R. 38, z. 12, Warszawa, Wyd. Sigma-Not, 361-364.
• 13.Łukaszewicz J., 1838, Obraz historyczno-statystyczny miasta Poznania w dawniejszych czasach. Poznań, Pompejusz CA., 239-246.
• 14.Podgórski Z., 2004, Wpływ budowy i funkcjonowania młynów wodnych na rzeźbę terenu i wody powierzchniowe Pojezierza Chełmińskiego i przyległych części dolin Wisły i Drwęcy. Toruń, Wyd. UMK.
• 15.Rusiński W., 1955, Inwentarz dóbr szlacheckich powiatu kaliskiego. Tom I, Wrocław, Wyd. PAN.
• 16.Strumieński O., 1573, O sprawie, sypaniu, wymierzaniu i rybieniu stawów. Wydana przez Feliksa Kucharzewskiego w 1987 roku, Kraków, Wyd. Akademii Umiejętności.
• 17.Sulimierski F., Chlebowski B., Walewski W. (red.), 1880-1914, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I-XV, Warszawa, Nakładem Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego.
• 18.Tomczak A., Ochryzko-Włodarska C, Włodarczyk J" Guidon Z., Górski Z., Pakulski J., 1961-1978, Lustracja dóbr królewskich województw wielkopolskich i kujawskich 1564-1565. Część 1 i 2, indeksy do części 1 i 2, Warszawa, Wyd. PWN.
• 19.Trawkowski S., 1959, Młyny wodne w Polsce w XII wieku. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 7, 1, Warszawa, Wyd. IHKM PAN, s. 62-86.
• 20.Warschauer A., 1892, Stadtbuch von Posen. T. I-II, Posen, Eigenthum der Gesellschaft.