Zmienność czasowa najniższych miesięcznych sum opadów atmosferycznych w dorzeczu Górnej Wisły (1901-2000)

• Autorzy: Cebulska M. , Twardosz R.

Warianty tytułu

EN

Temporal variability of the lowest monthly precipitation in the Upper Vistula river (1901-2000)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zbadano wieloletni i roczny przebieg najniższych miesięcznych sum opadów atmosferycznych w dorzeczu górnej Wisły na podstawie danych z 8 stacji z okresu 1901-2000. Z każdej stacji wybrano najniższą sumę miesięczną opadów w każdym roku z rozpatrywanego stulecia. Wykazano, że najniższe miesięczne sumy opadów mogą występować w ciągu całego roku, z największą częstością w miesiącach zimowych. W ich przebiegu wieloletnim nie występują istotne statystycznie trendy zmian, chociaż ocieplenie klimatu może spowodować wzrost nasilenia się niedoboru wody opadowej wskutek większego parowania. Do najsuchszych miesięcy należał październik 1951 r., kiedy na wielu stacjach wystąpiła susza atmosferyczna o zasięgu kontynentalnym. Na niektórych rozpatrywanych stacjach w półroczu chłodnym zdarzały się także miesiące bez opadów. W półroczu ciepłym nie stwierdzono miesięcy bezopadowych, chociaż zdarzały się miesiące z opadami poniżej 10% średniej wieloletniej sumy. Przeprowadzona weryfikacja dopasowania rozkładu teoretycznego do najmniejszych sum miesięcznych opadów wskazała na rozkłady Gumbela i normalny jako najlepsze.

EN

In the study of multi-year and annual patterns of the lowest monthly precipitation totals data was collected from eight stations in the upper river Vistula basin spanning the period of 1901-2000. From each station and from each year of the study period the lowest monthly precipitation totals were selected. The study showed that the lowest monthly precipitation totals occurred throughout the year, but were the most frequent in winter months. No statistically significant trends were discovered in the long-term even if an existing deficit of precipitation could have been expected to increase due to a greater evaporation associated with the climate warming effect. Among the driest months of the period was October 1951 when a continental scale atmospheric draught was observed at many stations. Some of the stations included in the study recorded months without any precipitation in the cool half of the year. No such dry months were observed in the warm half of the year, but there were months with less than 10% of the long term average. The Gumbel and Gaussian distributions were found to be the best match of the actual distribution of the lowest monthly precipitation totals .

Słowa kluczowe

PL

sumy opadów; najniższy opad miesięczny; trend opadów; kwantyle opadów

EN

precipitation totals; lowest monthly precipitation; trends; quantile of precipitation

• Wydawca: Polskie Towarzystwa Geofizyczne ; Komitet Geofizyki PAN
• Czasopismo: Przegląd Geofizyczny
• Rocznik: 2010
• Tom: Z. 3-4
• Strony: 175--188
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., mapki, tab., wykr.

Twórcy

autor

Cebulska M.

autor

Twardosz R.

• Zakład Klimatologii UJ

Bibliografia

• 1.Brazdil R., Trnka M., Dobrovolny P., Chroma K., Hlavinka P., Ża1ud Z., 2009, Variability of droughts in the Czech Republic, 1881-2006. Theor. Appl. Climatol., 97, 3-4, 297-315.
• 2.Dai A., Trenberth K.E., Karl T.R., 1998, Global variations in droughts and wet spells: 1900-1995. Geophys. Res. Lett. 25, 3367-3370.
• 3.Douguedroit A., 1992, Variations of precipitation and drought in the French Mediterranean Area (1864-1990). Proceedings Pre-Congress commission meeting, Commision on Climatology International Geographical Union, August 3-8, 1992, 27-34.
• 4.Kossowska-Cezak U., 2009, Warunki termiczne i opadowe w Warszawie w świetle serii obserwacyjnej z Okęcia (1947-2008). Zesz. Nauk. Szkoły Wyższej Przymierza Rodzin w Warszawie, Seria Geogr.-Turyst., 2, 29-48.
• 5.Kossowska-Cezak U., Bajkiewicz-Grabowska E., 2008, Podstawy hydrometeorologii. Warszawa, Wyd. Nauk. PWN.
• 6.Kożuchowski K. (red.), 2004, Skala, uwarunkowania i perspektywy współczesnych zmian klimatycznych w Polsce. Zakład Dynamiki Środowiska i Bioklimatologii UŁ, Łódź.
• 7.Koźmiński Cz., 1986, Przestrzenny i czasowy rozkład okresów bezopadowych trwających ponad 15 dni na terenie Polski. Zesz. Probl. Post. Nauk Roi, 268, 68-76.
• 8.L1oyd-Hughes B., Saunders M.A., 2002, A drought climatology for Europe. Int. J. Climatol., 22, 1571-1592.
• 9.Niedźwiedź T., Twardosz R., Walanus A., 2009, Long-term variability of precipitation series in east central Europe in relation to circulation patterns. Theor. Appl. Climatol., 98, 3-4, 337-350.
• 10.Obrębska-Starklowa B., Hess M., Olecki Z., Trepińska J., Kowanetz L., 1995, Klimat, [w:] Red. J. Warszyńska Karpaty Polskie, Uniwersytet Jagielloński.
• 11.Paszyński J., Niedźwiedź T., 1999, Klimat, [w:] Red. L. Starkel, Geografia Polski. Środowisko Przyrodnicze. Warszawa, Wyd. Nauk. PWN.
• 12.Schönwiese C.D., Grieser J., Tröme1 S., 2003, Secular change of extreme monthly precipitation in Europe. Theor. Appl. Climatol., 75, 245-250.
• 13.Trigo R.M., Garcia-Herrera R, Diaz J., Trigo I.F., Va1ente M.A., 2005, How exceptional was the early August 2003 heatwave in France? Geophys. Res. Lett., 32, L10701.
• 14.Trnka M., Dubrovsky M., Svoboda M., Semeradova D., Hayes M., Ża1ud Z., Wi1hite D., 2009, Developing a regional drought climatology for the Czech Republic. Int. J. Climatol. 29 (6), 863-883.
• 15.Tromel S., Schonwiese C.-D., 2007, Probability change of extreme precipitation observed from 1901 to 2000 in Germany. Theor. Appl. Climatol., 87, 29-39.
• 16.Twardosz R., 1999, Charakterystyka okresów bezopadowych w Krakowie, 1863-1995. Prz. Geogr., 71 (4), 435-446.
• 17.Twardosz R., 2009, Fale niezwykłych upałów w Europie na początku XXI wieku. Prz. Geof., 54, 3-4, 193-204.
• 18.UNEP - United Nations Environmental Programme, 2004, Impacts of the summer 2003 heat waves in Europe, www.grid.unep.ch/product/publication/download/ew_heat_wave.en.pdf