Zmiany całkowitej zawartości ozonu w atmosferze nad Belskiem na tle zmian ozonu nad Europą w latach 1963-2008

• Autorzy: Rajewska-Więch B. , Krzyścin J.

Warianty tytułu

EN

Changes in total column ozone at Belsk in perspective of ozone changes over Europe 1963-2008

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono zmiany w całkowitej zawartości ozonu w Belsku i Europie na tle średnich wieloletnich (1963-2008). Od 2002 r. obserwujemy w Europie (i w Belsku) powrót do spadkowej tendencji całkowitej zawartości ozonu, zwłaszcza w sezonie zimowym. W sezonie letnim i jesiennym tendencja spadkowa istnieje w serii czasowej od lat 70., ale tempo spadku osłabło od połowy lat 90. ubiegłego wieku. Taki nieoczekiwany kierunek zmian w warstwie ozonowej może być wynikiem specyficznych fluktuacji w dynamice atmosfery. Dominującym czynnikiem spodziewanej regeneracji ozonu i powrotu jego zawartości do stanu sprzed lat 1980. jest spadek zawartości niszczących ozon substancji. O tym, kiedy i w jakim stopniu ten powrót nastąpi w różnych rejonach Ziemi, będą współdecydować zmiany klimatu. Najczęściej szacuje się, że powrót ozonu do stanu sprzed lat 1980. w obszarze 60oS-60oN nastąpi około połowy XXI wieku.

EN

The results of measurements of column amount of ozone (total ozone) at Central Geophysical Observatory, Institute of Geophysics, Polish Academy of Sciences, at Belsk the long-term ozone changes in the period (1963-2008) are discussed and compared with those in the midlatitudinal and Central Europe. Since 2002 rather unexpected declining tendency appear over Belsk and Europe. It is especially pronounced in winters and the whole year data. Such decline appear after the period (since ~1995) when first signs of the ozone recovery were seen, i.e., slowing down rate of ozone decrease and a kind of the ozone trend overturning in winter months. The ozone depleting substances content in the stratosphere has been decreasing since mid 1990s as a result of restriction in production of such substances introduced by the Montreal Protocol (1988). Thus, there were expectations of a continuation of the ozone recovery in recent years. The chemical forcing related to decreasing concentration of ozone depleting substances has induced upward tendency in ozone since 1995. Appearance of a negative tendency in winter data and yearly data seem to be related with specific atmospheric circulation in recent years. Now it is difficult to estimate how persistent will be the present total ozone decline due to dynamical forcing. The interplay of ozone changes with the climate may induce unexpected regional changes in the ozone layer. The retrospective examination of the past ozone variability suggests that the long-term dynamical forcing on the ozone layer will be soon acting in opposite direction over Europe, i.e., the ozone amount in the atmosphere will be increasing in next few years.

Słowa kluczowe

PL

całkowita zawartość ozonu; rozkład pionowy ozonu; trend; regresja

EN

total ozone; ozone profile; trend; recovery

• Wydawca: Polskie Towarzystwa Geofizyczne ; Komitet Geofizyki PAN
• Czasopismo: Przegląd Geofizyczny
• Rocznik: 2010
• Tom: Z. 1-2
• Strony: 49--59
• Opis fizyczny: bibliogr. 12 poz., wykr.

Twórcy

autor

Rajewska-Więch B.

• Instytut Geofizyki PAN - Warszawa

autor

Krzyścin J.

• Instytut Geofizyki PAN - Warszawa

Bibliografia

• 1.Engel A., Mobius X, Bonisch H., Schmidt U., Heinz R., Levin L, Atlas E.,
• 2.Aoki S., Nakazawa I, Sugawara S., Moore R, Hurst D., Elkins J., Schauffler S., Andrews A., Boering K., 2009, Age of stratospheric air unchanged within uncertainties over the pats 30 years. Nature Geoscience, 2, 28-31.
• 3.Krzyścin J.W., Borkowski J.L., 2008, Variability of the total ozone trend over Europe for the period 1950-2004 derived from reconstructed data. Atmos. Chem. and Phys. 8, 2847-2857. Krzyścin J.W., 2008, Statistical reconstruction of daily total ozone over Europe 1950 to 2004. J. Geophys. Res., 113, D07112.
• 4.Krzyścin J.W., Rajewska-Więch B., 2009a, Ozone recovery as seen in perspective of the Dobson spectrophotometer measurements at Belsk (520N, 210E) in the period 1963-2008. Atmos. Environment 43, 6369-6375.
• 5.Krzyścin J.W., Rajewska-Więch B., 2009b, Trends in the ozone vertical distribution from the Umkehr observations at Belsk, 1963-2007. Int. Journal of Remote Sensing, 30, 3917-3926.
• 6.Li F, Stolarski R.S., Newman P.A., 2009, Stratospheric ozone in the post CFC era. Atmos. Chem. and Phys., 9, 2207-2213,.
• 7.Newchurch M.J., Yang E.S., Cunnold D.M., Reinsel G.C., Zawodny J.C., Russel III J.M., 2003, Evidence for slowdown in stratospheric ozone loss: First stage of ozone recovery. J. Geophys. Res., 108, 4507.
• 8.Petropavlovskikh I., Bhartia P.K, De Luisi J., 2005, New Umkehr zone profile retrieval algorithm optimized for climatological studies. Geophys. Res. Lett., 32, L16808.
• 9.Shepherd T.G., 2009, Dynamics, stratospheric ozone, and climate change. Atmosphere-Ocean, 46(1), 117-138, doi:10.3137/ao.460106.
• 10.Shepherd T.G., Jonsson A.I., 2008, On the attribution of stratospheric ozone and temperature changes to changes in ozone-depleting substances and well-mixed greenhouse gases. Atmos. Chem. and Phys., 8, 1435-1444.
• 11.Waugh D.W., Oman L, Kawa S.R., Stolarski R.S., Pawson S., Douglass A.R., Newman P.A., Nielsen J.E., 2009, Impacts of climate change on stratospheric ozone recovery. Geophysical Research Letter, 36, L03805, doi:10.1029/2008GL036223.
• 12.World Meteorological Organization (WMO), 2006, Scientific Assessment of Ozone Depletion.