Zróżnicowanie topoklimatyczne Lodowca Obruczewa na Uralu Polarnym

• Autorzy: Wałach P.

Warianty tytułu

EN

Topoclimatic differentiation of Obruchev Glacier (Polar Ural Mountains)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy jest próba oceny wpływu rodzaju powierzchni czynnej i rzeźby terenu na przestrzenne zróżnicowanie temperatury i wilgotności względnej powietrza na Lodowcu Obruczewa. Pomiary meteorologiczne prowadzone były od 1 do 21 sierpnia 2007 r., w środkowej części gór Uralu Polarnego na przedpolu oraz na powierzchni Lodowca Obruczewa. Wykorzystano dane meteorologiczne zebrane podczas 8 dni charakteryzujących się pogodą insolacyjną oraz zachmurzeniem nieprzekraczającym 20% całkowitego pokrycia nieba. Badana terenowe prowadzono metodą patrolową w trzech terminach w ciągu dnia, tj. w terminie przedpołudniowym (9:00–10:20), południowym (12:00–13:20) i popołudniowym (15:00–16:20) czasu urzędowego UTC+5. Prowadzono pomiary temperatury i wilgotności względnej powietrza na wysokości 150 cm n.p.g. w 19 punktach zlokalizowanych na Lodowcu Obruczewa oraz na jego przedpolu. Równocześnie działała stacja bazowa zlokalizowania na powierzchni mokrego śniegu w środkowej części pola firnowego Lodowca Obruczewa (rys. 3). Do określenia zróżnicowania topoklimatycznego Lodowca Obruczewa obliczono różnicę temperatury i wilgotności względnej powietrza między 19 punktami w terenie a stacją bazową ulokowaną w centralnej części pola firnowego. W celu uzyskania map wynikowych posłużono się numerycznym modelem terenu (DEM) o rozdzielczości przestrzennej 10 metrów. Wszystkie analizy przeprowadzono za pomocą programu ArcGis 9.2. Stwierdzono że na zmienność temperatury powietrza największy wpływ wywierał rodzaj powierzchni czynnej oraz w mniejszym stopniu wykształcenie morfometryczne cyrku glacjalnego. Łącznie wydzielono 8 topoklimatów zróżnicowanych pod względem termiczno-wilgotnościowym.

EN

The main aim of the fallowing study was the evaluation of the influence of active surface and relief into the variability of temperature and relative humidity in the Obruchev Glacier. The observations and meteorological measurements were curried out during the period from 1 to 21 August 2007 in the central part of Polar Ural Mountains in the Obruchev Glacier and it frontal zone. The data collected during the 8 days which characterize by the isolation whether and cloudiness less than 20% were taken under consideration. Fieldwork was conducted along the walking transect three times per day: before noon (9:00–10:20), in noon (12:00–13:20) and in afternoon (15:00–16:20) UTC+5. The measurement of air temperature and relative humidity were curried out 150 cm above the surface in the 19 measurement point located on the surface of Obruchev Glacier and it frontal zone. Simultaneously with the measurements along walking transect the meteorological station which was located on the wet snow in the central part of the accumulation zone was operating (Fig. 3). The variation between the data obtained from 19 measurement points and meteorological station was measured due to the requirement for assessment of topoclimatic variability of the Obruchev Glacier. Subsequently, to obtain the final maps, digital elevation model was exploited. The analysis were made in ArcGis 9.2. It was concluded that the type of active surface have the major influence in to the variability of air temperature. Consequently, the morphometry of glacier cirque have the secondary influence in to the measured meteorological elements. Eventually, 8 different topoclimats with specific thermal and humid conditions were distinguished.

Słowa kluczowe

PL

topoklimat; Ural Polarny; cyrk glacjalny; temperatura i wilgotność względna powietrza

EN

topoclimate; Polar Ural Mountains; glacier cirque; air temperature and relative humidity

• Wydawca: Polskie Towarzystwa Geofizyczne ; Komitet Geofizyki PAN
• Czasopismo: Przegląd Geofizyczny
• Rocznik: 2009
• Tom: Z. 3-4
• Strony: 205--215
• Opis fizyczny: bibliogr. 20 poz., mapki, tab., wykr.

Twórcy

autor

Wałach P.

• Zakład Klimatologii IGiGP UJ - Kraków

Bibliografia

• 1.Ananicheva M. D., Kononov Yu. M., 2003, Dynamics of Polar Ural glaciers in the twentieth century under climate change. Moscow (poster.pdf).
• 2.Baranowski S., 1977, The subpolar glaciers of Spitsbergen seen against the climate of this region. Acta Univ. Vratisl. 410, Results of Investigations of the Polish Scientific Spitsbergen Expeditions, t. Ill, Wroclaw, 1-157.
• 3.Baranowski S., Szczepankiewicz-Szmyrka A., Młostek E., 1980, Zróżnicowanie topoklimatyczne w obrębie masywu Snieżnika Kłodzkiego. Dok. Geogr., 3, IG i PZ PAN, 96-104.
• 4.Błażejczyk K., Krawczyk B., Skoczek J., 1992, Badania topoklimatyczne i mikroklimatyczne w różnych strefach klimatycznych. Zesz. IG i PZ PAN, 5, ss. 54.
• 5.Błażejczyk K., 2000/2001, Temperatury skrajne w przygruntowej warstwie powietrza - pomiary i zastosowania w badaniach topoklimatycznych. Ann. UMCS, Sec. B, Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia, 55/56, Lublin, 67-74.
• 6.Błażejczyk K., Kotarba A., Twardosz R., 2005, Zróżnicowanie topoklimatyczne Gaika-Brzezowej,. [w:] K. Krzemień, J. Trepińska. A. Bokwa (red.), Rola stacji terenowych w badaniach geograficznych, IGiGP UJ, Kraków, 71-77.
• 7.Gądek B., 2003, Związek bilansu cieplnego i topnienia powierzchni Lodowczyka Mięguszowieckiego w Tatrach z temperaturą powietrza. Prz. Geof., 48, 3-4, 195-204.
• 8.Hess M., 1962, Wpływ pokrywy śnieżnej i lodowej na bilans promieniowania i mikroklimat gór. Zesz. Nauk. UJ. Prace Geogr. 5, 1-155.
• 9.Jonsell U., 1998/1999, Temporal and Spatial Variations in albedo on Storglaciaren. [w:] P. Klingbjer (red.), Tarfala Research Stadion Annual Report 1998/1999, Department of Physical Geogr., Research Report 111, Stockholms.
• 10.Kejna M., Maszewski R., 2007, Warunki meteorologiczne w rejonie lodowca Waldemara (NW Spitsbergen) w sezonie letnim 2006. [w:] R. Przybylak, M. Kejna, A. Araźny, P. Głowacki (red.), Abiotyczne środowisko Spitsbergenu w latach 2005-2006 w warunkach globalnego ocieplenia, Toruń, 165-178.
• 11.Konstantinova T.S., Boloban J., Paszyński J., Skoczek J., Kr awczyk B., 1994, Badania topoklimatyczne w Mołdawii. Zesz. IG i PZ PAN, 26, 1-80.
• 12.Niedźwiedź T, 1973, Temperatura i wilgotność powietrza w warunkach rzeźby pogórskiej Karpat (na przykładzie doliny Raby koło Gaika-Brzezowej). Zesz. Nauk. UJ, Prace Geogr. 32, 7-88.
• 13.Paszyński J., 1980, Metody sporządzania map topoklimatycznych. [w:] Metody opracowań topoklimatycznych, Dok. Geogr., 3, 13-28.
• 14.Paszyński J., Miara K., Skoczek J., 1999, Wymiana energii między atmosferą a podłożem jako podstawa kartowania topoklimatycznego. Dok. Geogr., 14, IG i PZ PAN, ss. 127.
• 15.Paszyński J., 2001, Wydzielenie i kartowanie topoklimatów na podstawie wymiany energii między atmosferą a podłożem, [w:] M. Kuchcik (red.), Współczesne badania topoklimatyczne, Dok. Geogr., 23, IG i PZ PAN, 163-170.
• 16.Pereyma J., Piasecki J., 1988, Warunki topoklimatyczne i hydrologiczne w rejonie Lodowca Werenskiólda na Spitsbergenie w sezonie letnio-jesiennym 1983 roku. [w:] J.Jania, M. Pulina (red.), Wyprawy polarne Uniwersytetu Śląskiego 1980-1984, Katowice, 107-122.
• 17.Siwek K., Gluza A., Bartoszewski S., 2004, Zróżnicowanie albeda Lodowca Scotta (Spitsbergen), Problemy Klimatologii Polarnej, 14, 127-132.
• 18.Skoczek J., Krawczyk B., Błażejczyk T, 1990, Warunki topoklimatyczne i biotopoklimatyczne okresu letniego w dolinie Toły (Chentej, Mongolia). Prz. Geogr., 62, 1-2, 121-136.
• 19.Wałach E, 2008, Przebieg dobowy temperatury powietrza w dnach wybranych cyrków glacjalnych Uralu Polarnego. Problemy Klimatologii Polarnej, 18, 171-180.
• 20.Wałach P., Wrońska-Wałach D., 2008, Warunki termiczne i wilgotnościowe w wybranych cyrkach glacjalnych na Uralu Polarnym, [w:] A. Kowalska, A. Latocha, H. Marszałek, J. Pereyma (red.), Środowisko przyrodnicze obszarów polarnych, Wrocław, 178-186.