Fale niezwykłych upałów w Europie na początku XXI wieku

• Autorzy: Twardosz R.

Warianty tytułu

EN

Extraordinary heat waves in 21st century Europe

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest charakterystyka termiczna fal upałów, jakie zdarzyły się w Europie na początku XXI wieku. Szczególną uwagę zwrócono na nasilenie, czas trwania i zasięg przestrzenny fal upałów w 2003 i 2006 roku. Podstawę opracowania stanowią dobowe wartości temperatury powietrza średniej, maksymalnej i minimalnej. Szczegółową charakterystykę termiczną fal upałów ukazano na przykładzie Paryża i Krakowa. Niezwykłość fal upałów w lecie 2003 i 2006 roku przejawiała się dużym zasięgiem przestrzennym, długotrwałością, nasileniem oraz dużą liczbą zgonów, zwłaszcza w sierpniu 2003 roku. Charakterystyka termiczna fal upałów ukazała istotną rolę temperatury występującej w nocy w kształtowaniu uciążliwych warunków gorąca, stanowiących bezpośrednie zagrożenie dla życia człowieka. Najbardziej obciążające sytuacje biotermiczne, powodujące wzrost liczby zgonów, występują wówczas gdy temperatura maksymalna w dzień przekracza 30C, a temperatura minimalna w nocy 20C -tzw. doby tropikalne. Przyczyny występowania tak niezwykłych zjawisk klimatycznych należy upatrywać nie tylko we współczesnym ocieplaniu się klimatu ziemskiego, ale także w zmienności cyrkulacji atmosferycznej.

EN

The author's objective was to determine the thermal characteristics of heat waves recorded in Europe at the beginning of the 21st century. The study focused particularly on the intensity, duration and the spatial extent of heat waves in 2003 and 2006. Diurnal records of average, maximum and minimum air temperatures were used. Detailed thermal characteristics of heat waves were illustrated with examples of heat waves in Paris and Krakow. The unusual nature of the heat waves observed in the summer seasons of 2003 and 2006 was manifested by their great spatial extent, long duration, great intensity and by the large number of deaths attributed to them, especially in August 2003. The heat wave thermal characteristics obtained revealed that minimum air temperatures played the crucial role in the development of the kind of heat conditions that caused a direct hazard to life. The study concluded that the most difficult biothermic conditions which lead to increased deaths, known as tropical days, occurred when the maximum daytime temperature exceeded 30C and the minimum night-time temperature was greater than 20C. The occurrence of such extraordinary climatic phenomena may be caused by the volatility of atmospheric circulation, as well as by contemporary climatic warming.

Słowa kluczowe

PL

zmiany klimatu; fale upałów; doby tropikalne; Europa

EN

climate change; heat waves; tropical days; Europe

• Wydawca: Polskie Towarzystwa Geofizyczne ; Komitet Geofizyki PAN
• Czasopismo: Przegląd Geofizyczny
• Rocznik: 2009
• Tom: Z. 3-4
• Strony: 193--204
• Opis fizyczny: bibliogr. 14 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Twardosz R.

• Zakład Klimatologii IGiGP UJ - Kraków

Bibliografia

• 1.Błażejczyk K., 2004, Bioklimatyczne uwarunkowania rekreacji i turystyki w Polsce. Prace Geograficzne, IGiPZPAN, 192.
• 2.Błażejczyk K., McGregor G., 2007, Warunki biotermiczne a umieralność w wybranych aglomeracjach europejskich. Prz.Geogr. 79, 3-4, 401-423.
• 3.Błażejczyk K., Kozłowska-Szczęsna X, 2008, Klimat a zdrowie. Kosmos, Problemy Nauk Biologicznych, 57, 3-4, 269-279.
• 4.IPCC (2007) Climate change 2007. The physical science basis, [w:] Solomon S., Qin D., Manning M., Chen Z., Marquis M., Averyt K.B., Tignor M., Miller H.L. (red.) Contribution of working group 1 tothe fourth assessment report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press, Cambridge.
• 5.Johnson H., Kovats R.S., McGregor G., Stedman J., Gibbs M., Walton H., 2005, The impact of the 2003 heat wave on daily mortality in England and Wales and the use of rapid weekly mortality estimates. Eurosurveillance, 10, 7-9, s. 168-171.
• 6.Klein Tank A.M.G., Wijngaard J.B., Konnen G.P., Bohm R., Demaree G., Gocheva A., Mileta M., Pashiardi s S., Hejkrlik L., Kern-Hansen C, Heino R., Bes-semoulin R, Miiller-Westermeier G., Tznakou M., Szalai S., Palsdóttir T., Fitzgerald D., Rubin S., Capaldo M., Maugeri M., Lietass A., Bukantis A., Aberfeld R., van Engelen A.F.V., Forland E., Miętus M., Coelho E, Mares C, Razuvaev V., Nieplova E., Cegnar T., Antonio López J., Dahlstróm B., Moberg A., Kirchhofer W., Ceylan A., Pachaliuk O., Alexander L.V., Petrovic P., 2002, Daily dataset of 20th-century surface air temperature and precipitation series for European Climate Assessment. International Journal of Climatology 22:1441-1453. Data and metadata available at http://www. knmi.nl/samenw/eca or http://www.knmi.nl/samenw/ecd
• 7.Kuchcik M., 2006, Fale upałów w Polsce w latach 1993-2002. Prz. Geogr., 78, 3, 397-412.
• 8.Pascal M., Laaidi K., Ledrans M., Baffert E., Cesario - Schónemann C.,le Tetre A., Manach J., Medina S., Rudant J., Empereur-Bissonnet E, 2005, France's heat health watch warning system. International Journal of Biometeorology, 50, 3, s. 144-153.
• 9.Luterbacher J., Dietrich D., Xoplaki E., Grosjean M., Wanner H., 2004, European Seasonal and Annual Temperature Variability, Trends, and Extremes Since 1500. Science, 303, 1499-1503.
• 10.Piotrowicz K., 2007, Temperatura powietrza, [w:] D. Matuszko (red.), Klimat Krakowa w XX wieku, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, 99-112.
• 11.Rebetez M., Dupont O., Giroud M., 2009, An analysis of the July 2006 heatwave extent in Europe compared to the record year of 2003. Theoretical and Applied Climatology, 95, 1-7.
• 12.Stott P.A., Stone D.A., Allen M.R., 2004, Human contribution to the European heatwave of 2003. Nature Publishing Group, 432, 610-614.
• 13.Vandentorren S., Suzan R, Pascal M., Maulpoix A., Medina S., 2003, Donne'es meteorologiques et enquetes sur la mortalite dans 13 grandes villes francaises. BEH, Numero special, 45-46/2003, 219-220.
• 14.Vandentorren S., Suzan R, Medina S., Pascal M., Maulpoix A., Cohen J.C., Ledrans M., 2004, Mortality in 13 French Cities During the August 2003 Heat Wave. American Journal of Public Health, September 2004, 94, 9, 1518-1520.