Impact of the small water reservoir Psurów on the quality and flows of the Prosna River

• Autorzy: Wiatkowski M.

Warianty tytułu

PL

Wpływ małego zbiornika wodnego Psurów na jakość wody i przepływy w rzece Prośnie

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The paper presents a small water reservoir Psurów located on the Prosna River (right tributary of the Warta River) in the Opolskie Voivodeship (southern Poland). Results of water quality analyses of the Prosna River flowing into the reservoir and the outflowing water, as well as water stored in the reservoir have been discussed. Water flows of the Prosna River above and below the Psurów reservoir were analyzed. The analyses were carried out from November 2006 to October 2008. The following water quality indicators were measured: PO43-, NO3-, NO2-, NH4+, BOD5, DO, water temperature, pH, electrolytic conductivity, TSS and chlorophyll a, for which basic descriptive statistics was calculated. The research showed that the small water reservoir Psurów contributed to the reduction of the following loads: phosphates (by about 21%), nitrates (by 26%), nitrites (by 9%), ammonia (by 5%) and total suspended solids (by 17%). It was found out that there was a statistically significant relationship (p < 0.05) between the volume of water flowing out of the reservoir and the inflowing water (Pearson’s correlation coefficient: r = 0.93). Based on the Vollenweider’s criterion the Psurów reservoir was classified to polytrophic reservoirs.

PL

Praca dotyczy małego zbiornika wodnego Psurów zlokalizowanego na rzece Prośnie (prawostronny dopływ rzeki Warty) w województwie opolskim (południowa Polska). W pracy przedstawiono wyniki badań jakości wody rzeki Prosny dopływającej i odpływającej ze zbiornika oraz wody retencjonowanej w zbiorniku. Wykonano także analizę przepływów rzeki Prosny powyżej i poniżej zbiornika Psurów. Badania wykonano w okresie od listopada 2006 do października 2008 r. Pomiarami objęto następujące wskaźniki jakości wody: PO43-, NO3-, NO2-, NH4+, BZT5, tlen rozpuszczony, temperaturę wody, odczyn wody, przewodność elektrolityczną, zawiesinę ogólną i chlorofil a, dla których obliczono podstawowe statystyki opisowe. Wyniki badań wykazały, że mały zbiornik wodny Psurów redukował ładunki fosforanów (średnio o 21%), azotanów (o 26%), azotynów (o 9%), amoniaku (o 5%) i zawiesiny ogólnej (o 17%). Stwierdzono, że między objętością wody odpływającej ze zbiornika Psurów a objętością wody dopływającej do zbiornika istnieje wysoka zależność (r = 0,93), istotna statystycznie na poziomie p < 0,05. Na podstawie kryterium Vollenweidera zbiornik Psurów zakwalifikowano do zbiorników politroficznych.

Słowa kluczowe

EN

small water reservoir; river; water quality; eutrophication; water flows

PL

mały zbiornik wodny; rzeka Prosna; jakość wody; eutrofizacja; przepływ rzeczny

• Wydawca: Institute of Environmental Engineering, Polish Academy of Sciences
• Czasopismo: Archives of Environmental Protection
• Rocznik: 2010
• Tom: Vol. 36, no. 3
• Strony: 83--96
• Opis fizyczny: bibliogr. 37 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Wiatkowski M.

• University of Opole, Department of Land Protection Oleska str. 22, 45-052 Opole, Poland,

Bibliografia

• [1] Bajkiewicz-Grabowska E.: Obieg materii w systemach rzeczno-jeziornych, Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa 2002.
• [2] Benndorf J.: A contribution to the phosphorus loading concept, Int. Revue Ges. Hydrobiol., 64, 177-188 (1979).
• [3] Czaban S.: Klasyfikacja jakości wód powierzchniowych w Polsce, Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich - Infrastructure and Ecology of Rural Areas, PAN, O/Kraków, 9, 259-269 (2008).
• [4] Czamara W., M. Wiatkowski: Dopływ głównych substancji biogennych do zbiornika wodnego w Mściwojowie, Zesz. Nauk. AR Wrocł., Inż. Środ., XIII, 502, 43-50 (2004).
• [5] Czamara W., A. Czamara, M. Wiatkowski: The Use of Pre-dams with Plant Filters to Improve Water Quality in Storage Reservoirs, Archives of Environmental Protection, 34, SI, 79-89 (2008).
• [6] Dąbrowska J., J. Kowalski, T. Molski, C. Liniecki: Jakość wody w małych zbiornikach zaporowych na przykładzie zbiornika Gołuchów, Nauka Przyroda Technologie, t. 1, z. 2, Melioracje i Inżynieria Środowiska, 53-64 (2007).
• [7] Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej, L 327, 2000, 1-72, www.mos.gov.pl
• [8] Galicka W., A. Kruk, G. Zięba: Bilans azotu i fosforu w zbiorniku Jeziorsko, Nauka Przyr. Technol. 1, 2, 317 (2007).
• [9] Grochowska J., H. Gawrońska: Impact of anthropogenic pressure on aquatic conditions in Lake Track in Olsztyn, Archives of Environmental Protection, 31 (2), 85-94 (2005).
• [10] Hermanowicz W., J. Dojlido, W. Dożańska, B. Koziorowski, J. Zerbe: Physico-chemical analysis of water and sewage, Arkady, Warszawa 1999.
• [11] Kajak Z.: Hydrobiologia - Limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych, PWN, Warszawa 2001.
• [12] Kala R.: Statystyka dla przyrodników, Wydawnictwo AR w Poznaniu, Poznań 2002.
• [13] Kowalewski Z.: Jakość wód powierzchniowych na kaskadzie zbiorników rzeki Dajny, Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Inżynieria Środowiska, 393, 149-158 (2002).
• [14] Krzanowski S.: Wpływ retencji zbiornikowej na wybrane elementy środowiska, ze szczególnym uwzględnieniem zmian reżymu przepływów w rzece poniżej zbiornika (na przykładzie dorzecza Sanu), Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Rozprawy, 259, 2000.
• [15] Lossow K.: Znaczenie jezior w krajobrazie młodoglacjalnym Pojezierza Mazurskiego, Zesz. Probl. Post. Nauk Rolniczych PAN, z. 431, 47-57 (1996).
• [16] Lossow K., H. Gawrońska: Ochrona zbiorników wodnych, Przegląd Komunalny, 9, 92-106 (2000).
• [17] Miernik W., A. Wałęga: Wstępne wyniki badań nad zawartością mineralnych form azotu wnoszonych i wynoszonych ze zbiornika Zesławice na rzece Dłubni, Zesz. Nauk. ATH - Inż. Włók. i Ochr. Środ., 24 (7), 229-339 (2006).
• [18] Miernik W.: Wstępne wyniki badań nad przemianą związków organicznych i biogennych w małym zbiorniku wodnym. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich -Infrastructure and Ecology of Rural Areas, PAN, O/Kraków, 4/1, 131-140 (2007).
• [19] Mikulski Z.: Gospodarka wodna, PWN, Warszawa 1998.
• [20] Mioduszewski W.: Rola małej retencji w kształtowaniu i ochronie zasobów wodnych, Zesz. Nauk. AR we Wrocł., Inż. Środ., XIII, 502, 293-305 (2004).
• [21] Mioduszewski W.: Małe zbiorniki wodne - Wytyczne projektowania, Wydawnictwo IMUZ, Falenty 2008.
• [22] Operat wodnoprawny zbiornika Psurów, (wyk. S. Grzybowski), Biuro Projektów Wodnych Melioracji PROMEL, Opole 1994.
• [23] Pawełek J., M. Spytek: Stężenie związków biogennych w wodzie potoków dopływających do zbiornika Dobczyckiego, Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich - Infrastructure and Ecology of Rural Areas, PAN, O/Kraków, 5, 179-190 (2008).
• [24] Pulikowski K.: Zanieczyszczenia obszarowe w małych zlewniach rolniczych, Zesz. Nuk. AR we Wrocławiu, ser. Rozpr. CCXI, 479 (2004).
• [25] Rajda W., W. Kanownik, E. Goryl: Stężenie niektórych składników biogennych w wodzie Potoku Pychowickiego, Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., PAN, z. 528, 165-173 (2008).
• [26] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 roku w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych, Dz. U. Nr 241, poz. 2093 (2002).
• [27] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 roku w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych, Dz. U. Nr 162, poz. 1008 (2008).
• [28] Skonieczek P., J. Koc: Role of preliminary reservoirs in reducing phosphorus inflow from agricultural and afforested catchment areas to the lake, Ecological Chemistry and Engineering, 15 (12), 1347-1357 (2008).
• [29] Suchowolec T., A. Górniak: Changes water quality in small reservoirs in agricultural landscape of northern Podlasie, Teka Kom. Ochr. Kszt. Środ. Przyr., 3, 195-202 (2006).
• [30] Vollenweider R.A.: Advances in defining critical loading levels for phosphorus in lake eutrophication, Mem. Ist. Ital. Idrobiol., 33, 53-83 (1976).
• [31] Wiatkowski M., W. Czamara, K. Kuczewski: Wpływ zbiorników wstępnych na zmiany jakości wód retencjonowanych w zbiornikach głównych, Prace i Studia IPIŚ PAN, nr 67, Zabrze 2006.
• [32] Wiatkowski M.: Wstępne wyniki badań jakości wody dopływającej i odpływającej ze zbiornika Psurów na rzece Prośnie, [w:] Meteorologia, Hydrologia, Ochrona Środowiska - kierunki badań i problemy, A. Dubicki (red.), Seria Monografie, Wydawnictwo IMGW Warszawa, 407-414 (2008).
• [33] Wiatkowski M., Cz. Rosik-Dulewska, B. Jesionek: Analiza gospodarki wodnej zbiornika Słup na rzece Nysie Szalonej, Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., PAN, z. 540, 117-127 (2009).
• [34] Wiatkowski M., L. Paul: Surface water quality assessment in the Troja river catchment in the context of Włodzienin reservoir construction, Polish J. of Environ. Stud., 18, 5, 923-929 (2009).
• [35] Wiatkowski M.: Zmiany wybranych wskaźników jakości wody rzeki Prosny przepływającej przez zbiornik Psurów, Proceedings of EC Opole, Vol. 4, No. 1, (2010)..
• [36] Wiatkowski M.: Hydrochemical conditions for localization of small water reservoirs on the example of Kluczbork reservoir, Archives of Environmental Protection, 35, 4, 129-144 (2009).
• [37] Żbikowski A., J. Żelazo: Ochrona środowiska w budownictwie wodnym, MOŚZNiL, materiały informacyjne, Warszawa 1993.