Observations of selected chemical components of meromictic Lake Zapadłe waters in 1990-1993, 2000-2001 and 2005-2006

• Autorzy: Tandyrak R , Teodorowicz M. , Grochowska J.

Warianty tytułu

PL

Obserwacje zmian wybranych składników chemicznych wód meromiktycznego jeziora Zapadłego w latach 1991-1994, 2000-2001 i 2005-2006

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Studied was a small (4.6 ha) meromictic lake situated in a deep land hollow surrounded by a high-inclination slope. The lake was made shallower two times (from 20 to 18 m) by collapsed shores. It is fed by underground waters and has relatively constant outflow. Limited water dynamics reduced the epilimnion thickness (from 4 to 2 m) and influenced the monimolimnion setting below 13 m depth with a characteristic small (0.2°C) temperature increase in the vertical profile and a permanent deoxygenation of the water below 7–11 m depth. The relationship between the organic matter parameters BOD5 and COD-Mn before the shore collapse revealed the dominance of matter produced in the reservoir. In the final period the situation was opposite. In the monimolimnion allochthonous matter accumulated which due to anaerobic decomposition generated large amounts of ammonium. Observed in the same water layer was also a decrease of the conductivity.

PL

Badaniami objęto niewielkie (4,6 ha) jezioro meromiktyczne, położone w silnym zagłębieniu terenu i otoczone skarpą o znacznym nachyleniu. Na skutek zawalenia się brzegów zbiornik ten dwukrotnie uległ spłyceniu (z 20 do 18 m). Jest on zasilany wodami podziemnymi, posiada także stosunkowo stały odpływ. Ograniczona dynamika wód skutkowała spłyceniem warstwy epilimnionu (z 4 do 2 m), wytworzeniem monimolimnionu poniżej 13 m głębokości z charakterystycznym niewielkim (0,2° C) wzrostem temperatury w profilu pionowym oraz stałym odtlenieniem wód poniżej 7–11 m. Stosunek wskaźników materii organicznej (BZT5 i ChZT-Mn) przed zawaleniem brzegów jeziora świadczy przewadze materii produkowanej w zbiorniku, w ostatnim okresie obserwowano sytuację odwrotną. W monimolimnionie nastąpiło nagromadzenie materii allochtonicznej, a jej beztlenowy rozkład powodował powstawanie znacznych ilości amoniaku. Stwierdzono także spadek wartości przewodnictwa elektrolitycznego w tej partii wód.

Słowa kluczowe

EN

Lake Zapadłe; meromixis; conductivity; organic matter; nitrogen; phosphorus

PL

jezioro Zapadłe; wody meromiktyczne; przewodnictwo elektrolityczne; materia organiczna; azot; fosfor

• Wydawca: Institute of Environmental Engineering, Polish Academy of Sciences
• Czasopismo: Archives of Environmental Protection
• Rocznik: 2010
• Tom: Vol. 36, no. 3
• Strony: 75--82
• Opis fizyczny: bibliogr. 23 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Tandyrak R

autor

Teodorowicz M.

autor

Grochowska J.

• University of Warmia and Mazury in Olsztyn, Faculty of Environmental Protection and Fishery, Chair of Environmental Protection Engineering Prawocheńskiego str. 1, 10-957 Olsztyn, Poland,

Bibliografia

• [1] Chełmicki W.: Woda, Zasoby, degradacja, ochrona, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
• [2] Choiński A.: Zarys limnologii fizycznej Polski, Wydawnictwo UAM, Poznań 1995.
• [3] Dojlido J.R.: Chemia wód powierzchniowych, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 1995.
• [4] Donachie S.P., A.R. Kinzie, R.R. Bidigare, D.W. Sadler, D.M. Karl: Lake Kauhako, Moloka'I, Hawai'i: biological and chemical aspects of morpho- ectogenic meromictic lake, Aquatic Microbial Ecology, 19, 93-103 (1999).
• [5] Hakala A., K. Sarmaja-Korjonen, A. Miettinen: The origin and evolution of lake study of a meromictic lake, Hydrobiologia, 527, 85-97 (2004).
• [6] Hermanowicz W., J. Dojlido, W. Dożańska, B. Koziorowski, J. Zerbe: Fizyczno-chemiczne badanie wody i ścieków, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1999.
• [7] Korycka A., W. Dębiński: Średnie wartości przewodności właściwej wody jezior Północnej Polski, IRŚ Olsztyn, 79, 1-16 (1974).
• [8] Kracht V.: Transient meromixis and related changes of eutrophication parameters in a small polytrophic lake in Southwest Germany, Arch. Hydrobiol., 98, 93-114 (1983).
• [9] Lange W. (red.): Metody badań fizycznolimnologicznych, Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, 1993.
• [10] Marszelewski W.: Changes in the concentration of main cations in the lakes of northeast Poland, Limnological Review, 1, 197-206 (2001).
• [11] Maślanka W., W. Lange: Nietypowe rozkłady przewodności właściwej w jeziorach Pojezierza Pomorskiego, [in:] Materiały IV Konferencji Limnologicznej nt. Naturalne i antropogeniczne przemiany jezior, Zalesie k. Olsztyna, 18-20 września 2000 r.
• [12] Mortimer C.H.: Chemical exchanges between sediments and water in the Great Lakes - speculations on the probable regulatory mechanisms, Limnol. Oceanogr., 16, 387-404 (1971).
• [13] Olszewski P.: Stopnie nasilenia wpływu wiatru na jeziora, Zeszyty Naukowe WSR Olsztyn, 4, 111-132 (1959).
• [14] Rodrigo A.M., R.M. Miracle, E. Wicente: The meromictic Lake La Cruz (Central Spain), Patterns of stratification, Aquat. sci., 63, 406-416 (2001).
• [15] Saczewa S.: Charakterystyka hydrochemiczna wód meromiktycznego Jeziora Zapadłego, WWM, Olsztyn, praca magisterska, 2007.
• [16] Szczygieł S.: Wybrane parametry fizyczno-chemiczne wód Jeziora Zapadłego, UWM. Olsztyn, praca magisterska, 2003.
• [17] Tandyrak R.: Effect of Lake Starodworskie treatment by phosphorus inactivation on the primary production properties, Pol. J. Natur. Sci., 17, 2, 491-501 (2004).
• [18] Tandyrak R., K. Parszuto, D. Górniak, P. Kośnik: Hydrochemical Properties, Bacterioplankton Abundance and Biomass in the Meromictic Lake Starodworskie in 2004, [in:] Materiały Międzynarodowej Koferencji: The Functioning of Water Ecosystems and their Protection, Poznań, 27-28 października 2006, pp.42.
• [19] Teodorowicz M.: Meromiksja Jeziora Zapadłego koło Lukty, [in:] Materiały XV Zjazdu Hydrobiologów Polskich, Gdańsk 7-10 września 1992.
• [20] Teodorowicz M., J. Dunalska, D. Górniak: Hydrochemical properties of a meromictic Lake Zapadłe, Rev., 3, 249-254 (2003).
• [21] Tomaszek J., E. Czerwieniec, P. Koszelnik: Denitryfikacja w systemach zbiorników zaporowych, Komitet Inżynierii Środowiska PAN, I Kongres Inżynierii Środowiska, Politechnika Lubelska, Lublin 2002, pp. 287-298.
• [22] Walker K.F.: The stability of meromictic lakes in central Washington, Limnol. and Ocenaogr., 19, 209-222 (1974).
• [23] Wiśniewski R.J., M. Planter: Phosphate exchange between sediments and near-bottom water in relationship to oxygen conditions in a lake used for intensive trout cage culture, Ekol. Pol., 35, 219-236 (1987).