Radiometric dating of the Tertiary volcanics in Lower Silesia, Poland. V. K-Ar and palaeomagnetic data from Late Oligocene to Early Miocene basaltic volcanics of the North-Sudetic Depression

• Autorzy: Birkenmajer K. , Pécskay Z. , Grabowski J. , Lorenc M. W. , Zagożdżon P. P.

Warianty tytułu

PL

Datowanie radiometryczne trzeciorzędowych wulkanitów Dolnego Śląska. V. daty K-AR i wyniki badań paleomagnetycznych póznooligoceńskich i wczesnomioceńskich skał bazaltowych niecki północnosudeckie

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

This is the fifth contribution to geochronological, petrologic-geochemical and palaeomagnetic studies of the Tertiary basaltoids of Lower Silesia, Poland. It covers the area of the North-Sudetic Depression close to its contact with the Fore-Sudetic Block (6 new sites). The oldest K-Ar date was obtained from basanite plug at Sichów (BP-34: 27.80ą1.27 Ma) located exactly on the Sudetic Marginal Fault. It determines the age of the fault as Late Oligocene. Five other sites (BP-35-39) yielded radiometric ages between 20.07ą0.90 Ma and 18.72ą0.81 Ma (Early Miocene). The volcanics investigated are typical within-plate basaltoids represented by ankaratrite and basanite. The Late Oligocene Sichów intrusion (BP-34) is normally magnetized, the Early Miocene basaltic rocks (ankaratrite BP-39 and basanites: BP-35-38) reveal reversed magnetization.

PL

Piąta część datowań K-Ar i badań paleomagnetycznych trzeciorzędowych wulkanitów Dolnego Śląska obejmuje odsłonięcia tych skał w obszarze niecki północnosudeckiej, w sąsiedztwie sudeckiego uskoku brzeżnego. Otrzymano sześć dat w granicach 27,80š1,27 Ma (późny oligocen: Sichów, BP-34) – 18,72š0,81 Ma (niższy miocen = burdygał: Wilków, BP-37). Późnooligoceńska data dla ankaratrytowego czopu Sichowa (BP-34), który znajduje się na sudeckim uskoku brzeżnym, określa taki wiek tego uskoku. Zbadane skały bazaltowe – bazanity i ankaratryty (melabazanity) są typowymi przedstawicielami wulkanizmu sródpłytowego. Skład chemiczny ogniska magmowego podlegał ewolucji, co przejawiło się w badanych skałach wzrostem zawartości potasu i kobaltu w okresie czasu między wyższym oligocenem a niższym miocenem. Czopy ankaratrytu i bazanitu zostały zbadane pod względem paleomagnetycznym: najstarszy z nich, 27,80 Ma (BP-34: ankaratryt) wykazuje namagnesowanie normalne, pozostałe pięć, 20,07–18,72 Ma (BP-39: ankaratryt; BP-35–38 – bazanity) wykazuje namagnesowanie odwrócone.

Słowa kluczowe

EN

K-Ar dating; basaltoid volcanics; palaeomagnetism; Late Oligocene; Early Miocene; Lower Silesia; Poland

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Geologiczne
• Czasopismo: Annales Societatis Geologorum Poloniae
• Rocznik: 2007
• Tom: Vol. 77, No 1
• Strony: 1--16
• Opis fizyczny: bibliogr. 35 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Birkenmajer K.

autor

Pécskay Z.

autor

Grabowski J.

autor

Lorenc M. W.

autor

Zagożdżon P. P.

• Institute of Geological Sciences, Polish Academy of Sciences, Cracow Research Centre, Senacka 1, 31-002 Kraków, Poland,

Bibliografia

• 1.Badura, J., Pécskay, Z., Koszowska, E., Wolska, A., Zuchiewicz, W. & Przybylski, B., 2005. New age and petrological con-straints on Lower Silesian basaltoids, SW Poland. Acta Geo-dynamica, Geomater. (Praha), 2 (3: 139): 7-15.
• 2.Balogh, K., 1986. K-Ar dating of Neogene volcanic activity in Hungary: Experimental technique, experiences, and methods of chronological studies. ATOMKI Report, D/1: 277-288.
• 3.Białowolska, A., 1980. Geochemiczna charakterystyka niektórych bazaltoidów Dolnego Śląska i ich ultramafitowych enklaw (Geochemical features of some Lower Silesian basaltoids and their ultramafic inclusions). Archiwum Mineralogiczne, 36: 107-163.
• 4.Białowolska, A., 1993. Enklawy w bazaltoidach wzgórz Łysanka i Trupień, Dolny Śląsk (Enclaves in basaltoids from the Łysanka and Trupień hills, Lower Silesia). Archiwum Mineralogiczne, 44: 145-197.
• 5.Birkenmajer, K., 1967. Lower Silesian basalts as monuments of inanimate nature (in Polish, English summary). Rocznik Ochrony Przyrody (Kraków), 32: 225-276.
• 6.Birkenmajer, K. & Nairn, A. E. M., 1969. Palaeomagnetic investi-gations of the Tertiary and Quaternary igneous rocks. V. The basic Tertiary basalts of Lower Silesia, Poland. Geologische Rundschau, 58: 697-712.
• 7.Birkenmajer, K. & Pécskay, Z., 1999. K-Ar dating of the Miocene andesite intrusions, Pieniny Mts, West Carpathians. Bulletin of the Polish Academy of Sciences: Earth Sciences, 47: 155- 169.
• 8.Birkenmajer, K. & Pécskay, Z., 2000. K-Ar dating ofthe Miocene andesite intrusions, Pieniny Mts, West Carpathians, Poland: a supplement. Studia Geologica Polonica, 117: 7-25.
• 9.Birkenmajer, K. & Pécskay, 2002. Radiometric dating of the Tertiary volcanics in Lower Silesia, Poland. I. Alkali basaltic rocks of the Opole region. Bulletin of the Polish Academy of Sciences, Earth Sciences, 50 (1) 21-40.
• 10.Birkenmajer, K., Jerzmański, J. & Nairn, A. E. M., 1970. Palaeomagnetic studies of Polish rocks. IV. Cenozoic basalts of Lower Silesia. Annales de la Société Géologique de Pologne, 40:31-61.
• 11.Birkenmajer, K., Jeleńska, M., Kądziałko-Hofmokl, M. & Kruczyk, J., 1972. Magnetic properties of Polish Tertiary basaltic rocks from the Opole region. Publications, Institute of Geophysics, Polish Academy of Sciences, 57: 59-68.
• 12.Birkenmajer, K., Jeleńska, M., Kądziałko-Hofmokl, M. & Kruczyk, J., 1977. Age of deep-seated fracture zones in Lower Silesia (Poland), based on K-Ar and palaeomagnetic dating of Tertiary basalts. Annales de la Société Géologique de Pologne, 47: 545-552.
• 13.Birkenmajer, K., Pécskay, Z., Grabowski, J., Lorenc, M. W. & Zagożdżon, P. P., 2002a. Radiometric dating of the Tertiary volcanics in Lower Silesia, Poland. II. K-Ar ages and palaeomagnetic data from Neogene basanites near Lądek Zdrój, Sudetes Mts. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 72 (2): 119-129.
• 14.Birkenmajer, K., Pécskay, Z., Grabowski, J., Lorenc, M. W. & Zagożdżon, P. P., 2002b. Radiometric dating ofthe Tertiary volcanics in Lower Silesia, Poland. III. K-Ar ages and palaeomagnetic data from Early Miocene basaltic rocks near Jawor, Fore-Sudetic Block. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 72 (3): 241-253.
• 15.Birkenmajer, K., Pécskay, Z., Grabowski, J., Lorenc, M. W. & Zagożdżon, P. P., 2004. Radiometric dating of the Tertiary volcanics in Lower Silesia, Poland. IV. Further K-Ar and palaeomagnetic data from Late Oligocene to Early Miocene basaltic rocks of the Fore-Sudetic Block. Annales Societatis Geologorum Poloniae,7 4: 1-19.
• 16.Cande, S. C. & Kent, D. V., 1995. Revised calibration ofthe geomagnetic polarity timescale for the Late Cretaceous and Cenozoic. Journal of Geophysical Research, 1000: 6093-6095.
• 17.De la Roche, H., Letterier, J., Grandclaude, P. & Marchal, M., 1980. A classification of volcanic and plutonic rocks using R1R2-diagram and mayor element analysis - its relationship with current nomenclature. Chemical Geology, 29: 183-210.
• 18.Frąckiewicz, W., 1955. Szczegółowa mapa geologiczna Sudetów, 1:25.000, Ark. Świerzawa (Detailed geological map of the Sudetes Mts, 1:25,000, sheet Świerzawa). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• 19.Gradstein, F. M. et al., 2004. Geologic Time Scale. International Commission on Stratigraphy. Cambridge University Press: 589 pp.
• 20.Jerzmański, J., 1956. The basalts in the vicinity of Jawor in Lower Silesia (in Polish, English summary). Biuletyn Instytutu Geologicznego (Warszawa), 106: 119-132.
• 21.Jerzmański, J., 1965. Geology of the north-western part of the Kaczawa Mountains and of their eastern extent (in Polish, English summary). Biuletyn Instytutu Geologicznego (Warszawa), 185: 109-193.
• 22.Kirschvink, J. L., 1980. The least square line and plane and the analysis of palaeomagnetic data. Journal ofthe Royal Astronomical Society, 62: 699-718.
• 23.Kochanowska, J. & Żygadło, G., 1984. Dokumentacja geologiczna w kat. C1 z określeniem jakości kopaliny w kat. B i kat. złoża bazaltu "Góra Trupień" (arch. mscr., in Polish). Przedsiębiorstwo Geologiczne we Wrocławiu.
• 24.Kopeckú, L., 1966. Tertiary volcanics, in Svoboda, J. (ed.), Regional Geology of Czechoslovakia. I. The Bohemian Massif. Czechoslovak Academy of Sciences (Praha): 554-581.
• 25.Kozłowska-Koch, M., 1987. Classification and nomenclature of the Tertiary volcanic rocks of the Lower and Opole Silesia (in Polish, English summary). Archiwum Mineralogiczne, 42: 43-95.
• 26.Kruczyk, J., Kądziałko-Hofmokl, M., Jeleńska, M. & Birken-majer, K., 1977a. Paleomagnetism and magnetic properties of Tertiary basaltic rocks from Góra św. Anny and Ligota Tułowicka, Lower Silesia. Publications, Institute of Geophysics, Polish Academy of Sciences, C3 (111): 1-17.
• 27.Kruczyk, J., Kądziałko-Hofmokl, M., Jeleńska, M., Birkenmajer, K. & Arakelyants, M. M., 1977b. Tertiary polarity events in Lower Silesian basalts and their K-Ar age. Acta Geophysica Polonica, 25: 183-191.
• 28.Krzyśków, M., 1986. Dokumentacja geologiczna złoża bazaltu "Krzeniów" w kat. C1+C2 (arch., mscr., in Polish), Przedsiębiorstwo Geologiczne we Wrocławiu.
• 29.Le Bas, M. J. & Streckeisen, A. L., 1991. The IUGS systematics of igneous rocks. Journal of the Geological Society (London), 148: 825-833.
• 30.Lewandowski, M., Nowożyński, K. & Werner, T., 1997. PDA- a package of FORTRAN programs for paleomagnetic data analysis (arch. mscr., Institute of Geophysics, Polish Academy of Sciences, Warsaw).
• 31.Pearce, J. A. & Gale, G. H., 1977. Identification of ore deposition environment from trace element geochemistry of associated igneous rocks. Geological Society (London), Special Publication, 7: 14-24.
• 32.Śliwa, Z., 1967. Structures in Silesian basalts (in Polish, English summary). Annales de la Société Géologique de Pologne, 37 (3): 435-454.
• 33.Steiger, R. H. & Jäger, E., 1977. Subcommission on the use of de-cay constants in Geo- and Cosmochronology. Earth and Planetary Science Letters, 36: 359-362.
• 34.Wojno, T., Pentlakowa, Z. & Szarras, S., 1951. Investigations of Lower Silesian basalts in the years 1950-1951 (arch. mscr, in Polish, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa).
• 35.Zagożdżon, P. P., 2001. "Sunburn" ("Sonnenbrand") in Tertiary basalts of Lower Silesia and possibilitis of utilizing them (in Polish). Ph.D Thesis.