Chronostratygrafia późnoczwartorzędowych klastycznych osadów jaskiniowych w Polsce w XIX i w XXI wieku - ile się zmieniło?

• Autorzy: Krajcarz M. T.

Warianty tytułu

EN

Chronostratigraphy of Late Quaternary clastic cave sediments in Poland in 19th and 21st centuries - what has changed?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

In 21st century the chronostratigraphy of cave sediments is built on the basis of modern methods: sedimentological analysis, statistical analysis of palaeozoological data, radiometric and luminescence dating and many others. For the time of last 50 000 years the four geochronological units (or appropriate chronostratigraphic units) are usually proposed in Poland in the researches of cave sediments. They are: Interpleniglacial, Upper/Younger Pleniglacial, Late Glacial and Holocene. That scheme has over 150 years of evolution, and its origin was tied with biostratigraphical scheme built by Edouard Lartet in a middle of 19th century. Lartet's stratigraphy for the same period was also made of four units: Cave Bear Epoch, Mammoth and Wooly Rhinoceros Epoch, Reindeer Epoch and Auroch Epoch. Although basing on different methods and using different terminology, the two schemes – from the 19th and from 21st centuries – are similar and correlatabl

Słowa kluczowe

PL

Lartet Edouard; stratygrafia; geochronologia; czwartorzęd; osady jaskiniowe

EN

Lartet Edouard; stratigraphy; geochronology; Quaternary; cave filling

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2012
• Tom: Vol. 60, nr 2
• Strony: 85--88
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz., wykr.

Twórcy

autor

Krajcarz M. T.

• Instytut Nauk Geologicznych, Polska Akademia Nauk, Ooerodek Badawczy w Warszawie, ul. Twarda 51/55, 00-818 Warszawa,

Bibliografia

• 1.CHMIELEWSKI W. 1960 - Stan zachowania kości zwierzęcych w osadach Jaskini Nietoperzowej w Jerzmanowicach. Biuletyn Peryglacjalny, 9: 127-135.
• 2.CYREK K., NADACHOWSKI A., MADEYSKA T., BOCHEŃSKI Z., TOMEK T., WOJTAL P., MIĘKINA B., LIPECKI G., GARAPICH A., RZEBIK-KOWALSKA B., STWORZEWICZ E., WOLSAN M., GODAWA J., KOŚCIÓW R., FOSTOWICZ-FRELIK L. & SZYNDLAR Z. 2000 - Excavation in the Deszczowa Cave (Kroczyckie Rocks, Częstochowa Upland, Central Poland). Folia Quaternaria, 71: 5-84.
• 3.CYREK K., SOCHA P., STEFANIAK K., MADEYSKA T., MIROSŁAW-GRABOWSKA J., SUDOŁ M. & CZYŻEWSKI Ł. 2010 - Palaeolithic of Bioenik Cave (Southern Poland) within the environmental background. Quaternary International, 220(1-2): 5-30.
• 4.GIŻEJEWSKI Z., WOJTAL P., CSAPÓ J., GIŻEJEWSKI J., JACZEWSKI Z. & CSAPÓ JR. J. 2004 - Remains of Late Pleistocene reindeer from Chmielewo, northeast Poland. European Journal of Wildlife Research, 50: 207-212.
• 5.HERCMAN H. 2000 - Reconstruction of palaeoclimatic changes in Central Europe between 10 and 200 thousand years BP, based on analysis of growthfrequency of speleothems. Studia Quaternaria, 17: 35-70.
• 6.KOENIGSWALD W. VON 2007 - Mammalian faunas from the interglacial periods in Central Europe and their stratigraphic correlation. Developments in Quaternary Sciences, 7: 445-454.
• 7.KOLFSCHOTEN TH. VAN 2000 - The Eemian mammal fauna of central Europe. Geologie en Mijnbouw / Netherlands Journal of Geosciences, 79(2/3): 269-281.
• 8.KOZŁOWSKI S.K. & SACHSE-KOZŁOWSKA E. 1993 - Magdalenian family from the Maszycka Cave. Jahrbuch des Römisch - Germanishen Zentralmuseums Mainz, 40: 115-205.
• 9.KRAJCARZ M.T. & MADEYSKA T. 2010 - Application of the weathering parameters of bones to stratigraphical interpretation of the sediments from two caves (Deszczowa Cave and Nietoperzowa Cave, Kraków-Częstochowa Upland, Poland). Studia Quaternaria, 27: 43-54.
• 10.LARTET E. 1861 - Nouvelles recherches sur la cśxistence de l'homme et des grands mammif_res fossiles réputés caractéristiques de la derniére période géologique. Annales des Sciences Naturelles, Partie Zoologique, 15: 177-261.
• 11.LINDNER L. 1992 - Stratygrafia (klimatostratygrafia) czwartorzędu. [W:] Lindner L. (red.) - Czwartorzęd. Osady, metody badań, stratygrafia. Wyd. PAE, Warszawa: 441-633.
• 12.MADEYSKA T. 1971 - Metody stosowane w badaniach górnoplejstoceńskich osadów jaskiń Wyżyny Krakowskiej. Światowit, 32: 5-25.
• 13.MADEYSKA T. 1996 - Osady schroniska w Kruczej Skale w Skałach Kroczyckich (środkowa część Jury Polskiej). Kras i Speleologia, 8: 57-65.
• 14.MADEYSKA T. 2003 - Correlation of the Obłazowa Cave Filling with the Białka River History and Environment Changes. [In:] Valde-Nowak P., Nadachowski A., Madeyska T. (red.) - Obłazowa Cave. Human activity, stratigraphy and palaeśnvironment. Institute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of Sciences, Kraków: 15-22.
• 15.MARCISZAK A., KRAJCARZ M.T., KRAJCARZ M. & STEFANIAK K. 2011 - The first record of leopard Panthera pardus LINNAEUS, 1758 from Pleistocene of Poland. Acta Zoologica Cracoviensia, 54A(1-2): 39-46.
• 16.MOJSKI J.E. 2005 - Ziemie polskie w czwartorzędzie. Zarys morfogenezy. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa, s. 404.
• 17.MORTILLET G. DE 1883 - Le Préhistorique: Antiquité de l'Homme. C. Reinwald, Paris: s. 642.
• 18.NADACHOWSKI A., LIPECKI G., STEFANIAK K. LORENC M. & WOJTAL P. 2008 - Extinction of the cave bear (Ursus spelaeus) in Central Europe. Środowisko i Kultura, 5: 76-78.
• 19.NADACHOWSKI, A., LIPECKI G., WOJTAL P. & MIĘKINA B. 2011a - Radiocarbon chronology of woolly mammoth (Mammuthus primigenius) from Poland. Quaternary International, 245: 186-192 (doi:10.1016/ j.quaint.2011.03.011).
• 20.NADACHOWSKI A., STEFANIAK K., SZYNKIEWICZ A., MARCISZAK A., SOCHA P., SCHICK P. & AUGUST C. 2011b - Biostratigraphic importance of the Early Pleistocene fauna from Żabia Cave (Poland) in Central Europe. Quaternary International: 243: 204-218 (doi: 10.1016/j.quaint.2011.04.037).
• 21.NADACHOWSKI A., ŻARSKI M., URBANOWSKI M., WOJTAL P., MIĘKINIA B., LIPECKI G., OCHMAN K., KRAWCZYK M., JAKUBOWSKI G. & TOMEK T. 2009 - Late Pleistocene Environment of the Częstochowa Upland (Poland) Reconstructed on the Basis of Faunistic Evidence from Archaeological Cave Sites. Institute of Systematics and Evolution of Animals, Polish Academy of Sciences, Kraków: s. 112.
• 22.O'CONNOR A. 2007 - Finding time for the old Stone Age: a history of Palaeolithic archaeology and Quaternary geology in Britain, 1860-1960. Oxford University Press, Oxford: s. 423.
• 23.ORLOVA L.A., VASIL'EV S.K., KUZ'MIN YA.V. & KOSINTSEV P.A. 2008 - New Data on the Time and Place of Extinction of the Woolly Rhinoceros Coelodonta antiquitatis Blumenbach, 1799. Doklady Biological Sciences, 423: 403-405.
• 24.OSSOWSKI G. 1885 - Jaskinie okolic Ojcowa pod względem paleoetnologicznym. Pamiętniki Akademii Umiejętności Wydziału Matematyczno- Przyrodniczego, 11: 1-51.
• 25.STEFANIAK K., TYC A. & SOCHA P. (red.) 2009 - Karst of the Częstochowa Upland and of the Eastern Sudetes. Palaeoenvironments and protection. Faculty of Earth Sciences University of Silesia, Zoological Institute University of Wrocław, Sosnowiec - Wrocław, s. 535.
• 26.STUART A.J. 2005 - The extinction of woolly mammoth (Mammuthus primigenius) and straight-tusked elephant (Palaeoloxodon antiquus) in Europe. Quaternary International, 126-128: 171-177.
• 27.TRIGGER B.G. 1989 - A history of archaeological thought. Cambridge University Press, Cambridge, s. 500.
• 28.WOJTAL P. 2007 - Zooarchaeological studies of the Late Pleistocene sites in Poland. Institute of Systematics and Evolution of Animals, Polish Academy of Sciences, Kraków, s. 189.
• 29.WYSOCZAŃSKI-MINKOWICZ T. 1969 - An attempt at relative age determination of fossil bones by fluorine-chlorine-apatite method. Studia Geologica Polonica, 28: 1-76.
• 30.ZAWISZA J. 1882 - Poszukiwania w Jaskini Mamuta 1877 i 1878 r. Wiadomości Archeologiczne, 4: 1-16.