PL EN


Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników
Tytuł artykułu

Rtęć w glebach obszarów zurbanizowanych Polski

Autorzy
Treść / Zawartość
Identyfikatory
Warianty tytułu
EN
Mercury in topsoil of urban areas of Poland
Języki publikacji
PL
Abstrakty
EN
The enrichment of urban soils in mercury in relation to regional geochemical background was evaluated in towns throughout the whole territory of Poland. Soil samples were collected from a depth of 0.0–0.2 m within administrative boundaries of 334 towns of various sizes. Sampling density ranged from 1 sample/5–6 km2 to 1 sample/0.06 km2 and the weight of each sample was about 1000 g. Mercury content was measured using a cold vapour atomic absorption spectrometry (CV-AAS) method. Mercury enrichment in topsoil in selected towns of Poland is presented in the form of geochemical dot map, differentiating the mercury enrichment value by the dot size. The geochemical background and extent and intensity of anomalies in non built-up areas are presented in the form of contour map. Detailed maps of mercury distribution in topsoils were additionally compiled for some towns. The study shows that the mercury content vary within wide limits, depending on both chemistry of parent rocks and intensity of urbanization and industrial and transportation activity. Generally, the mercury content in urban soils is two to four times higher than in open space around the towns. The highest mercury concentration (712 mg/kg) was found in soils in Poznań. Anomalies were also recorded in soils in Jaworzno (36.15 mg/kg), Wrocław (6.60 mg/kg), Łódź (5.82 mg/kg), Gdańsk (5.50 mg/kg) and Legnica (5.13 mg/kg). Significant mercury concentrations are observed in soils of the Upper Silesian agglomeration, in Bytom, Chorzów, Katowice, Siemianowice, Świętochłowice, Ruda Śląska and Zabrze.
Słowa kluczowe
Rocznik
Strony
46--58
Opis fizyczny
Bibliogr. 84 poz., rys.
Twórcy
autor
Bibliografia
  • 1.ALLOWAY B.J. & AYRES D.C. 1999 - Chemiczne podstawy zanieczyszczenia środowiska. PWN, Warszawa.
  • 2.BIESTER H., HESS A. & MÜLLER G. 1996 - Mercury phases in soils and sediments in the Idrija mining area. Proceedings of the meeting: Idrija as a natural and anthropogenic laboratory: 17-25. Idrija, Slovenia.
  • 3.BOJAKOWSKA I. & SOKOŁOWSKA G. 2001 - Rtęć w kopalinach wydobywanych w Polsce jako potencjalne źródło zanieczyszczenia środowiska. Biul. Państw. Inst. Geol., 349: 5-54.
  • 4.BOJAKOWSKA I. & SZCZĘŚNIAK H. 1993 - Zagrożenie naturalnego środowiska w Polsce rtęcią w wyniku spalania węgli. Prz. Geol., 41 (4): 252-257.
  • 5.CALLAHAN J.E., MILLER J.W. & CRAIG J. 1994 - Mercury pollution as a result of gold extraction in North Carolina, USA. Appl. Geochem., 9 (2): 235-241.
  • 6.CYGORIJNI K. 1970 - Hutnictwo cynku w XIX wieku w okręgu krakowskim. Rudy Metale, 5: 280-283.
  • 7.CZEKAŁA J. & JAKUBUS M. 1997 - Kadm i nikiel w glebach województwa poznańskiego. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 448a: 61-67.
  • 8.DAMCZYK K., DEMIDOWICZ M. & LEWICKI Z. 2000 - Stan środowiska w województwie lubuskim w 1999 roku. Bibl. Monit. Środ. Zielona Góra-Gorzów Wlkp.
  • 9.DARNLEY A., BJORKLUND A., BOLVIKEN B., GUSTAVSSON N., KOVAL P.V., PLANT J.A., STEENFELT A., TAUCHID M. & XIE XUEJING 1995 - A global geochemical database for environmental and resource management. Recomendations for International Geochemical Mapping. Final Report of IGCP Project 259. Earth Sciences 19, UNESCO Publishing, Ottawa. pp 122.
  • 10.DEGENHARDT O. 1870 - Der Oberschlesien-Polnische-Bergdistrict mit Hinweglassung des Diluviums. Karte von Oberschlesien 1 : 100 000. Verlag der Landkarten Handlung von J.H. Neumann, Berlin.
  • 11.DE VOS W. & TARVAINEN T. (eds) 2006 - Geochemical atlas of Europe. Part 2, Geological Survey of Finland, Espoo.
  • 12.DOJLIDO J.R. 1995 - Chemia wód powierzchniowych. Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok, 242 s.
  • 13.DOMOSŁAWSKA-BARANIECKA M.D., GADOMSKA S., BER A., MAKSIAK S., MOJSKI J.E. & SŁOWAŃSKI W. 1965 - Atlas geologiczny Warszawy. Część I. Mapy i przekroje geologiczne, skala 1 : 20 000. Inst. Geol. Warszawa.
  • 14.DZIEKOŃSKI T. 1972 - Wydobywanie i metalurgia kruszców na Dolnym Śląsku od XIII do połowy XX wieku. Ossolineum. Wrocław.
  • 15.FALECKI D. 2010 - Przemysł hutniczy. http://mojemyslowice.pl/.
  • 16.FREEDMAN B. 1989 - Environmental ecology. Academic Press. Inc. San Diego, California.
  • 17.GOSAR M., PIRC S. & BIDOVEC M. 1996 - Mercury in the sediments of the river Idrijca. Proceedings of the meeting: Idrija as a natural and anthropogenic laboratory: 22-29. Idrija, Slovenia.
  • 18.GÓRECKA E., KARMASZ D., JAKLEWICZ A. & PASŁAWSKI P. 1996 - Zastosowanie różnych technik pomiarowych do oznaczania Hg w próbkach środowiskowych. Część II. V Poznańskie Konwersatorium Analityczne, 25-26 kwiecień 1996 r., Poznań.
  • 19.GÓRECKA E., KARMASZ D. & LECH D. 2003 - Oznaczanie rtęci w próbkach gleb i osadów techniką zimnych par w układzie przepływowo-wstrzykowym. VIII Konferencja "Zastosowanie AAS,
  • 20.ICP-AES i ICP-MS w analizie środowiskowej" 17-18 listopada 2003 r., Warszawa.
  • 21.GRZECHNIK Z. 1978 - Historia dotychczasowych poszukiwań i eksploatacji. [W]: Poszukiwanie rud cynku i ołowiu na obszarze śląsko-krakowskim. Pr. Inst. Geol., 83: 23-42.
  • 22.GRZEGORCZYK M., SAŁATA M. & SKUZA T. 2002 - Powietrze. [W]: Raport o stanie środowiska województwa mazowieckiego w 2001 roku. http://www.wios.warszawa.pl/raport2001/index.html. Historia miasta Sosnowiec, 2008. http://um.sosnowiec.pl.
  • 23.JAKLEWICZ A., GÓRECKA E., KARMASZ D. & PASŁAWSKI P. 1995 - Zastosowanie różnych technik pomiarowych do oznaczania Hg w próbkach środowiskowych. Część I. IV Poznańskie Konwersatorium Analityczne, 27-28 kwiecień 1995 r., Poznań.
  • 24.JARZĘBSKI J. (red.) 1997 - Raport o stanie środowiska w województwie katowickim w latach 1995-1996. Bibl. Monit. Środ. Katowice.
  • 25.KABATA-PENDIAS A. & PENDIAS H. 1999 - Biogeochemia pierwiastków śladowych. PWN. Warszawa.
  • 26.KASINA S. & CZERWIENIEC M. 1995 - Udział rtęci z procesów technologicznych oraz spalania węgla w zanieczyszczaniu środowiska w układzie atmosfera-gleba. Mat. Konf. "Geochemiczne, hydrochemiczne i biochemiczne zmiany środowiska przyrodniczego na obszarach objętych antropopresją. Zapobieganie - usuwanie przyczyn i skutków skażeń": 41. Kraków.
  • 27.KAZIUK H. & LEWANDOWSKI J. 1980 - Mapa geologiczna Polski 1 : 200 000 (A), ark. Kraków. Inst. Geol. Warszawa.
  • 28.KLOJZY-KARCZMARCZYK B. & MAZUREK J. 2007 - Zanieczyszczenie gleby związkami rtęci w zasięgu oddziaływania konwencjonalnej elektrowni na paliwo węglowe. Polityka Energetyczna, 10 (2): 593-600.
  • 29.KLOJZY-KARCZMARCZYK B. & MAZUREK J. 2008 - Badania rtęci w wybranych złożach ropy naftowej regionu karpackiego. Polityka Energetyczna, 11 (1): 213-217.
  • 30.KMIECIAK M. 2000 - Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1 : 50 000, ark. Białystok. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
  • 31.KOTLICKA G.N. & KOTLICKI S. 1979 - Mapa geologiczna Polski 1 : 200 000 (A), ark. Gliwice. Inst. Geol. Warszawa.
  • 32.KRÓLIKOWSKI C., KUCHARSKAS., KUCHARSKI R., LINOWSKI H., PACZYŃSKI B. & TWAROGOWSKI J. 1992 - Mapa lokalizacji większych zbiorników wodnych i ognisk zanieczyszczeń na tle pierwszego poziomu użytkowego wód podziemnych w Polsce. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
  • 33.KUCHA H. & MAYER W. 1996 - Geochemia. [W]: Monografia KGHM Polska Miedź SA: 237-251. CBPM Cuprum. Lubin.
  • 34.KWIECIŃSKA B. 1968 - Przejawy mineralizacji na kontakcie intruzji magmowej z węglem w okolicy Wałbrzycha. Spr. Pos. Kom. Nauk PAN Oddz. Krak., 11 (1): 443-446.
  • 35.LENARTOWICZ L. 1994 - Atlas geochemiczny Kielc 1 : 50 000. Państw. Inst. Geol. Oddz. Świętokrzyski. Kielce.
  • 36.LENARTOWICZ L. 2001 - Atlas geochemiczny Częstochowy i okolic 1 : 100 000. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
  • 37.LIS J. 1992 - Atlas geochemiczny Warszawy i okolic 1 : 100 000. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
  • 38.LIS J. & PASIECZNA A. 1995a - Atlas geochemiczny Polski 1 : 2 500 000. Państw. Inst. Geol., Agencja Wyd. A. Grzegorczyk. Warszawa.
  • 39.LIS J. & PASIECZNA A. 1995b - Atlas geochemiczny Górnego Śląska 1 : 200 000. Państw. Inst. Geol., PAE SA. Warszawa.
  • 40.LIS J. & PASIECZNA A. 1995c - Atlas geochemiczny Krakowa i okolic 1 : 100 000. Państw. Inst. Geol., PAE SA. Warszawa.
  • 41.LIS J. & PASIECZNA A. 1998a - Atlas geochemiczny aglomeracji łódzkiej 1 : 100 000. Cz. I. Gleby, osady wodne, wody powierzchniowe. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
  • 42.LIS J.& PASIECZNA A. 1998b - Atlas geochemiczny aglomeracji szczecińskiej 1 : 200 000. Cz. I. Gleby, osady wodne, wody powierzchniowe. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
  • 43.LIS J. & PASIECZNA A. 1998c - Przeglądowa kartografia geochemiczna Polski. [W]: Ochrona litosfery (red. S. Kozłowski): 244-248. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
  • 44.LIS J. & PASIECZNA A. 1999a - Atlas geochemiczny Pobrzeża Gdańskiego 1 : 250 000. Cz. I. Gleby, osady wodne, wody powierzchniowe. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
  • 45.LIS J. & PASIECZNA A. 1999b - Szczegółowa mapa geochemiczna Górnego Śląska 1 : 25 000. Promocyjny arkusz Sławków. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
  • 46.LIS J. & PASIECZNA A. 2001 - Tło geochemiczne i anomalie w środowiskach powierzchniowych Ziemi w Polsce. Zesz. Nauk. PŚl. Górnictwo, 248: 123-128.
  • 47.LIS J. & PASIECZNA A. 2005 - Atlas geochemiczny Poznania i okolic 1 : 100 000. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
  • 48.LIS J., PASIECZNA A., BOJAKOWSKA I., GLIWICZ T., FRANKOWSKI Z., PASŁAWSKI P., POPIOŁEK E., SOKOŁOWSKAG., STRZELECKI R. & WOŁKOWICZ S. 1999 - Atlas geochemiczny Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego 1 : 250 000. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
  • 49.LIS J. & PRZENIOSŁO S. 1999- Wpływ górnictwa i hutnictwa cynku i ołowiu w obszarze śląsko-krakowskim na środowisko. Mat. Konf. "Stan aktualny i perspektywy górnictwa rud Zn-Pb w Polsce": 15-25. ZGH Bolesław.
  • 50.LIS J. & SYLWESTRZAK H. 1986 - Minerały Dolnego Śląska. Wyd. Geol. Warszawa.
  • 51.LORENZ U. & GRUDZIŃSKI Z. 2007 - Zawartość rtęci jako potencjalny czynnik ograniczający wartość użytkową węgla kamiennego i brunatnego. Górnictwo i Geoinżynieria, 31, z. 3/1: 335-349.
  • 52.LUBAŚ L. 1986 - Rtęć w permokarbońskich gazach ziemnych Niżu Polskiego. Pr. Inst. Górnictwa Naftowego i Gazownictwa, 56.
  • 53.MASON R.P., FITZGERALD W.F. & MOREL F.M.M. 1994 - The biogeochemical cycling of elemental mercury: anthropogenic influences. Geoch. Cosmoch. Acta, 58 (15): 3191-3198.
  • 54.MATSCHULLAT J., OTTENSTEIN R. & REIMANN C. 2000 - Geochemical background - can we calculate it? Environ. Geol., 39 (9): 990-1000.
  • 55.MEDYŃSKA A., KABAŁA C., WIECZOREK J. & MAZUREK R. 2010 - Zawartość rtęci w glebach leśnych w rejonie oddziaływania przemysłu miedziowego. [W]: Rtęć w środowisku. Identyfikacja zagrożeń dla zdrowia człowieka. Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego. Gdańsk: 151-157.
  • 56.MIHALJEVIČ M. 1999 - Mercury. [In]: Encyclopedia of geochemistry (eds. C.P. Marshall, R.W. Fairbridge): 387-389. Kluwer Academic Publishers.
  • 57.MOLENDA D. 1960 - Górnictwo kruszców. [W]: Zarys dziejów, górnictwa na ziemiach polskich (red. J. Pazdur). T. 1: 120-162. Wyd. Górniczo-Hutnicze, Katowice.
  • 58.MORAWSKIW. 1979 - Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1 : 50 000, ark. Warszawa Zachód. Inst. Geol. Warszawa.
  • 59.NRIAGU J.O., PFEIFFERW.C., MALM O., SOUZA M. & MIERLE G. 1992 - Mercury pollution in Brazil. Nature, 356, 6368: 369.
  • 60.O'NEILL P. 1998 - Chemia środowiska. PWN. Warszawa-Wrocław.
  • 61.PACYNA J.M. & PACYNA E.G. 2001 - An assessment of global and regional emissions of trace metals to the atmosphere from anthropogenic sources worldwide. Environ. Rev. 9 (4): 269-298.
  • 62.PASIECZNA A. 2003 - Atlas zanieczyszczeń gleb miejskich w Polsce. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
  • 63.PASIECZNA A. (red.), LIS J., DUSZA-DOBEK A., GÓRECKA E. & WITKOWSKA A. 2008a - Szczegółowa mapa geochemiczna Górnego Ślaska 1 : 25 000. Ark. Olkusz.
  • 64.PASIECZNA A. (red.), LIS J., DUSZA-DOBEK A., SZUWARZYŃSKI M. & WITKOWSKA A. 2008b - Szczegółowa mapa geochemiczna Górnego Ślaska 1 : 25 000. Ark. Chrzanów.
  • 65.PASIECZNA A., SIEMIĄTKOWSKI J. & LIS J. 1996 - Atlas geochemiczny Wałbrzycha i okolic 1 : 50 000. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
  • 66.PAULO A. & KRZAK M. 1997 - Rtęć z końcem XX wieku. Prz. Geol., 45, 10: 875-882.
  • 67.PAULO A. & STRZELSKA-SMAKOWSKA 2000 - Rudy metali nieżelaznych i szlachetnych. Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków, 259 s.
  • 68.PAZDUR J. & PIETRASZEK E. 1961 - Górnictwo rud metali nieżelaznych. [W]: Zarys dziejów górnictwa na ziemiach polskich (red. J. Pazdur). T. 2: 91-106. Wyd. Górn.-Hutn. Katowice.
  • 69.PIĄTEK E. & PIĄTEK Z. 1979 - Dolnośląskie górnictwo węgla kamiennego w latach 1760-1850. Kronika Wałbrzyska. Wrocław.
  • 70.PROKSA S. 2008 - Dzieje przemysłu. http:www.jaworzno.pl. Przemysł Dąbrowa Górnicza, 2008. http://dabrowa.pl.
  • 71.REIMANN C., ÄYRÄS S., CHEKUSIN V., BOGATYREV I., BOYD R., CARITAT P., DUTTER R., FINNE T.E., HALLERAKER J.H., JĆGER Ř., KASHULINA G., LEHTO O., NISKAVAARA H., PAVLOV V., RÄISÄNEN M.L., STRAND T. & VOLDEN T. 1998 - Environmental geochemical atlas of the Central Barents Region. Geol. Survey of Norway. Trondheim.
  • 72.RYŁKO W. 1995 - Geologia. [W]: Atlas geochemiczny Krakowa i okolic 1 : 100 000 (Lis, Pasieczna, red.): 7-11. Państw. Inst. Geol.,Warszawa. Rzeszów4U.PL. Internetowe miasto, 2010. http://www.rzeszów4u.pl.
  • 73.SALMINEN R. & GREGORAUSKIENE V. 2000 - Considerations regarding the definition of a geochemical baseline of elements in the surficial materials in areas differing in basic geology. Appl. Geochem., 15 (5): 647-653.
  • 74.SALMINEN R. (ed.) 2005 - Geochemical Atlas of Europe. Part 1. Geol. Survey of Finland, Espoo.
  • 75.SARNACKA Z. 1992 - Stratygrafia osadów czwartorzędowych Warszawy i okolic. Pr. Państw. Inst. Geol., 138: 29s.
  • 76.SMAKOWSKI T. & LEWICKA E. 1999 - Podaż cynku i ołowiu w Polsce na tle Europy i świata. Mat. Konf. "Stan aktualny i perspektywy górnictwa rud Zn-Pb w Polsce": 26-63. ZGH Bolesław.
  • 77.STEINNES E. 1995 - Mercury. [In]: Heavy metals in soils (ed. B.J. Alloway): 78-92. Blackie Academic Press & Professional. Glasgow.
  • 78.SZARFANIEC L. 1996 - Osady i osiedla Katowic. Oficyna Artur, Katowice.
  • 79.SZPADT R. (red.) 1994 - Zanieczyszczenie środowiska rtęcią i jej związkami. Bibl. Monit. Środ. PIOŚ, Warszawa.
  • 80.SZYNKOWSKA M.I. 2010 - Kontrolowanie stężenia rtęci w środowisku. http//www.gbcpolska.pl.
  • 81.TOMASSI-MORAWIEC H., LIS J. & PASIECZNA A. 1998 - Atlas geochemiczny Wrocławia i okolic 1 : 100 000. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
  • 82.TRAFAS K. 1999 - Środowisko geograficzne miasta . [W]: Raport o stanie środowiska naturalnego miasta Krakowa w latach 1994-1998. Stan aktualny i tendencje. Bibl. Monit. Środ. Kraków. http://www.krakow.pl/ekologia/raport_98.
  • 83.WILHELM S.M. & KIRCHGESSNER D.A. 2001- Mercury in petroleum and natural gas: estimation of emissions from production, Processing and combustion. EPA/600/R-01/066.
  • 84.WÓJCIK J. 1993 - Przeobrażenia ukształtowania powierzchni Ziemi pod wpływem górnictwa w rejonie Wałbrzycha. Acta Univ. Wratisl. 1557 Stud. Geogr. 59: 142 s.
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-article-BUS6-0035-0063
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.