O podziale klimatostratygraficznym kompleksu środkowopolskiego w plejstocenie Polski

• Autorzy: Lindner L. , Marks L.

Warianty tytułu

EN

Climatostratigraphic subdivision of the Pleistocene Middle Polish Complex in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The term Middle Polish Complex was introduced by the authors in 2007 as an informal superstage of the younger Middle Pleistocene in Poland. It replaced a previous inconsistent term of Middle Polish Glaciations, composed both of glaciations and interglacials. The Middle Polish Complex comprises deposits of 3 glaciations (Liwiecian, Krznanian and Odranian) and 3 interglacials (Mazovian, Zbójnian and Lublinian). Glacial and lake-marshy deposits of the complex correspond with loess sequences and separating palaeosols. Their common superposition in Poland and recorded palaeomagnetic episodes Emperor, Chegan, Jamaica and Blake of the Brunhes epoch verify a chronology of climatic changes and climatostratigraphic subdivision of the complex. Mutual relation of climate changes and their reference to glacial-interglacial and loessy-palaeosol cycles in neighbouring countries support usefulness to more specified correlations. Successive interglacials and glaciations of the Middle Polish Complex correspond to rhythmic global climate changes reflected by oxygen isotope stages in deep-sea boreholes (MIS11-6)

Słowa kluczowe

PL

pleistocen; kompleksu środkowopolski; zlodowacenia; interglacjał; Polska

EN

Pleistocene; Middle Polish Complex; glaciations; interglacials; Poland

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2012
• Tom: Vol. 60, nr 1
• Strony: 36--45
• Opis fizyczny: Bibliogr. 103 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Lindner L.

autor

Marks L.

• Instytut Geologii Podstawowej, Uniwersytet Warszawski, ul. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

Bibliografia

• 1.BADURA J., JARY Z. & PRZYBYLSKI B. 2001 - Budowa geologiczna południowej części Płaskowyżu Głubczyckiego (profil lessowy, wiek gleb kopalnych i glin zwałowych, preglacjalne żwiry rzeczne). [W:] Badura J. & Przybylski B. (red.) Serie rzeczne i lodowcowe południowej Opolszczyzny. VIII Konferencja Stratygrafia Plejstocenu Polski, Jarnołtówek, 3-7 września 2001 r. Państw. Inst. Geol.,Wrocław: 121-126.
• 2.BALWIERZ Z. & GOŹDZIK J. 2000 - Jeziorno-bagienne osady organiczne interstadiału prewarciańskiego w odsłonięciach kopalni "Bełchatów". Prz. Geol., 48: 320-324.
• 3.BALWIERZ Z., GOŹDZIK J. & MARCINIAK B. 2008 - Geneza misy jeziornej i warunki środowiskowe akumulacji limniczno-bagiennej w interglacjale mazowieckim w rowie Kleszczowa (środkowa Polska). Biul. Państw. Inst. Geol., 428: 3-21.
• 4.BARANIECKA M.D. 1974 - Plejstocen nad dolną Wkrą. Biul. Inst. Geol., 268: 5-89.
• 5.BER A., LINDNER L. & MARKS L. 2007 - Propozycja podziału stratygraficznego czwartorzędu Polski. Prz. Geol., 55: 115-118.
• 6.BIŃKA K. 2010 - Reinvestigation of the interglacial pollen flora at Zbójno, Central Poland. Stud. Quatern., 27: 35-41.
• 7.BOLIKHOVSKAYA N.S. & MOLODKOV A.N. 2002 - Dynamic of Pleistocene paleoclimatic events: a reconstruction based on palynological and electron spin resonance studies in North Eurasia. Archeology, Ethnology and Anthropology of Eurasia, 2: 2-21.
• 8.BORÓWKO-DŁUŻAKOWA Z. 1967 - Badania paleobotaniczne osadów młodoplejstoceńskich (Brřrup) w Koninie-Marantowie. Pr. Inst. Geol., 68: 81-136.
• 9.BUTRYM J. & ZUCHIEWICZ W. 1985 - Wyniki datowań termoluminescencyjnych osadów czwartorzędowych Kotliny Sądeckiej (Karpaty Zachodnie). Prz. Geol., 33: 126-136.
• 10.CEPEK A.G. 1967 - Stand und Probleme der Quartärstratigraphie im Nordteil der DDR. Berichte der Deutschen Gesellschaft für geologische Wissenschaften. Serie A, Geol., Paläont., 12: 375-414.
• 11.CEPEK A.G. 1986 - Quaternary Stratigraphy of the German Democratic Republic. [W:] Šibrava V., Bowen D.Q. & Richmond G.M. (red.) Quaternary glaciations in the Northern Hemisphere. Quat. Sci. Rev., 5: 359-364.
• 12.DE BEAULIEU J.L. & REILLE M. 1995 - Pollen records from the Velay craters: a review and correlation of the Holsteinian Interglacial with isotopic stage 11. Mededelingen Rijks Geologische Dienst, 52: 59-70.
• 13.DOLECKI L. 1995 - Litologia i stratygrafia mezoplejstoceńskich utworów lessowych południowo-wschodniej części Wyżyny Lubelskiej. Rozprawy Habilitacyjne, 51: 1-169.
• 14.DOLECKI L. 2002 - Podstawowe profile lessów neoplejstoceńskich Grzędy Horodelskiej i ich interpretacja litologiczno-stratygraficzna, Wyd. UMCS, Lublin: 1-263.
• 15.EISSMANN L. 1990 - Das mitteleuropäische Umfeld der Eemvorkommen des Saale-Elbe-Gebietes und Schlussfolgerungen zur Stratigraphie des jüngeren Quartärs. Altenburger Naturwiss. Forsch., 5: 11-48.
• 16.ERD K. 1978 - Pollenstratigraphie im Gebiet der Scandinavischen Vereisungen. Schrif. Geol. Wiss., 9: 99-119.
• 17.ERD K. 1987 - Die Uecker-Warmzeit von Röpersdorf bei Prenzlau als neuer Interglazialtyp im Saale-Komplex der DDR. Z. Geol. Wiss., 15: 297-313.
• 18.GAŁĄZKA D., MARKS L. & MORAWSKI W. 2006 - Stratygrafia plejstocenu południowej Warmii i zachodnich Mazur. [W:] Morawski W. (red.) Plejstocen południowej Warmii i zachodnich Mazur na tle struktur podłoża. XIII Konferencja Stratygrafia Plejstocenu Polski, Maróz, 4-8 października 2006 r. Państw. Inst. Geol., Warszawa: 12-13.
• 19.GŁAZEK J., SULIMSKI A., SZYNKIEWICZ A. & WYSOCZAŃSKI-MINKOWICZ T. 1976 - Middle Pleistocene karst deposits with Ursus spelaeus at Draby near Działoszyn (Central Poland). Acta Geol. Pol., 26: 451-466.
• 20.GOZHIK P.F. 1995 - Glacial history of the Ukraine. [W:] Ehlers J., Gibbard Ph.L., Kozarski S. & Rose J. (red.) Glacial deposits in North-East Europe. Balkema, Rotterdam: 213-221.
• 21.GRANOSZEWSKI W. 2006 - Sukcesja interglacjalna w Losach w świetle nowych badań palinologicznych. [W:] Morawski W. (red.) Plejstocen południowej Warmii i zachodnich Mazur. XIII Konferencja Stratygrafia Plejstocenu Polski, Maróz, 4-8 września 2006 r. Państw. Inst. Geol., Warszawa: 27-31.
• 22.JARY Z. 1996 - Chronostratygrafia oraz warunki sedymentacji lessów południowo-zachodniej Polski na przykładzie Płaskowyżu Głubczyckiego i Wzgórz Trzebnickich. Acta Univ. Wratisl., 1766, Studia Geographica, 63: 1-103.
• 23.JARY Z. & KIDA J. 1993 - Prezentacja stanowisk lessowych: Branice, Głogówek. [W:] Jary Z. & Kida J. (red.) Lessy Płaskowyżu Głubczyckiego i Wzgórz Trzebnickich. Przewodnik II Seminarium Lessowego, Wrocław-Jakubowice, 21-23 września 1993 r. Inst. Geograf. Uniw. Wroc., Wrocław: 40-49, 58-64.
• 24.JERSAK J. 1973 - Litologia i stratygrafia lessu wyżyn południowej Polski. Acta Geogr. Lodz., 32: 1-139.
• 25.JERSAK J. 1991 - Lessy formacji umiarkowanie wilgotnej na Płaskowyżu Głubczyckim. [W:] Jersak J. (red.) Less i osady dolinne. Pr. Nauk. Uniw. Śląskiego, 1107: 10-49.
• 26.JURKIEWICZOWA I. 1968 - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, ark. Czermno. Wyd. Geol., Warszawa.
• 27.JURKIEWICZOWA I. & MAMAKOWA K. 1960 - Interglacjał w Sewerynowie koło Przedborza. Biul. Inst. Geol., 150: 71-103.
• 28.JURKIEWICZOWA I., MAMAKOWA K. & RÜHLE E. 1973 - Utwory środkowego plejstocenu na południe od Wyśmierzyc (obok Nowego Miasta nad Pilicą). Folia Quatern., 43: 1-26.
• 29.KONDRATIENE O. 1996 - Stratigrafija i paleogeografija kwartera Litwy po paleobotaniczeskim dannym. Academija, Vilnius: 1-213.
• 30.KOZŁOWSKA M. 1982 - Stratygrafia plejstocenu i paleogeomorfologia Pojezierza Myśliborskiego oraz Równiny i Kotliny Gorzowskiej. Biul. Inst. Geol., 337: 51-114.
• 31.KRUPIŃSKI K.M. 2000 - Korelacja palinostratygraficzna osadów interglacjału mazowieckiego z obszaru Polski. Pr. Państw. Inst. Geol., 169: 1-61.
• 32.KRUPIŃSKI K.M. 2010 - Nowe przesłanki geologiczne i paleobotaniczne dowodzące odrębności wiekowej lubawskiej sukcesji interglacjalnej. [W:] Marks L. & Pochocka-Szwarc K. (red.) Dynamika zaniku lądolodu podczas fazy pomorskiej w północno-wschodniej części Pojezierza Mazurskiego. XVII Konferencja Stratygrafia Plejstocenu Polski, Jeziorowskie, 6-10 września 2010 r. Państw. Inst. Geol., Warszawa: 70-71.
• 33.KRUPIŃSKI K.M. & MARKS L. 1986 - Interglacial sediments at Losy, Mazury Lakeland. Bull. Pol. Acad. Sci., Earth Sci., 34: 375-386.
• 34.KRYGOWSKI B. 1972 - Nizina Wielkopolska. [W:] Galon R. (red.) Geomorfologia Polski, Tom 2, Niż Polski. PWN, Warszawa: 186-223.
• 35.KRZYSZKOWSKI D. 1995 - An outline of the Pleistocene stratigraphy of the Kleszczów Graben, Bełchatów Outcrop, Central Poland. Quatern. Sci. Rev., 14: 61-83.
• 36.KRZYSZKOWSKI D. (red.) 2001 - Late Cenozoic stratigraphy and palaeogeography of the Sudetic Foreland. WIND, Wrocław: 1-195.
• 37.KUSZELL T. 1998 - Nowe stanowiska osadów interglacjalnych w południowo-zachodniej Polsce. Biul. Państw. Inst. Geol., 385: 127-141.
• 38.LINDNER L. 1971 - Stratygrafia plejstocenu i paleogeomorfologia północno-zachodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Stud. Geol. Pol., 35: 1-113.
• 39.LINDNER L. 1984 - An outline of Pleistocene chronostratigraphy in Poland. Acta Geol. Pol., 32 (3-4): 29-49.
• 40.LINDNER L. 1988 - Stratigraphy and extents of Pleistocene continental glaciations in Europe. Acta Geol. Pol., 38: 63-83.
• 41.LINDNER L. 1992 - Stratygrafia (klimatostratygrafia) czwartorzędu. [W:] Lindner L. (red.) Czwartorzęd: osady, metody badań, stratygrafia. PAE, Warszawa: 441-633.
• 42.LINDNER L. 2005 - Nowe spojrzenie na liczbę, wiek i zasięgi zlodowaceń środkowopolskich w południowej części środkowo-wschodniej Polski. Prz. Geol., 53: 145-150.
• 43.LINDNER L. 2008 - Czy i gdzie mamy w Polsce ślady przedostatniego interglacjału (lubawskiego, lubelskiego)? Prz. Geol., 56: 398-403.
• 44.LINDNER L. 2009 - Granica Brunhes-Matuyama a liczba i wiek zlodowaceń skandynawskich w czwartorzędzie Polski. [W:] Boguckij A., Gozik P., Łanczot M., Madeyska T., Jełowiczowa J. & Krawczuk J. (red.) Lessy najstarsze Podola i Pokucia: problemy genezy, stratygrafii i paleogeografii. Monografia naukowa (XVI Ukraińsko-Polskie Seminarium, Skała Podolska, 13-16 września 2009 r.). Wyd. LUN im. I. Franko, Lwów: 194-207.
• 45.LINDNER L. & BOGUCKI A. 2002 - Pozycja wiekowa środkowo i późnoplejstoceńskich zjawisk peryglacjalnych w środkowo-wschodniej Europie. [W:] Jaśkowski B. (red.) Zagadnienia peryglacjału Polski i obszarów sąsiednich. Pr. Inst. Geogr. Akad. Świętokrzyskiej w Kielcach, 8: 81-106.
• 46.LINDNER L., BOGUTSKY A., GOZHIK P., MARCINIAK B., MARKS L., ŁANCZONT M. & WOJTANOWICZ J. 2002 - Correlation of main climatic glacial-interglacial and loess-palaeosol cycles in the Pleistocene of Poland and Ukraine. Acta Geol. Pol., 52: 459-469.
• 47.LINDNER L. & BRYKCZYŃSKA E. 1980 - Organogenic deposits at Zbójno by Przedbórz, western slopes of the Holy Cross Mts. and their bearing on stratigraphy of the Pleistocene of Poland. Acta Geol. Pol., 30: 153-163.
• 48.LINDNER L. & FEDOROWICZ S. 1996 - Wiek TL osadów plejstoceńskich w Janowie nad Radomką i problem zasięgu lądolodów w czasie zlodowaceń środkowopolskich (odry, warty) w strefie NW obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Prz. Geol., 44: 935-937.
• 49.LINDNER L., GOZHIK P., MARCINIAK B., MARKS L. & YELOVICHEVA Y. 2004 - Main climatic changes in the Quaternary of Poland, Belarus and Ukraine. Geol. Quart., 48: 97-114.
• 50.LINDNER L., KRUPIŃSKI K.M., MARCINIAK B., NITYCHORUK J. & SKOMPSKI S. 1991 - Plejstoceńskie osady jeziorne w stanowisku Hrud I k. Białej Podlaskiej. Kwart. Geol., 35: 337-362.
• 51.LINDNER L., LAMPARSKI Z. & DĄBROWSKI S. 1982 - River valleys of the Mazovian Interglacial in the eastern Central Europe. Acta Geol. Pol., 32: 179-190.
• 52.LINDNER L. & MARCINIAK B. 1998a - The occurrence of four interglacials younger than the Sanian 2 (Elsterian 2) Glaciation in the Pleistocene of Europe. Acta Geol. Pol., 48: 247-263.
• 53.LINDNER L. & MARCINIAK B. 1998b - Middle Pleistocene lake deposits in southern Podlasie (eastern Poland). Stud. Geol. Pol., 113: 65-83.
• 54.LINDNER L. & MARKS L. 1995 - Zarys paleogeomorfologii obszaru Polski podczas zlodowaceń skandynawskich. Prz. Geol., 43: 591-594.
• 55.LINDNER L. & MARKS L. 1999 - New approach to stratigraphy of palaeolake and glacial sediments of the younger Middle Pleistocene in mid-eastern Poland. Geol. Quart., 43: 1-8.
• 56.LINDNER L. & MARKS L. 2008 - Pleistocene stratigraphy of Poland and its correlation with stratotype sections in the Volhynian Upland (Ukraine). Geochronometria, 31: 31-37.
• 57.LINDNER L. & PRÓSZYŃSKI M. 1979 - Geochronology of the Pleistocene deposits at Wąchock, northern part of the Holy Cross Mts. Acta Geol. Pol., 29: 121-131.
• 58.LINDNER L. & SEMIL J. 2007 - Plejstocen w dolinie Supraśli między Fastami i Wasilkowem na północ od Białegostoku. [W:] Sołtysik R. (red.) Systemy dolinne i ich funkcjonowanie. Pr. Inst. Geogr. Akad. Świętokrzyskiej w Kielcach, 16: 43-58.
• 59.LINDNER L., WOJTANOWICZ J. and BOGUTSKY A.B. 1998 - Main stratigraphical units of the Pleistocene in southeastern Poland and the northwestern Ukraine, and their correlation in western and mid-eastern Europe. Geol. Quart., 42: 73-86.
• 60.LISICKI S. 2003 - Litotypy i litostratygrafia glin lodowcowych plejstocenu dorzecza Wisły. Pr. Państw. Inst. Geol., 177: 1-105.
• 61.MAKOWSKA A. 1977 - Poziom interglacjalny wśród osadów zlodowacenia środkowopolskiego w Dolinie Dolnej Wisły. Kwart. Geol., 21: 769-787.
• 62.MAKOWSKA A. 1986 - Morza plejstoceńskie w Polsce - osady, wiek i paleogeografia. Pr. Inst. Geol., 70: 1-74.
• 63.MAKOWSKA A. 2009 - Międzymorenowa formacja dolnopowiślańska na tle budowy osadów plejstoceńskich Pomorza Nadwiślańskiego i jej rozwój w młodszym plejstocenie. Biul. Państw. Inst. Geol., 437: 59-124.
• 64.MARKIEWICZ A. & WINNICKI J. 1997 - On geological structure of the Ostrzeszów Hills. Geol. Quart., 41: 347-361.
• 65.MARKS L. 2000 - Outline of most questionable items at the Quaternary stratigraphy in Poland. Lithosphere, 12: 28-36.
• 66.MARKS L., BER A., GOGOŁEKW. & PIOTROWSKA K. (red.) 2006 - Mapa geologiczna Polski 1:500 000. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 67.MARKS L., LINDNER L. & NITYCHORUK J. 1995 - New approach to a stratigraphic position of the Warta Stage in Poland. Acta Geogr. Lodz., 68: 135-147.
• 68.MARKS L. & PAVLOVSKAYA I.E. 2003 - The Holsteinian Interglacial river network of mid-eastern Poland and western Belarus. Boreas, 32: 337-346.
• 69.MARKS L. & PAVLOVSKAYA I.E. 2006 - Correlation of the Saalian glacial limits in eastern Poland and western Belarus. Quatern. Int., 149: 87-93.
• 70.MARUSZCZAK H. 1985 - Problems of stratigraphy lśsses in Poland. [W:] Maruszczak H. (red.) Problems of the stratigraphy and paleogeography of loesses. Guide-book of the Intern. Symp., 6-10 september 1985. Wyd. UMCS, Lublin: 63-80.
• 71.MARUSZCZAK H. 1991 - Zróżnicowanie stratygraficzne lessów polskich. [W:] Maruszczak H. (red.) Podstawowe profile lessów w Polsce I. Wyd. UMCS, Lublin: 13-35.
• 72.MARUSZCZAK H. 2001 - Schemat stratygrafii lessów i gleb śródlessowych w Polsce. [W:] Maruszczak H. (red.) Podstawowe profile lessów w Polsce II. Wyd. UMCS, Lublin: 17-29.
• 73.MATVEYEV A.V. 1995 - Glacial history of Belarus. [W:] Ehlers J., Gibbard Ph.L., Kozarski S. & Rose J. (red.) Glacial deposits in North- -East Europe. Balkema, Rotterdam: 267-276.
• 74.MICHALSKA Z. 1961 - Stratygrafia plejstocenu i paleomorfologia północno-wschodniego Mazowsza. Stud. Geol. Pol., 7: 1-105.
• 75.MOJSKI J.E. 1993 - Europa w plejstocenie. Ewolucja środowiska przyrodniczego. PAE, Warszawa: 1-335.
• 76.MOJSKI J.E. 2005 - Ziemie polskie w czwartorzędzie. Zarys morfogenezy. Państw. Inst.Geol., Warszawa: 1-404.
• 77.NAWROCKI J. & SIENNICKA-CHMIELEWSKA A. 1996 - Loess magnetism in the Odonów section (S Poland). Geol. Quart., 40: 231-244.
• 78.NAWROCKI J. & WÓJCIK A. 1995 - Lithology and stratigraphy of Pleistocene loess-like deposits in the Załubińcze section (Nowy Sącz Basin - Outer Carpathians). Geol. Quart., 39: 121-144.
• 79.NITAM. 2009 - Stratygrafia pyłkowa i historia roślinności interglacjału mazowieckiego i starszej części zlodowacenia liwca w zachodniej i środkowej części Wyżyn Polskich. Pr. Nauk. Uniw. Śląskiego w Katowicach, 2658: 1-158.
• 80.NITYCHORUK J., BIŃKA K., HOEFS J., RUPPERT H. & SCHNEIDER J. 2005 - Climate reconstruction for the Holsteinian Interglacial in eastern Poland and its comparison with isotopic data from Marine Isotope Stage 11. Quatern. Sci. Rev., 24: 631-644.
• 81.NOWAK J. 1974 - Stratygrafia plejstocenu północnej części Kotliny Warszawskiej. Biul. Inst. Geol., 268: 91-164.
• 82.POŻARYSKI W., MARUSZCZAK H. & LINDNER L. 1994 - Chronostratygrafia osadów plejstoceńskich i rozwój Doliny Wisły Środkowej ze szczególnym uwzględnieniem przełomu przez wyżyny południowopolskie. Pr. Państw. Inst. Geol., 147: 1-58.
• 83.RÓŻYCKI S.Z. 1961 - Guide-book of excursion from the Baltic to the Tatras 2: Middle Poland. Państw. Wyd. Nauk., Warszawa: 1-116.
• 84.RÓŻYCKI S.Z. 1964 - Les oscillations climatiques pendant le "Grand Interglaciaire". Report of the VIth INQUA Congress 2: 211-225.
• 85.RÓŻYCKI S.Z. 1967 - Plejstocen Polski Środkowej na tle przeszłości w górnym trzeciorzędzie. Wyd. I. PWN, Warszawa: 1-251.
• 86.RÓŻYCKI S.Z. 1972 - Plejstocen Polski Środkowej na tle przeszłości w górnym trzeciorzędzie. Wyd. II. PWN, Warszawa: 1-315.
• 87.RÓŻYCKI S.Z. 1980 - Principles of stratigraphic subdivisions of Quaternary of Poland. Quatern. Stud. Pol., 2: 99-106.
• 88.RÜHLE E. 1955 - Stratygrafia czwartorzędu Polski w świetle publikacji w latach 1945-1953. Biul. Inst. Geol., 70: 13-53.
• 89.RÜHLE E. 1970 - Nowe jednostki stratygraficzne zlodowacenia środkowopolskiego na obszarze między środkową Wisłą a dolnym Bugiem. Acta Geogr. Lodz., 24: 399-412.
• 90.RÜHLE E. 1973 - Stratygrafia czwartorzędu Polski. [W:] Rühle E. (red.) Metodyka badań osadów czwartorzędowych. Wyd. Geol., Warszawa: 31-78.
• 91.SARNACKA Z. 1992 - Stratygrafia osadów czwartorzędowych Warszawy i okolic. Pr. Państw. Inst. Geol., 138: 1-36.
• 92.SAWICKI L. 1922 - Wiadomość o środkowopolskiej morenie czołowej. Rozpr. Wydz. Mat. Przyr., III, 21, A: 26-35.
• 93.STRASZEWSKA K. 1968 - Stratygrafia plejstocenu i paleogeomorfologia rejonu dolnego Bugu. Stud. Geol. Pol., 23: 1-149.
• 94.SZAFER W. 1953 - Stratygrafia plejstocenu w Polsce na podstawie florystycznej. Rocz. Pol. Tow. Geol., 22: 1-99.
• 95.SZPONAR A. 1986 - Chronostratygrafia i etapy deglacjacji strefy przedgórskiej Sudetów w okresie zlodowacenia środkowopolskiego. Acta Univ. Wratisl., 963, Stud. Geogr., 45: 1-202.
• 96.SZYMANEK M., NITYCHORUK J., TRAMMER J. & BIŃKA K. 2005 - Influence of climate on the variability of snails of the genus Viviparus in deposits at the Holsteinian (Mazovian) Interglacial from Ortel Królewski, eastern Poland. Boreas, 34: 335-344.
• 97.ŚRODOŃ A. 1957 - Flora interglacjalna z Gościęcina koło Koźla. Biul. Inst. Geol., 118: 7-60.
• 98.ŚRODOŃ A. 1969 - Pozycja stratygraficzna flor kopalnych Lubelszczyzny zaliczanych do interglacjału mazowieckiego. Biul. Inst. Geol., 220: 5-12.
• 99.URBAN B. 1995 - Palynological evidence of younger Middle Pleistocene Interglacials (Holsteinian, Reinsdorf, Schöningen) in the Schöningen open cast lignite mine (eastern Lower Saxony, Germany). Mededelingen Rijks Geologische Dienst, 52: 175-186.
• 100.WIELICZKO A.A. & SZYK S.M. (red.) 2001 - Oledienienija sriedniego plejstocena Wostocznoj Jewropy. GEOS, Moskwa.
• 101.WINNICKI J. 1997 - Geological structure of the Trzebnica Hills in the light of new investigation. Geol. Quart., 41: 387-392.
• 102.WOŹNIAK P. 1989 - Interglacjał zbójna na Suwalszczyźnie. Kwart. Geol., 33: 561-572.
• 103.ŻARSKI M. 1994 - Zasięg zlodowacenia liwca (wieprza) w świetle wyników badań wieku bezwzględnego metodą TL w dolinie środkowej Wisły. Prz. Geol., 42: 285-286.