Obciążenie psychiczne personelu sterowania ruchem kolejowym

• Autorzy: Otręba P. , Paluch R.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy była ocena poziomu obciążenia psychicznego oraz zmęczenia dyżurnych ruchu. Zbadano dziewiętnastu dyżurnych i nastawniczych ze stacji kolejowej Wrocław Główny. W badaniach wykorzystano: analizę pracy w układzie percepcja-decyzja-realizacja, ocenę monotonii w oparciu o powtórzenia cykli oraz identyfikację krytycznych czynników i zagrożeń, metodę subiektywn ą z wykorzystaniem Japońskiej Skali Zmęczenia. Obciążenie psychiczne pracą dyżurnych było duże a nastawniczych średnie. Zagrożenie monotonią było umiarkowane, a głównymi jej przyczynami było utrzymywanie koncentracji i uwagi. W badaniach kwestionariuszowych udział wzięło 19 pracowników, jedną połowę stanowili dyżurni ruchu, a drugą nastawniczowie. Między grupami nie było dużych różnic. W porównaniu do maszynistów kolejowych, personel ruchu zgłaszał relatywnie mniej objawów spadku aktywacji i motywacji. Zaproponowano kilka usprawnień w zakresie organizacji i przekazywania informacji.

EN

The aim of this study was to investigate the level of mental workload and fatigue in train dispatchers and signalers. Nineteen train dispatchers and signalers participated in the research carried out in a Wroclaw Glowny railway station. Methods used in this study included work analysis based on a perception-decision-realization pattern, analysis of repeating work cycles, identification of critical factors and risks, and perceived fatigue assessment by means of a Japanese Fatigue Inventory questionnaire. The obtained mental workload level for the dispatchers was large, whereas for the signalers - moderate. The risk of monotony occurrence was reasonable, and it was mainly related with the necessity of keeping concentration of attention. In the questionnaire research 19 employees participated. The first half comprised of dispatchers and the second included signalers. No considerable differences were observed between these groups. In contrast, railway traffic personnel reported relatively less symptoms of decrease of activation and motivation, than train engine-drivers. A couple of rationalizations in the field of organization and passing on information were suggested.

Słowa kluczowe

PL

obciążenie psychiczne; dyżurny ruchu kolejowego; ergonomia

EN

mental workload; fatigue; train dispatcher; ergonomics

• Wydawca: Wydawnictwo WSZOP
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
• Rocznik: 2008
• Tom: Nr 1(4)
• Strony: 17--32
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Otręba P.

autor

Paluch R.

• Politechnika Wrocławska

Bibliografia

• [1] Y. Liu, C. D., Wickens: Mental workload and cognitive task automaticity: an evaluation of subjective and time estimation metrics, Ergonomics, 1994, vol. 37, s. 1843-1854.
• [2] M. Dyer-Smith, D. A. Wesson: Resource allocation efficiency as an indicator of boredom, work performance and absence, Ergonomics, 1997, vol. 40, s. 515-521.
• [3] A. W. K. Gaillard: Comparing the concepts of mental load and stress, Ergonomics, 1993, vol. 36, s. 991-1005.
• [4] K. J. Petrie, D. Powell, E. Broadbent: Fatigue self-management strategies and reported fatigue in international pilots, Ergonomics, 2004, vol. 47, s. 461-468.
• [5] T. Rotter: Ergonomia pojazdów i urządzeń drogowych w kolejnictwie, [w:] Ergonomia transportu, prac. zbior. pod red. T. Marek, H. Ogińska i J. Pokorski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2001, s. 159-170.
• [6] T. M. J. Lenior T. M. J: Analyses of cognitive processes in train traffic control, Ergonomics, 1993, vol. 36, s. 1361-1368.
• [7] Instrukcja Ie-2 (E-3) o telefonicznej przewodowej łącznooeci ruchowej, PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Warszawa 2004.
• [8] Instrukcja Ir-2 (R-7) dla personelu obsługi ruchowych posterunków technicznych, PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Warszawa 2004.
• [9] Regulamin Techniczny Stacji Wrocław Główny, Sekcja Eksploatacji Wrocław Gł., stan prawny z 2007 r.
• [10] P. Hachulski: Kryminalistyczna problematyka katastrof kolejowych, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1979, s. 70-123.
• [11] Instrukcja R-1 o prowadzeniu ruchu pociągów na PKP, PKP, Warszawa 1998.
• [12] Instrukcja Ir-9 (R-34) o technice pracy manewrowej, PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Warszawa 2004.
• [13] A. Hansen: Ergonomiczna analiza uciążliwooeci pracy, wyd. 2, Wyd. Związkowe CRZZ, Warszawa 1970.
• [14] M. Kompler, L. Levi: Stress at work, causes, effects and prevention. A guide for small and medium sized enterprise, Dublin, European Foundation for Improvement of Living and Working Conditions.
• [15] H. Yoshitake: Relations between the symptoms and the feeling fatigue, Ergonomics, 1971, vol. 14, s. 175-186.
• [16] R. Paluch: Ocena zmęczenia na podstawie subiektywnego odczucia - kwestionariusz japoński, "Bezpieczeństwo pracy", 1985, nr 7-8, s. 3-6.
• [17] J. Koterba, R. Paluch: Obciążenie fizyczne i psychiczne maszynistów elektrowozów, [w:] Ergonomia transportu, prac. zbior. pod red. T. Marek, H. Ogińska i J. Pokorski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego, Kraków 2001, s. 147-158.
• [18] N. A. Stanton, R. T. Booth: Alarm initiated actions, [w:] Ergonomics of Hybrid Automated Systems II, pod red. W. Karwowski, Amsterdam-New York-Oxford, Elsevier Science Publishers B.V., 1990, s. 707-714.
• [19] H. Yoshitake: Three characteristic patterns of subjective fatigue symptoms, Ergonomics, 1978, vol. 21, s. 231-233.
• [20] H. Zeier: Workload and psychophysiological stress reactions in air traffic controllers, Ergonomics, 1994, vol. 37, s. 525-539.
• [21] A. Roziński, M. Pałka, P. Krasucki: Problemy doboru operatorów robotów przemysłowych, Ochrona Pracy, 1985, nr 7, s. 13-15.
• [22] D. Dawson, A. Fleitcher: A quantitative model of work-related fatigue: background and definition, Ergonomics, 2001, vol. 44, s. 144-163.
• [23] E. Ahsberg, F. Gamberale, K. Gustawsson: Perceived fatigue after mental work: an experimental evaluation of fatigue inventory, Ergonomics, 2000, vol. 43, ss. 252-268.
• [24] K. Galubińska: Pomiar poziomu obciążenia psychicznego operatora łączności, Ergonomia, 1978, t. 1, s. 141-156.