The first record of red till lithotype in western Poland and its implication for glacial stratigraphy and palaeogeography

• Autorzy: Krzyszkowski D.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The first site in western Poland with a red till lithotype has been discovered in the Trzebnica Hills, southwestern Poland. This is a clay-rich, red till with dominant East-Baltic material (East-Baltic lithotypes). The red till forms the uppermost part of the Borowiec Till, a till from the Sanian 2 (Elsterian) Glaciation. Moreover, some Borowiec tills in the Barycz River valley (north) and the Prosna River valley (east) contain in their uppermost parts a dolomite-rich horizon, which, although only greyish-brown, also represents the East-Baltic till lithotypes. The late Elsterian ice sheet in Poland was developed as several ice-lobes with different ice dynamics. The lobes from western Poland advanced to their maximum extent earlier than the eastern lobes. In the latest phase of the glaciation, the western lobes retreated, while the eastern ones advanced from NE to SW. Their presence is proved by deposition of the Borowiec Till and East-Baltic till lithotypes.

Słowa kluczowe

EN

till petrography; red till lithotype; Elsterian; Western Poland

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Geologiczne
• Czasopismo: Annales Societatis Geologorum Poloniae
• Rocznik: 2010
• Tom: Vol. 80, No 1
• Strony: 53--67
• Opis fizyczny: Bibliogr. 53 poz., rys., tab., wyk

Twórcy

autor

Krzyszkowski D.

• Institute of Geological Sciences, University of Wrocław, ul. Cybulskiego 30, 52-205 Wrocław, Poland,

Bibliografia

• Ber, A., 1996. Sytuacja geologiczna jeziornych osadów piętra augustowskiego (Augustovian) w Szczebrze koło Augustowa (Równina Augustowska) i interglacjału mazowieckiego (Holsteinian) w Krzyżewie (Pojezierze Ełckie). (In Polish, English summary). Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 373: 35-48.
• Ber, A., Janczyk-Kopikowa, Z. & Krzyszkowski, D., 1998. The new interglacial stage in Poland (Augustovian) and the problem of age of the oldest Pleistocene till. Quaternary Science Reviews, 17: 761-773.
• Berendt, G., 1886. Zur Geognosie der Altmark. Jahrbuch der Preussischen Geologischen Landesanstalt, 105-115.
• Böse, M., 1989. Metodisch-stratigraphische Studien und paläomorphologische Untersuchungen zum Pleistozän südlich der Ostsee. Berliner Geographische Abhandlungen, 51: 5-113.
• Cepek, A.G., 1969. Zur Bestimmung und stratigraphischen Bedeutung der Dolomitegeschiebe in den Grundmoränen im Nordteil der DDR. Geologie, 18: 657-673.
• Czerwonka, J. A. & Krzyszkowski, D., 1992a. Pleistocene stratigraphy of the central part of Silesian Lowland, southwestern Poland. Bulletin of the Polish Academy of Sciences, Earth Sciences, 40: 203-233.
• Czerwonka, J. A. & Krzyszkowski, D., 1992b. Till characteristics and stratigraphy in the Kleszczów Graben (Central Poland). Quaternary Studies in Poland, 11: 43-64.
• Czerwonka, J. A. & Krzyszkowski, D., 1994. Pleistocene stratigraphy and till petrography of the central Great Poland Lowland, western Poland. Folia Quaternaria, 65: 7-71.
• Czerwonka, J. A. & Krzyszkowski, D., 1995. Badania litostraty-graficzne do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50,000, arkusze Augustów i Wieliczki. (In Polish). Unpublished report, Centralne Archiwum Państwowego Instytutu Geologicznego, 87 ms. pp.
• Czerwonka, J. A., Dobosz, T. & Krzyszkowski, D., 1997. Till stratigraphy and petrography of northern part of Silesia, Southwestern Poland. Kwartalnik Geologiczny, 41: 209-242.
• Czerwonka, J. A., Dobosz, T., Krzyszkowski, D., Haisig, J. & Wilanowski, S., 1998. Stratygrafia i petrografia glin lodowcowych na obszarze wododziałowym pomiędzy dolinami Odry i Warty, Polska południowo-zachodnia. (In Polish, English summary). Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 385: 73-104.
• Czerwonka, J. A. & Witek, B., 1977. Granulometric and petro-graphic studies of tills of south-western Poland. Biuletyn Instytutu Geologicznego, 305: 45-58.
• Ehlers, J., 1983a. The glacial history of north-west Germany. In: Ehlers, J. (Ed.), Glacial Deposits in North-West Europe. Balkema, Rotterdam: 61-80.
• Ehlers, J., 1983b. Different till types in North Germany. In: Evenson, E. B., Schlüchter, Ch. & Rabassa, J. (eds), Tills and related deposits. Balkema, Rotterdam: 61-80.
• Ehlers, J., 1990. Reconstructing the dynamics of the North-Western European Pleistocene ice sheets. Quaternary Science Reviews, 9: 71-83.
• Ehlers, J., 1992. Origin and distribution of red tills in North Germany. Sveriges Geologiska Undersökning, Ser. Ca, 81: 97- 105.
• Ehlers, J., Meyer, K.-D. & Stephan, H.-J., 1984. Pre-Weichselian glaciations of north-west Europe. Quaternary Science Reviews, 3: 1-40.
• Ehlers, J. & Stephan, H.-J., 1983. Till fabric and ice movement. In: Ehlers, J. (Ed.), Glacial Deposits in North-West Europe. Balkema, Rotterdam: 261-274.
• Eissmann, L. & Müller, A., 1979. Leitlinien der Quartär-entwicklung im Norddeutschen Tiefland. Ein stratigraphisch-fazieller Schnitt vom Mittelgebirgsrand zur Küste. Zeitschrift für Geologische Wissenschaften, 7: 451-462.
• Gagel, C., 1910. Die Gliederung des Schleswig-Holsteinisch Diluviums. Geologisches Jahrbuch, 19(2): 193-252.
• Gauger, W. & Meyer, K.-D., 1970. Ostbaltische Geschiebe (Dolomite, Old-Red-Sandstein) im Gebiet zwischen Lüneburg und Uelzen. Der Geschiebesammler, 5: 1-12.
• Ivanoff, A., 1984. Zur quartären Morphogenese des Harjscheder Sanders. Mitteilungen aus dem Geologisch-Paläontologischen Institut der Universität Hamburg, 57: 69-89.
• Jordan, H., 1975. Erläuterungen zu Blatt Grossburgwedel Nr. 3525. Niedersächsische Landesamt für Bodenforschung, Hannover: 1-93
• Jordan, H. & Kuhn, K.-H., 1975. Kreide und Quartär zwischen Misburg und Grossburgwedel mit einer Geologischen Karte des Untergrundes von Hannover und östlicher Umgebung (Tertiär und Quartär abgedeckt). Berichte der Naturhistorische Gesellschaft, Hannover, 119: 7-47.
• Kabel, Ch., 1982. Geschiebestratigraphische Untersuchungen im Pleistozän Schleswig-Holsteins und angrenzender Gebiete. Dissertation der Christian-Albrechts-Universität zu Kiel, 1- 231.
• Kenig, K., 1991. Litostratygrafia poziomów morenowych w profilach wiertniczych Pojezierza Suwalskiego. (In Polish, English summary). In: Kostrzewski, A. (Ed.), Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych. Geografia, 50: 57- 470.
• Kenig, K., 1998. Petrograficzne podstawy stratygrafii glin morenowych Polski północno-wschodniej. (In Polish, English summary). Biuletyn Instytutu Geologicznego, 380: 7-99.
• Krzyszkowski, D., 1992. Pleistocene stratigraphy near Trzebnica, Silesian Rampart, southwestern Poland. Bulletin of the Polish Academy of Sciences, Earth Sciences, 40: 235-249.
• Krzyszkowski, D., 1993. The Wartanian Siedlec Sandur (Zedlitzer Sander) southwards the Trzebnica Hills, Silesian Lowland, Southwestern Poland: reexamination after fifty years. Eis-zeitalter und Gegenwart, 43: 53-66.
• Krzyszkowski, D. & Czerwonka, J. A., 2007. Litostratygrafia oraz cechy mineralogiczno-petrograficzne osadów glacjalnych i interglacjalnych w rejonie Augustowa, Polska północno-wschodnia. (In Polish, English summary). Acta Universitatis Wratislaviensis, 3009, Prace Geologiczno-Mineralogiczne, 76: 7-34.
• Krzyszkowski, D. & Łabno, A., 2002. Late Saalian (Wartanian) glacial palaeogeography and formation of end moraines at the northern slopes of Silesian Rampart, Southwestern Poland. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 72: 67-87.
• Lisicki, S., 1996. Plejstocen Pojezierza Mrągowskiego. (In Polish). Unpublished Ph.D. thesis, Centralne Archiwum Państwowego Instytutu Geologicznego, Warszawa.
• Lisicki, S., 1997. Pleistocene of Mrągowo Lakeland. Geological Quarterly, 41: 327-346.
• Lisicki, S., 2003. Litotypy i litostratygrafia glin lodowcowych plejstocenu dorzecza Wisły. (In Polish, English summary). Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 177: 1-105.
• Ludwig, A. O., 1964. Stratigraphische Untersuchungen des Pleistozäns der Ostseeküste von der Lübecker Bucht bis Rügen. Geologie, 42: 1-143.
• Meyer, K.-D., 1976. Studies on ground moraines in the northwest part of the German Federal Republic. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu A. Mickiewicza, Geografia, 12: 217-221.
• Meyer, K.-D., 1981. Die rote Gesteinscholle von Schollbüll bei Husum (Schleswig-Holstein) - Rotliegendes oder Old Red? Meyniana, 33: 1-7.
• Mojski, J. E., 1969. Stratygrafia mezoplejstoceńskich osadów lodowcowych. (In Polish, English summary). Kwartalnik Geologiczny, 13: 385^07.
• Rappol, M., 1983. Glacigenic properties of till - studies in glacial sedimentology from the Allgäus Alps and the Netherlands. Dissertation, Universiteit van Amsterdam, 225 ms. pp.
• Rappol, M., 1987. Saalian till in The Netherlands: a review. In: van der Meer, J. (Ed.), Tills and Glaciotectonics. Balkema, Amsterdam: 3-21.
• Rzechowski, J., 1971. Granulometryczno-petrograficzne właściwości glin zwałowych w dorzeczu środkowej Widawki. (In Polish, English summary). Biuletyn Instytutu Geologicznego, 254: 111-156.
• Rzechowski, J., 1974. O litotypach glin zwałowych dolnego i środkowego plejstocenu na Niżu Polskim. (In Polish, English summary). Geografia, 10: 87-100.
• Rzechowski, J., 1977. Main Lithotypes of Tills in the Central Polish Area. Biuletyn Instytutu Geologicznego, 305: 31^4.
• Rzechowski, J., 1982. Dependence of till lithology on properties of a local Quaternary bedrock in central Poland. Biuletyn Instytutu Geologicznego, 343: 111-134.
• Stankowski, W. & Krzyszkowski, D., 1991. Stratygrafia czwartorzędu okolic Konina. (In Polish). In: Stankowski, W. (Ed.), Przemiany środowiska geograficznego obszaru Konin-Turek, wyniki realizacji programu RPII14 w okresie 1986-1990. Instytut Badań Czwartorzędu, Uniwersytet A. Mickiewicza, Poznań: 11-31.
• Stephan, H.-J., 1980. Glazialgeologische Untersuchungen im süd-lichen Geestgebiet Ditmarschens. Schrifter der Naturwissen-schaftlichen Verein Schleswig-Holsteins, 50: 1-36.
• Stephan, H.-J., 1987. Moraine stratigraphy in Schleswig-Holstein and adjacent areas. In: van der Meer, J. (Ed.), Tills and Glaciotectonics. Balkema, Amsterdam: 23-30.
• Stephan, H.-J., 1995. The Warthe Glaciation in Schleswig-Holstein. Acta Geographica Lodziensia, 68: 181-189.
• Stephan, H.-J., 1998. Geschiebemergel als stratigraphische Leit-horizonte in Schleswig-Holstein: Ein Überblick. Meyniana, 50: 113-135.
• Stephan, H.-J. & Kabel, Ch., 1982. The subdivision of the glacial Pleistocene in Schleswig-Holstein and problems of correlation with adjacent areas. Abstract Book, 2, XIINQUA Congress, Moscow 1982, p.313.
• Urbański, K., 2007. Litostratygrafia glin zwałowych na obszarze wysoczyzny Lubuskiej (Polska zachodnia). (In Polish, English summary). Acta Universitatis Wratislaviensis, 3009, Prace Geologiczno-Mineralogiczne, 76: 55-78.
• Winnicki, J., 1991. Wstępne wyniki badań geologicznych osadów czwartorzędowych w rejonie Trzebnicy. (In Polish). Śląskie Sprawozdania Archeologiczne, 32: 21-28.
• Woldstedt, P. & Duphorn, K., 1974. Norddeutschland und angren-zende Gebiete im Eiszeitalter. F. Enke Verlag, Stuttgart, 500 pp.