Litostratygrafia i charakterystyka mikropaleontologiczna utworów kredy dolnej w środkowej części przedgórza Karpat

• Autorzy: Urbaniec A. , Bobrek L. , Świetlik B.

Warianty tytułu

EN

Lithostratigraphy and micropalaeontological characteristic of Lower Lithostratigraphy and micropalaeontological characteristic of Lower

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

During the Early Cretaceous a central part of the Carpathian Foreland was situated in the Peri-Tethys area. That zone was located on the SW margin of the East European Craton and it was adjacent to the Tethys basins in the south. Impact of those both zoogeographic provinces (the Boreal Sea and the Tethys Ocean) is easily noticeable in assemblages of microfauna. Character of sedimentation in the Early Cretaceous basin of the Carpathian Foreland is connected mainly with changes of the sea-level as well as tectonic activity of this region. The stratigraphy and facies data are based on near two hundreds wells profiles. Detailed sedimentological profiles and photographic documentation of the Upper Jurassic and the Lower Cretaceous deposits from about 50 boreholes were done as well as micropalaeontological and microfacial studies of core samples. The presented work is an attempt of unification and formalization of lithostratigraphic units’ nomenclature. Two boreholes: Zagorzyce-7 andWiewiórka-4 were suggested as stratotype sections of distinguished formations. Jurassic–Cretaceous boundary is probably situated within limits of Ropczyce formation in this area. Three formations have been distinguished in the profile of Lower Cretaceous above Ropczyce formation: Zagorzyce limestone-marl formation (Berriasian age), Dębica marl and organodetritic limestone formation (Valanginian) andWiewiórka limestone formation (Late Valanginian-Hauterivian). The most marked erosion surface is recorded between Zagorzyce and Dębica formations. We suppose that hiatus including a large part of Lower Valanginian profile is connected with that erosion surface. It could be refered to a rapid fall of the sea-level in the Tethys Ocean, noticed inter alia in theWestern Carpathians and the Northern Calcareous Alps. The known existing thickness of the Lower Cretaceous sediments in the middle part of Carpathian Foreland (total of three formations: Zagorzyce fm., Dębica fm. andWiewiórka fm.) rises to 188 m in Zagorzyce-1 well.

Słowa kluczowe

PL

kreda późna; przedgórze Karpat; Perytetyda; mikroskamieniałości; formacje litostratygraficzne

EN

Lower Cretaceous; Carpathian Foreland; Peri-Tethys

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2010
• Tom: Vol. 58, nr 12
• Strony: 1161--1175
• Opis fizyczny: Bibliogr. 72 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Urbaniec A.

autor

Bobrek L.

autor

Świetlik B.

Bibliografia

• BARSKI M. & MATYJA B.A. 2008 - Stratygrafia górnej jury podłoża zapadliska przedkarpackiego. Konf. naukowo-techniczna pt. "Ropa i gaz a skały węglanowe południowej Polski", Czarna, 16-18.04.2008: 1.
• BOBREK L. 1998 - Wynik analizy mikrofaunistycznej próbek z odwiertu Gawrzyłowa-3. Archiwum PGNiG S.A., Kraków.
• BOBREK L., GLINIAK P., ŚWIETLIK B. & URBANIEC A. 2003 - Utwory kredy dolnej w środkowej części przedgórza polskich Karpat - weryfikacja zasięgu na podstawie badań mikrofaunistycznych i sedymentologicznych. Prz. Geol., 51: 979-980.
• BOBREK L. & ŚWIETLIK B. 2005 - Analiza mikrofaunistyczna i mikrofacjalna próbek z odwiertu Tymce-1. Archiwum PGNiG S.A., Jasło.
• BOBREK L., ŚWIETLIK B. & URBANIEC A. 2005 - Zespoły mikroskamieniałości z utworów walanżynu w rejonie Czarna Tarnowska - Dębica. 5th Micropalaeontological Workshop, Szymbark, 8-10.06.2005, Abstract Book: 36-37.
• BODZIOCH A. 1986 - Geneza nagromadzeń ahermatypowej fauny bentonicznej. Prz. Geol., 34: 132-138.
• BOOROVA D., LOBITZER H., SKUPIEN P. & VAŠIČEK Z. 1999 - Biostratigraphy and facies of Upper Jurassic - Lower Cretaceous pelagic carbonate sediments (Oberalm-, Schrambach- and Rossfeld- Formation) in the Northern Calcareous Alps, South of Salzburg. Abh. Geol. Bundesanstalt, 56: 273-318.
• BORZA K., GASPARIKOVA V., MICHALÍK J. & VAŠIČEK Z. 1980 - Upper Jurassic - Early Cretaceous sequence of the Krizna-nappe (Fatric) in the Strazovce section, razoske vrchy Mts. (Western Carpathians). Geol. Zborn. Geol. Carpath., 31: 541-562.
• BUCUR I.I. 1999 - Lower Cretaceous Dasyclad Algae from the Padurea Craiului Massif (Northern Apuseni Mountains, Romania). Acta Palaeont. Romaniae, 2: 53-72.
• BULOT L. 1993 - Stratigraphical implications of the relationships between ammonite and facies: examples taken from the Lower Cretaceous (Valanginian-Hauterivian) of the western Tethys. [W:] House M.R. (red.) The Ammonoidea: Environment, ecology and evolutionary change. Systematics Association Spec. Vol., 47: 243-266, Clarendon Press, Oxford.
• CIBOROWSKI T. & KOŁODZIEJ B. 2001 - Tithonian-Berriasian calpionellids from the Stramberk-type limestones, Polish Flysch Carpathians. Geol. Carpath., 52: 343-348.
• DRAGASTAN O. 1999 - Early Cretaceous Algae of Aliman (South Dobrogea): a revision and description of two new species from East Carpathians. Acta Palaeont. Romaniae, 2: 125-137.
• DZIADZIO P., GAŹDZICKA E., PLOCH I. & SMOLEŃ J. 2004 - Biostratigraphy and sequence stratigraphy of the Lower Cretaceous in Central and SE Poland. Ann. Soc. Geol. Pol., 74: 125-196.
• FEIST M., LAKE R.D. & WOOD C.R. 1995 - Charophyte biostratigraphy of the Purbeck and Wealden of southern England. Palaeontology, 38: 407-442.
• FEIST M. & SCHUDACK M. 1991 - Correlation of charophyte assemblages from the non-marine Jurassic-Cretaceous transition of NW Germany. Cretaceous Research, 12: 495-510.
• GEROCH S., JEDNOROWSKA A. & MORYC W. 1972 - Utwory dolnej kredy w południowej części Przedgórza Karpat. Rocz. Pol. Tow. Geol., 42: 409-421.
• GEROCH S. & MORYCOWA E. 1966 - Przyczynek do znajomości facji i skamieniałości wapienia tytońskiego z Kruhela koło Przemyśla. Rocz. Pol. Tow. Geol., 36: 295-301.
• GLINIAK P., GUTOWSKI J. & URBANIEC A. 2005 - Budowle organiczne w utworach górnej jury przedgórza Karpat - aktualny stan rozpoznania na podstawie interpretacji materiałów sejsmicznych i wiertniczych w kontekście poszukiwań złóż węglowodorów. Tomy Jurajskie, 3: 29-44.
• GLINIAK P., LASKOWICZ R. & URBANIEC A. 2000 - Górnojurajskie budowle organiczne w rejonie Kraków-Dębica. Możliwości identyfikacji z zapisu sejsmicznego oraz perspektywy poszukiwawcze dla złóż węglowodorów. Prace Inst. Górnictwa Naftowego i Gazownictwa, Kraków, 110: 161-165.
• GOLONKA J. 1978 - Mikrofacje górnej jury przedgórza Karpat. Biul. Inst. Geol., 310: 5-38.
• GOLONKA J., KROBICKI M., WAŚKOWSKA-OLIWA A., VAŠÍČEK Z. & SKUPIEN P. 2008 - Główne elementy paleogeograficzne Zachodnich Karpat zewnętrznych w póŹnej jurze i wczesnej kredzie. Geologia, 34: 61-72.
• GREGOSIEWICZ Z., BOBREK L., GLINIAK P., LASKOWICZ R., ŚWIETLIK B., URBANIEC A. & ZDANOWSKI P. 2001 - Analiza mikrofacjalna i przemian diagenetycznych utworów organogenicznych jury górnej na podstawie wybranych otworów w obszarze Kraków - Dębica. Archiwum PGNiG S.A., Kraków.
• GUTOWSKI J., POPADYUK I.V., URBANIEC A., ZŁONKIEWICZ Z., GLINIAK P., KRZYWIEC P., MAKSYM A. & WYBRANIEC S. 2006 - Architecture, evolution and hydrocarbon potential ot the Late Jurassic - Early Cretaceous carbonate platform in SE Poland and W Ukraine. Volumina Jurassica, 4: 46-48.
• GUTOWSKI J., URBANIEC A., ZŁONKIEWICZ Z., BOBREK L., ŚWIETLIK B. & GLINIAK P. 2007 - Stratygrafia górnej jury i dolnej kredy środkowej części przedpola polskich Karpat. Biul. Państw. Inst. Geol., 426: 1-26.
• GUTOWSKI J. & WYBRANIEC S. 2006 - Evolution of the SE segment of Mid-Polish Trough in Jurassic and Early Cretaceous. Volumina Jurassica, 4: 48-51.
• HAKENBERG M. 1986 - Alb i cenoman w niecce miechowskiej. Stud. Geol. Pol., 86: 57-85.
• HAQ B.U., HARDENBOL J. & VAIL P.R. 1987 - Chronology of fluctuating sea levels since the Triassic (250 million years ago to present). Science, 235: 1156-1167.
• HELLER I. & MORYC W. 1984 - Stratygrafia utworów kredy górnej przedgórza Karpat. Biul. Inst. Geol., 346: 63-108.
• IVANOVAD., KOLEVA-REKALOVAE., LAKOVAI. & METODIEV L. 2006 - Callovian to Berriasian pelagic carbonates in the Western Fore-Balkan, Bulgaria: microfacies, ammonite and microfossil zonation. Volumina Jurassica, 4: 175-177.
• IVANOVA D. & KOŁODZIEJ B. 2004 - New Foraminiferal Data on the age of Stramberk-type Limestones, Polish Carpathians. C.R. Acad. Bulg. Sci., 57: 69-74.
• KARCZEWSKI L. 1980 - Gromada Gastropoda. [W:] Budowa geologiczna Polski. T. 3 - Atlas skamieniałości przewodnich i charakterystycznych, cz. 2b - Mezozoik, jura. Wyd. Geol., Warszawa.
• KARNKOWSKI P. & GŁOWACKI E. 1961 - O budowie geologicznej utworów podmioceńskich przedgórza Karpat środkowych. Kwart. Geol., 5: 372-419.
• KIJAKOWA S. & MORYC W. 1991 - Nowe stanowisko z epikontynentalnymi utworami kredy dolnej w rejonie Dębicy. Kwart. Geol., 35: 421-436.
• KUTEK J., MARCINOWSKI R. & WIEDMANN J. 1989 - Th Wąwał Section, Central Poland - An important link between Boreal and Tethyan Valanginian. [W:] Wiedmann J. (red.) Cretaceous of the western Tethys. Proceedings 3rd International Cretaceous Symposium, Tubingen. Schweizerbart'sche Verlagsbuchhandlung: 717-754.
• LUKENEDER A. 2004 - The Olcostephanus Level: an Upper Valanginian ammonoid mass-occurrence (Lower Cretaceous, Northern Calcareous Alps, Austria). Acta Geol. Pol., 54: 23-33.
• LUKENEDER A. & REHAKOVA D. 2004 - Lower Cretaceous section of the Ternberg nappe (Northern Calcareous Alps, Upper Austria): facies-changes, biostratigraphy and paleoecology. Geol. Carpath., 55: 227-237.
• LUKENEDER A. & REHAKOVA D. 2007- Chronostratigraphic significance of an early Valanginian (Cretaceous) calpionellid association (Hochkogel section, Upper Austria, Northern Calcareous Alps). Geol. Quart., 51: 27-38.
• MAKSYM A., BASZKIEWICZ A., GREGOSIEWICZ Z., LISZKA B. & ZDANOWSKI P. 2001 - Środowiska sedymentacji i właściwości zbiornikowe utworów najwyższej jury i kredy dolnej w rejonie Brzezówka-Zagorzyce na tle budowy geologicznej części zapadliska przedkarpackiego. Prz. Geol. 49: 401-407.
• MALATA T., OLSZEWSKA B., POPRAWA P., SKULICH J. & TOMAŚ A. 2006 - Obszary Źródłowe egzotyków karpackich na podstawie badań petrologicznych i paleontologicznych. Prz. Geol., 54: 853-854.
• MAREK S. 1988 - Paleomiąższości, litofacje i paleotektonika epikontynentalnej kredy dolnej w Polsce. Kwart. Geol., 32: 157-174.
• MAREK S. 1997 - Kreda dolna (berias - alb górny): Sedymentacja, paleogeografia i paleotektonika. [W:] Marek S. & Pajchlowa M. (red.) Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce. Pr. Państw. Inst. Geol., 153: 362-366.
• MAREK S. & RACZYŃSKA A. 1979 - Obecny podział lito stratygraficzny epikontynentalnej kredy dolnej w Polsce i propozycje jego uporządkowania. Kwart. Geol., 23: 631-637.
• MAREK S. & RAJSKA M. 1997 - Kreda dolna. Biostratygrafia. Makrofauna. [W:] Marek S. & Pajchlowa M. (red.) Epikontynentalny basen permsko-mezozoiczny w Polsce. Pr. Państw. Inst. Geol., 135: 333-346.
• MAREK S. & SHULGINA N. 1996 - Biostratigraphic correlation between Lower Cretaceous deposits in the central region of East- European Platform and the Polish Lowlands. Geol. Quart., 40: 129-140.
• MATYJA B.A. & BARSKI M. 2007 - Stratygrafia górnej jury podłoża zapadliska przedkarpackiego. Tomy Jurajskie, 4: 39-50.
• MOJON P.O. & STRASSER A. 1987 - Microfacies, sedimentologie et micropaleontologie du Purbeckien de Bienne (Jura suisse occidental). Eclogae Geol. Helv., 80: 37-58.
• MORYC W. 1997 - The Lower Cretaceous in the Pre-Miocene Substratum of the southern part of the Carpathian Foredeep in Poland. Ann. Soc. Geol. Pol., 67: 287-296.
• MORYC W. & WAŚNIOWSKA J. 1965 - Utwory neokomskie z Baszni koło Lubaczowa. Rocz. Pol. Tow. Geol., 35: 55-70.
• MORYCOWA E. & MORYC W. 1976 - Rozwój utworów jurajskich na przedgórzu Karpat w rejonie Dąbrowy Tarnowskiej - Szczucina. Rocz. Pol. Tow. Geol., 46: 231-288.
• OBUCHOWICZ Z. 1963 - Budowa geologiczna przedgórza Karpat środkowych. Pr. Inst. Geol., 30: 321-354.
• OLSZEWSKA B. 1998 - Nowe kierunki w badaniach stratygraficznych Karpat i podłoża i ich znaczenie dla poszukiwań węglowodorów. Konf. Naukowo-Techniczna pt. "Dzień Dzisiejszy Przemysłu Naftowego", Wysowa, 27-30.05.1998: 62-65.
• OLSZEWSKA B. 1999 - Thin sections microbiostratigraphy of the well Zagórzyce 6. Biul. Państw. Inst. Geol., 387: 149-153.
• OLSZEWSKA B. 2001 - Stratygrafia malmu i neokomu podłoża Karpat fliszowych i zapadliska w świetle nowych danych mikropaleontologicznych. Prz. Geol., 49: 451.
• PSZCZÓŁKOWSKI A. 1996 - Calpionellid stratigraphy of the Tithonian-Berriasian pelagic limestones in the Tatra Mts (Western Carpathians). St. Geol. Pol., 109: 103-130.
• PSZCZÓŁKOWSKI A. & MYCZYŃSKI R. 2004 - Ammonite-supported microfossil and nannoconid stratigraphy of the Tithonian-Hauterivian limestones in selected sections of the Branisko Succession, Pieniny Klippen Belt (Poland). St. Geol. Pol., 123: 133-197.
• REHAKOVA D. 1995 - New data on Calpionellid distribution in the Upper Jurassic/Lower Cretaceous formations (Western Carpathians). Mineralia Slovaca, 27: 308-318.
• REHAKOVA D. 2000a - Evolution and distribution of the Late Jurassic and Early Cretaceous calcareous dinoflagellates recorded in
• the Western Carpathian pelgic carbonate facies. Mineralia Slovaca, 32: 79-88.
• REHAKOVA D. 2000b - Calcareous dinoflagellate and calpionellid biśvents versus sea-level fluctuations recorded in the West-Carpathian (Late Jurassic/Early Cretaceous) pelagic environments. Geol. Carpath., 51: 229-243.
• REHAKOVA D., KROBICKI M., MATYJA B.A. & WIERZBOWSKI A. 2006 - Biostratigraphy of the Upper Jurassic - lowermost Cretaceous succession at Veliky Kamenets (Pieniny Klippen Belt, Carpathians, SW Ukraine). Volumina Jurassica, 4: 207-208.
• REHAKOVA D. & MICHALÍK J. 1997 - Evolution and distribution of calpionellids - the most characteristic constituents of Lower Cretaceous Tethyan microplankton. Cretaceous Research, 18: 493-504.
• REHAKOVA D. & WIERZBOWSKI A. 2005 - Microfacies and stratigraphic position of the Upper Jurassic Rogoża coquinas at RogoŹnik, Pieniny Klippen Belt, Carpathians. Tomy Jurajskie, 3: 15-27.
• SOTAK J. 1987 - Protopeneroplis Foraminifers from Lowermost Cretaceous of the Stramberk carbonate platform (Outer Western Carpathians). Geol. Carpath., 38: 651-667.
• ŚWIDROWSKA J., HAKENBERG M., POLUHTOVIČ B., SEGHEDI A. & VIŠNÂKOV I. 2008 - Evolution of the Mesozoic basins on the southwestern edge of the East European Craton (Poland, Ukraine, Moldova, Romania). Studia Geol. Pol., 130: 3-130.
• ŚWIETLIK B. 2008 - Opracowanie mikrofaunistyczne i mikrofacjalne próbek z odwiertu Góra Ropczycka-2. Archiwum PGNiG S.A., Kraków.
• ŚWIETLIK B. 2009 - Opracowanie mikropaleontologiczne i mikrofacjalne próbek z odwiertu Góra Ropczycka-3. Archiwum PGNiG S.A., Kraków.
• URBANIEC A. 2005 - Charakterystyka geologiczna utworów kredy dolnej w środkowej części przedgórza polskich Karpat w aspekcie poszukiwania złóż węglowodorów (streszczenie referatu). Sem. Nauk. Zakładu Surowców Energetycznych AGH, Kraków: 130-132.
• URBANIEC A. & ŚWIETLIK B. 2003 - Weryfikacja stratygrafii utworów wyższej górnej jury i niższej dolnej kredy w środkowej części przedgórza Karpat w świetle nowych danych mikropaleontologicznych. Tomy Jurajskie, 1: 105-110.
• VAŠIČEK Z. & MICHALÍK J. 1999 - Early Cretaceous ammonoid paleobiogeography of the west Carpathian part of the Paleśuropean shelf margin. N. Jb. Geol. Palaont. Abh., 212: 241-262.
• VAŠIČEK Z., MICHALÍK J. & BORZA K. 1983 - To the 'Neocomian' biostratigraphy in the Krizna-Nappe of the Strazovske Vrchy Mountains (Northwestern Central Carpathians). Zitteliana, 10: 467-483.
• VAŠIČEK Z., MICHALÍK J. & REHAKOVA D. 1994 Early Cretaceous stratigraphy, palaeogeography and life in Western Carpathians. Beringeria, 10: 3-169.
• ZDANOWSKI P., BASZKIEWICZ A. & GREGOSIEWICZ Z. 2001 - Analiza facjalna utworów najwyższej jury i kredy dolnej rejonu Zagorzyc. Prz. Geol., 49: 161-178.