Stan geoochrony konserwatorskiej w parkach krajobrazowych Polski

• Autorzy: Gonera M.

Warianty tytułu

EN

Geoconservation of landscape parks in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The idea of establishing protected landscape parks was put forward in Poland 50 years ago. The result was fairly quick expansion in the number of protected landscape areas, up to 120 by now. Figures 1 and 2 show the progress in creation of such areas and their geographical distribution. The major goals and approach in management of the landscape parks were changing in time. The following stages may be distinguished in the landscape parks policy: protection of environment followed by landscape protection, protection of nature diversity and currently - biodiversity conservation (in accordance with Natura 2000 prerogatives). Also "geodiversity" make it necessary to treat the existing landscape parks as the potential areas of geoparks. One of key requirements which should be met by geoparks is a network of geological sites subjected to legal protection. These sites are the "backbone" of geopark. The paper presents situation in the Polish landscape parks with regard of this requirement by the end of the year 2008. At that time the number of geoconservation objects selected and categorized in 75 of those parks reached 551 (Fig. 3). Table 1 shows the typology of geological sites in relation to their importance for the Earth sciences The objects of the category A are the most valuable for geology whereas the remaining ones are mainly of geomorphological (B) and hydrological (C) value. Tables 2, 3 and 4 show the current state of conservation of geological sites in Polish landscape parks. In that presentation the area of Poland was divided into two parts with the line of extent of the Warta Glaciation as the boundary (Fig. 2). The Pleistocene deposits predominate north of that boundary whereas rocks of older stratigraphic units crop out at the surface south of it.

Słowa kluczowe

PL

stan geoochrony konserwatorskiej; parki krajobrazowe Polski

EN

geoconservation; landscape parks in Poland

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2010
• Tom: Vol. 58, nr 12
• Strony: 1139--1146
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Gonera M.

• Instytut Ochrony Przyrody PAN, al. A. Mickiewicza 33, 31-120 Kraków,

Bibliografia

• ALEXANDROWICZ Z. & ALEXANDROWICZ S.W. 2000 - Draft Project of Jurassic Geoparks in the Kraków-Częstochowa Upland (Southern Poland). Ann. Meet. Pro GEO Prague. Abstracts: 6-7.
• ALEXANDROWICZ Z. & ALEXANDROWICZ S.W. 2001 - Wyżyna Krakowsko-Częstochowska w koncepcji międzynarodowej sieci UNESCO-GEOPARK. [W:] Partyka J. (red.) Badania naukowe w południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Materiały konferencyjne - referaty, postery, sesje terenowe. Ojców, 10-11.05.2001. Wyd. Ojcowskiego Parku Narodowego, Ojców: 15-17.
• BOGDANOWSKI J. 1964 - Zagadnienia realizacji Jurajskiego Parku Krajobrazowego. Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 20: 11-18.
• BOGUCKA A. 1971a - Ochrona przyrody a planowanie przestrzenne. Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 27: 5-14.
• BOGUCKA A. 1971b - Ochrona krajobrazu i plan zagospodarowania turystycznego kraju - tematem obrad Sesji Państwowej Rady Ochrony Przyrody. Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 27: 44-47.
• BRZEZIŃSKI W. 1978 - Zagadnienia prawnej ochrony ogrodowiska przyrodniczego w Polsce [W:] Michałow W. & Zabierowski K. (red.) Ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego. T. 1, PWN: 104-122.
• CZEPPE Z. (red.) 1972 - Wartości środowiska przyrodniczego Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej i zagadnienia jego ochrony. Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjograficznej PAN, Kraków.
• DADLEZ R., MAREK S. & POKORSKI J. (red.) 2000 - Mapa geologiczna Polski bez utworów kenozoiku, w skali 1 : 1 000 000. Państw. Inst. Geol.,Warszawa.
• GOETELW. 1959 - Rozwój idei parków narodowych. Ochrona Przyrody, 26: 1-15.
• GONERA M. 2003 - Beskidy w oczach geologa, czyli geopark "Karpaty Fliszowe". Wierchy, 69: 125-142.
• GONERA M. 2005 - Zabytki przyrody nieożywionej, czyli dobro nie powszechnego użytku. Prz. Geol., 53: 199-204.
• GONERA M. 2008 - Geoochrona konserwatorska w realiach rzeczywistości rynkowej. Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 64: 127-142.
• GONERA M. 2009 - Obszary górnicze i geoochrona konserwatorska - niedoszacowane partnerstwo. Górnictwo Odkrywkowe, 50: 37-41.
• GÓRECKI J., SERMET E. & KOTOWSKI M. 2009 - Kopalnia odkrywkowa w służbie ochrony dziedzictwa geologicznego? Karpnik - studium przypadku. Górnictwo Odkrywkowe, 50: 31-36.
• GRADZIŃSKI R. (red.) 1960 - Przewodnik geologiczny po okolicach Krakowa. Wyd. Geol., Warszawa.
• GRADZIŃSKI R. 1972 - Przewodnik geologiczny po okolicach Krakowa. Wyd. Geol., Warszawa.
• KOSMULSKI W. 1965 - Postęp w organizacji ochrony przyrody. Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 21: 47-50.
• KOZŁOWSKI S. 1973 - Program ochrony krajobrazu w Polsce i jego pierwsze realizacje. Ochrona Przyrody, 38: 62-83.
• KOZŁOWSKI S. 1983 - Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej Polski. Wyd. PAN.
• LEŃKOWA A. 1977 - Ochrona środowiska a ochrona przyrody. [W:] Leńkowa A. (red.) Człowiek przeciwko sobie?, Inst. Wyd. PAX: 17-28.
• LESZCZYCKI S. 1969 - Rola ochrony przyrody w rozwoju gospodarczym kraju. Poradnik ochrony przyrody, 1. Liga Ochrony Przyrody.
• MARKS L., BER A., GOGOŁEK W. & PIOTROWSKA K. (red.) 2006 - Mapa geologiczna Polski w skali 1 : 500 000. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• NOWORYTAW. 2009 - Znaczenie uwarunkowań środowiskowych dla możliwości eksploatacji złoża na przykładzie jednego ze złóż węgla brunatnego. Górnictwo Odkrywkowe, 50: 65-69.
• PATZAK M. & EDGER W. 1998 - UNESCO GEOPARK. A New Programme - A New UNESCO Label. Geol. Balcan., 28: 33-35.
• RADECKI W. 1990 - Zarys dziejów prawnej ochrony przyrody i środowiska w Polsce. Oddział Akademicki PTTK w Krakowie.
• ROGALEWSKI J. 1971 - Prace nad ochroną środowiska przyrodniczego Polski dla potrzeb turystyki. Przyroda polska, 15: 9-16.
• Rozporz¹dzenie Ministra Środowiska z dnia 15 kwietnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania projektu planu ochrony dla parku krajobrazowego. Dz.U. z 2002 r. Nr 55, poz. 497.
• STUPNICKA E. 1989 - Geologia regionalna Polski. Wyd. Geol., Warszawa.
• Ustawa z dnia 7 kwietnia 1949 r. o ochronie przyrody. Dz.U. z 1949 r. Nr 25, poz. 180.
• Ustawa z dnia 31 stycznia 1961 r. o planowaniu przestrzennym. Dz.U. z 1961 r. Nr 7, poz. 47.
• Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska. Dz.U. z 1980 r. Nr 3, poz. 6.
• Ustawa z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody. Dz.U. z 1991 r. Nr 114, poz. 492.
• Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie ogrodowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Dz.U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227.
• Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw. Dz.U. z 2008 r. Nr 201, poz. 1237.
• ZAREMBA J. 1965 - Ochrona przyrody i jej zasobów w planowaniu przestrzennym. [W:] Szafer W. (red.) Ochrona przyrody i jej zasobów - problemy i metody. T. 1,Wyd. Zakładu Ochrony Przyrody PAN: 605-614.