Skamieniałości śladowe wczesnego i środkowego triasu domeny Fatricum w Tatrach i ich znaczenie paleośrodowiskowe

• Autorzy: Rychliński T. , Uchman A.

Warianty tytułu

EN

Early and Middle Triassic trace fossils of the Fatricum domain in the Tatra Mountains and their palaeoenvironmental significance

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Trace fossils of the Olenekian clastic deposits (Fatricum domain) in the Tatra Mts. include Rhizocorallium isp., Palaeophycus striatus, cf. Palaeophycus isp. and cf. Chondrites isp., while Planolites isp., Thalassinoides isp., Rhizocorallium isp. and Balanoglossites isp. occur in the Anisian carbonates. The Anisian trace fossil assemblage is less diverse and abundant than in the coeval carbonates of the Tatricum domain. Both, the Olenekian and Anisian trace fossils represent the impoverished Cruziana ichnofacies influenced by the increased salinity. Bioturbational structures are much less abundant than in the Anisian of the Tatricum. They are partly obliterated by diagenetic processes.

Słowa kluczowe

PL

ichnofauna; paleośrodowisko; trias; Fatricum; Tatry

EN

ichnofauna; palaeoenvironment; Triassic; Fatricum; Tatra Mts.

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2010
• Tom: Vol. 58, nr 11
• Strony: 1079--1086
• Opis fizyczny: Bibliogr. 51 poz., rys.

Twórcy

autor

Rychliński T.

autor

Uchman A.

• Instytut Nauk Geologicznych, Uniwersytet Jagielloński, ul. Oleandry 2a, 30-063 Kraków,

Bibliografia

• ANDRUSOV D., BYSTRICKÝ J. & FUSÁN O. 1973 - Outline of the structure of the West Carpathians. [W:] X Congress of Carpathian- Balkan Geological Association. Introductory Excursion Guidebook. Geologický Ústav Dionýza Štúra, Bratislava.
• BAC-MOSZASZWILI M., BURCHART J., GŁAZEK J., IWANOW A., JAROSZEWSKI W., KOTAŃSKI Z., LEFELD J., MASTELLA L., OZIMKOWSKI W., RONIEWICZ P., SKUPIŃSKI A. & WESTWALEWICZ- MOGILSKA E. 1979 - Mapa Geologiczna Tatr Polskich w skali 1 : 30 000. Wyd. Geol., Warszawa.
• BRENCHLEY P.J. & HARPER D.A.T. 1998 - Palaeoecology. Chapman & Hall, London.
• BROMLEY R.G. 1996 - Trace Fossils, Biology, Taphonomy and Applications. Unwin Hyman Ltd., London.
• EKDALE A.A. 1988 - Pitfalls of paleobathymetric interpretations based on trace fossil assemblages. Palaios, 5: 464-472.
• EKDALE A.A., BROMLEY R.G. & PEMBERTON S.G. 1984 - Ichnology. The Use of Trace Fossils in Sedimentology and Stratigraphy. Society of Economic Paleontologist and Mineralogist Short Course, 15, Tulusa.
• FARROW G.E. 1966 - Bathymetric zonation of Jurassic trace fossils from the coast Yorkshire, England. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeścology, 2: 103-151.
• FEIST-BURKHARDT S., GÖTZ A.E., SZULC J., BORKHATARIA R., GELUK M., HAAS J., HORNUNG J., JORDAN P., KEMPF O., MICHALÍK J., NAWROCKI J., REINHARDT L., RICKEN W., RÖHLING H.G., RÜFFER T., TÖRÖK Á. & ZÜHLKE R. 2008 - Triassic. [W]: McCann T. (red.) The Geology of Central Europe. Vol. 2 - Mesozoic and Cenozoic. Geol. Soc., London: 749-821.
• FREY R.W., CURRAN A.H. & PEMBERTON G.S. 1984 - Tracemaking activities of crabs and their environmental significance: the ichnogenus Psilonichnus. Journ. Paleont., 58: 511-528.
• FÜRSICH F.T. 1974 - Ichnogenus Rhizocorallium. Paläont. Zeitschrift, 48: 16-28.
• FÜRSICH F.T. 1994 - Palaeoecology and evolution of Mesozoic salinitycontrolled benthic macroinvertebrate assoaciations. Lethaia, 26: 327-346.
• FÜRSICH F.T. & MAYR H. 1981 - Non-marine Rhizocorallium (trace fossil) from the Upper Freshwater Molasse (Upper Miocene) of southern Germany. N. Jb. Geol. Paläont. Mh., 6: 321-333.
• GIBERT J.M. & EKDALE A.A. 2002 - Ichnology of restricted epicontinental sea, Arapien Shale, Middle Jurassic, Utah, USA. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeścology, 183: 275-286.
• HAKES W.G. 1976 - Trace fossils and depositional environment of four clastic units, Upper Pennsylvanian megacyclothems, northeast Kansas. The University of Kansas, Palaeont. Contributions, 63: 1-46.
• JAGLARZ P. & RYCHLIŃSKI T. 2010 - Uwagi do nomenklatury skał węglanowych triasu tatrzańskiego. Prz. Geol., 58: 327-334.
• JAGLARZ P. & UCHMAN A. 2010 - Vermicular limestones as hipersaline facies. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 292: 71-81.
• KASIŃSKI J.R., CZAPOWSKI G. & GĄSIENICA-SZOSTAK M. 1978 - Uwagi o genezie wapieni robaczkowych. Prz. Geol., 26: 151-155.
• KAŹMIERCZAK J. & PSZCZÓŁKOWSKI A. 1969 - Burrows of Enteropneusta in Muschelkalk (Middle Triassic) of the Holy Cross Mountains, Poland. Acta Palaeont. Pol., 14: 299-324.
• KEIGHLEY D.G. & PICKERILL R.K. 1995 - The ichnotaxa Palaeophycus and Planolites: historical perspectives and recommendations. Ichnos, 3: 301-309.
• KNAUST D. 1998 - Trace fossils and ichnofabrics on the Lower Muschelkalk carbonate ramp (Triassic) of Germany: tool for highresolution sequence stratigraphy. Geol. Rundsch., 87: 21-31.
• KNAUST D. 2007 - Invertebrate trace fossils and ichnodiversity in shallow-marine carbonates of the German Middle Triassic (Muschelkalk). [W:] Bromley R.G., Buatois L.A., Mángano M.G., Genise J.F. & Melchor R.N. (red.) Sediment-organism interactions: A multifaceted ichnology. SEPM, Spec. Publ., 88: 223-240.
• KNAUST D. 2008 - Balanoglossites Mägderfrau, 1932 from the Middle Triassic of Germany: part of a complex trace fossil probably produced by burrowing and boring polychaetes. Paläont. Zeitschrift, 82: 347-372.
• KOTAŃSKI Z. 1955 - Wapienie robaczkowe środkowego triasu serii wierchowej Tatr. Acta Geol. Pol., 5: 343-362.
• KOTAŃSKI Z. 1959 - Profile stratygraficzne serii wierchowej Tatr polskich. Biul. Inst. Geol., 139: 7-139.
• KOTAŃSKI Z. 1961 - Tektogeneza i rekonstrukcja paleogeografii pasma wierchowego w Tatrach. Acta Geol. Pol., 11: 187-476.
• KOTAŃSKI Z. 1963 - Stratygrafia i litologia triasu regli zakopiańskich. Acta Geol. Pol., 13: 317-385.
• KOTAŃSKI Z. 1971 - Przewodnik geologiczny po Tatrach. Wyd. Geol., Warszawa.
• KOTAŃSKI Z. 1979a - Pozycja Tatr w obrębie Karpat Zachodnich. Prz. Geol., 27: 359-369.
• KOTAŃSKI Z. 1979b - Trias tatrzański. Prz. Geol., 27: 369-377.
• MICHALÍK J. 1993 - Mesozoic tensional basin in the Alpine- Carpathian shelf. Acta Geol. Hungar., 36: 395-403.
• MICHALÍK J. 1994 - Notes on the paleogeography and paleotectonics of the Western Carpathians area during the Mesozoic. Mitt. Österr. Geol. Ges., Wien, 86: 101-110.
• NIEDŹWIEDZKI R. & SALOMON M.A. 2006 - Triassic crinoids from the Tatra Mountains and their stratigraphic significance (Poland). Geol. Carpath., 57: 69-77.
• OLŠAVSKÝ M. & ŠIMO V. 2007 - Diplocraterion - conspicuous ichnofacies feature of the Lower Triassic formations in the Western Carpathians. Miner. Slov., 39: 173-184.
• PASSENDORFER E. 1961 - Rozwój paleogeograficzny Tatr. Rocz. Pol. Tow. Geol., 30: 351-381.
• PEMBERTON S.G. & FREY R.W. 1982 - Trace fossil nomenclature and the Planolites-Palaeophycus dilemma. Journ. Paleont., 56: 843-881.
• PEMBERTON S.G., MACEACHERN J.A., RANGER M.J. 1992 - Ichnology and event stratigraphy: The use of trace fossils in recognizing tempestites. SEPM, Soc. Sed. Geol., CoreWorkshop Notes, 17: 85-117.
• PEMBERTON S.G., SPILA M., PULHAM A.J., SAUNDERS T., MACEACHERN J.A., ROBBINS D. & SINCLAIR I.K. 2001 - Ichnology and sedimentology of shallow to marginal marine systems: Ben Nevis and Avalon Reservoirs, Jeanne D'Arc Basin. Geol. Assoc. Can., Short Course Notes, 15.
• RYCHLIŃSKI T. 2008 - Ewolucja basenu Fatricum w Tatrach od późnego oleneku do noryku. Praca doktorska. Arch. Bibl. Inst. Nauk Geol. Uniw. Jagiellońskiego.
• RYCHLIŃSKI T. & SZULC J. 2005 - Facies and sedimentary environments of the Upper Scythian-Carnian succession from the Belanské Tatra Mts., Slovakia. Ann. Soc. Geol. Pol., 75: 155-169.
• RYCHLIŃSKI T., JAGLARZ P., BUCUR I.I., HAGDORN H. & IVANOVA D. 2008 - New palaeontological data from the Triassic of Wierchowa and Kriźna Units (Tatra Mts.). 9th Paleontological Conference, Warszawa, 10-11.09.2008: 80-82.
• RYCHLIŃSKI T. & JAGLARZ P. 2009 - Trias Tatricum i Fatricum. [W:] Uchman A. & Chowaniec J. (red.) Mat. Konf. LXXIX Zjazdu Naukowego Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Bukowina Tatrzańska, 27-30.09.2009. Państw. Inst.Geol., Warszawa: 190-202.
• RYCHLIŃSKI T. & UCHMAN A. 2009 - Skamieniałości śladowe klastyczno-węglanowych osadów dolnego i środkowego triasu jednostki Fatricum w Tatrach. [W:] Uchman A. & Chowaniec J. (red.) 2009. Mat. Konf. LXXIX Zjazdu Naukowego Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Bukowina Tatrzańska, 27-30.09.2009. Państw. Inst. Geol., Warszawa: 219.
• SCHLIRF M. 2000 - Upper Jurassic trace fossils from the Boulonnais (northern France). Geol. Palaeont., 34: 145-213.
• SOKOŁOWSKI S. 1959 - Zarys geologii Tatr. Biul. Inst. Geol., 149: 19-98.
• ŠIMO V. 2005 - Anizyjskie skamieniałości śladowe z formacji Vysoka. Prz. Geol., 53: 884.
• ŠIMO V. & OLŠAVSKÝ M. 2007 - Diplocraterion parallelum Torell, 1870, and other trace fossils from the Lower Triassic succession of the Drienok Nappe in the Western Carpathians, Slovakia. Bull. Geosci., 82: 165-173.
• SUGDENW. 1963 - The hydrology of the Persian Gulf and its significance in respect to evaporate deposition. Amer. Journ. Sci., 261: 741-755.
• TEDESCO L.P. & WANLESS H.R. 1991 - Generation of sedimentary fabrics and facies by repetitive excavation and storm infilling of burrow networks, Holocene of South Florida and Caicos Platform, B.W.I. Plaios, 6: 326-343.
• UCHMAN A. 1992 - Ichnogenus Rhizocorallium in the Paleogene flysch (Outer Western Carpathians, Poland). Geol. Carpath., 43: 57-60.
• WANLESS H.R., TEDESCO L.P. & TYRRELL K.M. 1987 - Production of subtidal tubular and surficial tempestites by hurricane Kate, Caicos Platform, British West Indies. Journ. Sediment. Petrol., 58: 739-750.
• WIECZOREK J. 2000 - Mesozoic evolution of the Tatra Mountains (Carpathians). Mitt. Ges. Geol. Bergbaust., Wien, 44: 241-262.