Refleksje krytyczne nad austro-węgierskimi reliktami w stratygrafii dolnego triasu w Tatrach

• Autorzy: Szulczewski M.

Warianty tytułu

EN

Critical comments on the Austro-Hungarian relics in the Lower Triassic stratigraphy in the Tatra Mountains

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The stratigraphic subdivision of the Lower Triassic in the Polish Tatra Mountains is composed solely of units of Alpine origin set in variable configurations. Unification of the stratigraphic classification over a vast area situated between the Dolomites and the Tatra Mountains is partly an effect of its long lasting integration in one state and within the domain of German-speaking geologists. This subdivision has never been soundly applied to the Lower Triassic of the Tatra Mts. on either palaeontological or any other satisfying basis. It has also lost its ground in its type areas, where other stages of extra-European origin has since long been adopted. Hence, the Werfenian, Seisian, Campilian, as well as the Scythian and the Myophoria Beds need to be definitely removed from the stratigraphic nomenclature and replaced with lithostratigraphic subdivision. The lithostratigraphic units should be implemented within their natural limits, therefore the units that have so far been created in the Slovakian part of the Carpathians should be adopted as it is possible.

Słowa kluczowe

PL

dolny trias; werfen; klasyfikacja stratygraficzna; Costatoria; Tatry

EN

Lower Triassic; Werfenian; stratigraphic classification; Costatoria; Tatra Mts.

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2010
• Tom: Vol. 58, nr 11
• Strony: 1070--1078
• Opis fizyczny: Bibliogr. 60, tab., wykr.

Twórcy

autor

Szulczewski M.

• Wydział Geologii, Uniwersytet Warszawski, ul. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa,

Bibliografia

• ANDRUSOV D. 1958 - Geológia Československých Karpát. T. 1, Vyd. Slov. Akad. Vied, Bratislava.
• ARKELLW.J. 1956 - Jurassic geology of the World. Oliver and Boyd Ltd., Edinburgh.
• BORZA K. 1958 - Triasové a liasové kremence Belanských Tatier. Geologický Sbornik Slovenske Akadémie Vied, 9: 52-65.
• BROGLIO LORIGA C., GOCZAN F., HAAS J., LENNER K., NERI C., ORAVECZ SHEFFER A., POSENATO R., SZABO I. & TOTH MAKK A. 1990 - The Lower Triassic sequences of the Dolomites (Italy) and Transdanubian Mid-Mountains (Hungary) and their correlation. Memorie di Scienze Geologiche, Univ. Padova, 42: 41-103.
• BROGLIO LORIGA C., MASETTI D. & NERI C. 1979 - The Werfen Formation (Lower Triassic) in the Catinaccio Mt. [W:] Gaetani M. (red.) Riccardo Assereto and Giulio Pisa Field Symposium on Triassic stratigraphy in Southern Alps, Field Guide-book, June 1979, Milano: 40-47.
• BROGLIO LORIGA C., MASETTI D. & NERI C. 1982 - La Formazione di Werfen (Scitico) delle Dolomiti Occidentali: sedimentologia e biostratigrafia. Riv. Ital. Paleont. Stratigr., 88: 501-598.
• BROGLIO LORIGA C. & POSENATO R. 1986 - Costatoria (Costatoria?) subrotunda (Bittner, 1901) a Smithian (Lower Triassic) marker from Tethys. Riv. Ital. Paleont. Stratigr., 92: 189-200.
• DE ZANCHE V. & FARABEGOLI E. 1981 - Scythian tectonics in the Southern Alps: Recoaro phase. Geol.-Paläont. Mitt. Innsbruck, 10: 289-304.
• DE ZANCHE V., GIANOLLA P., MIETTO P., SCORPAES C. & VAIL P.R. 1993 - Triassic sequence stratigraphy in the Dolomites (Italy). Mem. Sci. Geol., Univ. Padova, 45: 415-433.
• DOGLIONI C. & NERI C. 1988 - Anisian tectonics in the Passo Rolle area. Rend. Soc. Geol. It., 11: 197-204.
• DŻUŁYŃSKI S. & GRADZIŃSKI R. 1960 - Source of Lower Triassic clastics in the Tatra Mts. Bull. Acad. Pol. Sci., Cl. Sci. Géol. Géogr., 8: 45-48.
• FEIST-BURKHARDT S., GÖTZ A.E., SZULC J., BORKHATARIA R., GELUK M., HAAS J., HORNUNG J., JORDAN P., KEMPF O., MICHALÍK J., NAWROCKI J., REINHARDT L., RICKEN W., RÖHLING H.G., RÜFFER T., TÖRÖK Á. & ZÜHLKE R. 2008 - Triassic. [W:] McCann T. (red.) The Geology of Central Europe. T. 2 - Mesozoic and Cenozoic. Geol. Soc. London.
• FEJDIOVÁ O. 1980 - LuŹnianske suvrstvie - formálna spodnetriasová litostratigrafická jednotka. Geologické Práce, Spráwy, 74: 95-101.
• FIJAŁKOWSKA A. & UCHMAN A. 1993 - Nowe dane do palinologii triasu Tatr Polskich. Prz. Geol., 41: 373-375.
• FUGLEWICZ R. 1979 - Megaspores found in the earliest Triassic deposits of the Tatra Mountains. Rocz. Pol. Tow. Geol., 49: 271-275.
• GAŹDZICKI A. & LEFELD J. 1997 - Seria wierchowa. Trias dolny (kampil) i trias środkowy. [W:] Lefeld J. & Gaździcki A. (red.) Przewodnik LXVIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Zakopane, 2-4.10.1997. Warszawa: 46-48.
• GIANOLLA P., DE ZANCHE V. & MIETTO P. 1998 - Triassic sequence stratigraphy in the Southern Alps (northern Italy): definition of sequences and basin evolution. [W:] Graciansky P.C., Hardenbol J., Jacquin T. & Vail P.R. (red.) Mesozoic-Cenozoic Sequence Stratigraphy of European Basins. SEPM Special Publication, 60: 719-747.
• GRADSTEIN F.M., OGG J.G. & SMITH A.G. 2004 - A geologic time scale 2004. Cambridge Univ. Press.
• HARLAND W.B., ARMSTRONG R.L., COX A.V., CRAIG L.E., SMITH A.G. & SMITH D.G. 1990 - A geologic time scale 1989. Cambridge Univ. Press.
• KOTAŃSKI Z. 1956 - Kampil wierchowy w Tatrach. Acta Geol. Pol., 6: 65-73.
• KOTAŃSKI Z. 1959 - Stratigraphy, sedimentology and paleogeography of the High-tatric Triassic in the Tatra Mts. Acta Geol. Pol., 9: 113-145.
• KOTAŃSKI Z. 1961 - Tektogeneza i rekonstrukcja paleogeografii pasma wierchowego w Tatrach. Acta Geol. Pol., 11: 187-476.
• KOTAŃSKI Z. 1963 - Stratygrafia i litologia triasu regli zakopiańskich. Acta Geol. Pol., 13: 317-385.
• KOTAŃSKI Z. 1965 - Analogie litologiczne triasu tatrzańskiego z triasem wschodnioalpejskim. Rocz. Pol. Tow. Geol., 35: 143-162.
• KOTAŃSKI Z. 1973 - Trias. Karpaty wewnętrzne (Tatry). [W:] Budowa Geologiczna Polski. T. 1 - Stratygrafia, cz. 2 - Mezozoik. Warszawa: 18-19.
• KOTAŃSKI Z. 1977 - Trias. [W:] Makowski H. (red.) Geologia historyczna. Wyd. Geol., Warszawa: 477-558.
• KOTAŃSKI Z. 1979 - Trias tatrzański. Prz. Geol., 27: 369-377.
• KRAINER K. 1988 - Zur Sedimentologie des Alpinen Buntsandsteins und der Werfener Schichten (Skyth) Kärntens. Geol.-Paläont. Mitt. Innsbruck, 14: 21-81.
• LIMANOWSKI M. 1901 - Fauna werfeńska w Tatrach. O wysepkach pratatrzańskich. Kosmos, 26: 15-17.
• MICHALÍK J. 1994 - Notes on the paleogeography and paleotectonics of the Western Carpathians area during the Mesozoic. Mitt. Österr. Geol. Gesell., 86: 101-110.
• MICHALÍK J. 1997 - Stop 1 - Mt. Źdiarska Vidla section. Min. Slov., 29: 359.
• MICHALÍK J., GAŹDZICKI A., LEFELD J. & SYKORA M. 1997 - Trasa B-2 - Geologia Tatr Bielskich. [W:] Lefeld J. & GaŹdzicki A. (red.) Przewodnik LXVIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Zakopane, 2-4.10.1997. Warszawa: 165-171.
• MIŠIK M. 1953 - Geologické pomery uzemia medzi Jelšavou a Štitnikom. Geologický Sbornik, 4: 557-587.
• MIŠIK M. & JABLONSKÝ J. 1978 - Spodnotriasové kremence a zlepence Malych Karpat. Acta Geol. Geogr. Univ. Comenianae, Geologica, 33: 5-36.
• MIŠIK M. & JABLONSKÝ J. 2000 - Lower Triassic quartzites of the Western Carpathians: transport directions, source of clastics. Geol. Carpath., 51: 251-264.
• MOSTLER H. & ROSSNER R. 1984 - Mikrofazies und Palökologie der höheren Werfener Schichten (Untertrias) der Nördlichen Kalkalpen. Erlangen, Fazies, 10: 87-144.
• NEMČOK A. 1953 - Geologická stavba oblasti medzi Rimavskou Banou a Sirkom. Geologický Sbornik, 4: 589-622.
• NERI C. & POSENATO R. 1988 - New biostratigraphical data on uppermost Werfen Formation of western Dolomites (Trento, Italy). Geol.-Paläont. Mitt. Innsbruck, 14: 83-107.
• NIEDERMAYR G. 1985 - Fluvial braidplain passing into an intertidal belt at the margin of the Tethys Sea in the Alpine Buntsandstein of the Drauzug in Carinthia and Eastern Tyrol (Austria). [W:] Mader D. (red.) Aspects of fluvial sedimentation in the Lower Triassic Buntsandsteinof Europe. Lecture Notes in Earth Sciences, 4: 487-496.
• PASSENDORFER E. 1957 - Zlepieniec koperszadzki, jego geneza i wiek. Acta Geol. Pol., 7: 125-162.
• POSENATO R. 2008a - Patterns of bivalve biodiversity from Early to Middle Triassic in the Southern Alps (Italy): Regional vs. global events. Palaeogeogr., Palaeoclimat., Palaeoecol., 261: 145-159.
• POSENATO R. 2008b - Global correlation of mid Early Triassic events: The Induan/Olenekian boundary in the Dolomites (Italy). Earth Sci. Rev., 91: 93-105.
• RONIEWICZ P. 1959 - Cechy sedymentacyjne seisu wierchowego. Acta Geol. Pol., 9: 231-280.
• RONIEWICZ P. 1966 - Klastyczne osady dolnego werfenu (seisu) w Tatrach. Acta Geol. Pol., 16: 1-73.
• RONIEWICZ P. 1997a - Seria wierchowa. Trias dolny (werfen). [W:] Lefeld J. & Gaździcki A. (red.) Przewodnik LXVIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Zakopane, 2-4.10.1997.Warszawa: 44-46.
• RONIEWICZ P. 1997b - Seria reglowa dolna. Trias dolny (werfen). [W:] Lefeld J. & Gaździcki A. (red.) Przewodnik LXVIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Zakopane, 2-4.10.1997. Warszawa: 55.
• RÜFFER T. & BECHSTÄDT T. 1998 - Triassic sequence stratigraphy in the western part of the Northern Calcareous Alps (Austria). [W:] Graciansky P.C., Hardenbol J., Jacquin T. and Vail P.R. (red.) Mesozoic- Cenozoic Sequence Stratigraphy of European Basins. SEPM Special Publication, 60: 751-761.
• RYCHLIŃSKI T. & SZULC J. 2005 - Facies and sedimentary environments of the Upper Scythian-Carnian succession from the Belanské Tatry Mts., Slovakia. An. Soc. Geol. Pol., 75: 155-169.
• SCHLAGER W. & SCHÖLLNBERGER W. 1974 - Das Prinzip stratigraphisher Wenden in der Schichtfolge den Nördlichen Kalkalpen. Mitt. Österr. Geol. Gesell., 66-67: 165-193.
• SHAW A.B. 1964 - Time in stratigraphy. McGraw-Hill Book Company.
• SOKOŁOWSKI S. 1948 - Tatry Bielskie. Geologia zboczy południowych. Pr. Państw. Inst. Geol., 4: 1-47.
• SPÖTL C. & BURNS S.J. 1991 - Formation of 18O-depleted dolomite within a marine evaporitic sequence, Triassic Reichenhall Formation, Austria. Sediment., 38: 1041-1057.
• STINGL V. 1987 - Die fazielle Entwicklung des Alpinen Bundsandstein (Skyth) im Westabschnitt der Nördlichen Kalkalpen (Tirol/Salzburg, Österreich). Geol. Rundschau, 76: 647-664.
• SZULC J., RYCHLIŃSKI T., GÖTZ A. & RUCKWIED K. 2004 - Triasowy rozwój basenu Fatricum na przykładzie osadów jednostki kriżniańskiej w profilu Skupniów Upłaz-Boczań. [W:] Kędzierski M., Leszczyński S. & Uchman A. (red.) Geologia Tatr: ponadregionalny kontekst sedymentologiczny. Polska Konferencja Sedymentologiczna, VIII Krajowe Spotkanie Sedymentologów. Zakopane, 21-24.06.2004. Kraków.
• SZULCZEWSKI M. 1986 - Koncepcje i rzeczywistość klasyfikacji stratygraficznej. Prz. Geol., 34: 233-237.
• SZULCZEWSKI M. 1991 - Ewolucja metody w stratygrafii Karpat Zachodnich w pierwszej połowie XIX wieku. Kwart. Hist. Nauki i Tech., 36: 19-36.
• TOLLMANN A. 1976 - Analyse des klassischen nordalpinen Mesozoikums. Deuticke, Wien.
• TOZER E.T. 1967 - A standard for Triassic time. Geol. Surv. Canada Bull., 156: 1-103.
• UCHMAN A. 2004 - Tatry, ich skały osadowe i badania sedymentologiczne. [W:] Kędzierski M., Leszczyński S. & Uchman A. (red.) Geologia Tatr: ponadregionalny kontekst sedymentologiczny. Polska Konferencja Sedymentologiczna, VIII Krajowe Spotkanie Sedymentologów. Zakopane, 21-24.06.2004. Kraków: 1-48.
• WAGNER R. (red.) 2008 - Tabela Stratygraficzna Polski. Karpaty. Państw. Inst. Geol., Warszawa.