Unique geological, palaeobotanical and archaeological site in Witów near Brzesko Nowe (southern Poland)

• Autorzy: Bochnak A. , Brud S. , Gawlik A. , Godlewski P. , Worobiec G.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The study area near village Witów situated about 50 kilometres north-east of the Kraków city is famous for its exposed deposits called the "Witów Series" on which palaeobotanical, micro- and macrofaunistic, malacological, sedimentological and petrographical studies have already been performed. From deposits of the Witów Series, plant macroremains belonging to gymnosperms and angiosperms were reported. Pinus cf. palaeostrobus, Zelkova zelkovifolia and Spirematospermum wetzleri are particularly interesting. Results of investigations on fossil plant remains point to the Late Miocene to Pliocene age of the Witów Series. Plant communities that existed in the vicinity of Witów could be compared to recent warm temperate and humid forests of the Colchis and Talysh Lowland in Transcaucasus and to forests of Central China. Presence of remains of termophilous taxa point to warmer climate of the period of sedimentation of the Witów Series than recent climate of Poland. The Witów region is also famous for archaeological localities that has been known since the turn of the twentieth century. The site was being repeatedly settled beginning with the late Stone Age (the Neolithic Period). Traces of the most intensive periods of settlement come from the late Bronze and early Iron Ages (1000-600 BC) and are attributed to the so-called Lusatian culture. The site also yielded a medieval cemetery that can be dated to the turn of the twelfth century AD. This is the first confirmation of the presence of medieval settlements on this site. Location of Witów in the Vistula river valley may have allowed this settlement to control nearby routes and possibly river fords and also probably exercised political control over the surrounding areas. Considering scientific value of the Witów locality and necessity of their protection, creation of natural reserve on this area is suggested.

PL

Stanowisko w Witowie, położone ok. 50 kilometrów na północny wschód od Krakowa, jest znane z odsłonięcia osadów określanych mianem serii witowskiej. Były one przedmiotem badań paleobotanicznych, paleozoologicznych, sedymentologicznych i petrograficznych. W osadach serii witowskiej znaleziono oznaczalne makroszczątki roślin iglastych i okrytozalążkowych. Szczególnie interesujące są kopalne gatunki Pinus cf. palaeostrobus, Zelkova zelkovifolia i Spirematospermum wetzleri. Wyniki badań szczątków roślinnych wskazują na późnomioceński lub plioceński wiek serii witowskiej. Kopalne zbiorowiska roślinne, które występowały w okolicy Witowa można porównać do współczesnych podzwrotnikowych lasów wilgotnych obszaru Kolchidy i Niziny Tałyskiej na Zakaukaziu oraz środkowych Chin. Obecność szczątków roślinności ciepłolubnej wskazuje na cieplejszy niż obecnie klimat okresu sedymentacji serii witowskiej. Witów jest znany także ze stanowisk archeologicznych. Obszar ten od neolitu był wielokrotnie zasiedlany. Ślady najintensywniejszego osadnictwa pochodzą z końca epoki brązu i początków epoki żelaza (1000-600 BC) i są odnoszone do kultury łużyckiej. Na stanowisku w Witowie znaleziono także średniowieczny cmentarz datowany na koniec jedenastego wieku po Chrystusie, będący pierwszym dowodem na obecność średniowiecznego osadnictwa na tym terenie. Położenie Witowa na brzegu doliny Wisły zapewne dawało mu kontrolę nad okolicznymi szlakami oraz, być może, także nad brodami. Możliwe, że Witów sprawował także polityczną kontrolę na otaczających go terenach. Biorąc pod uwagę naukową wartość stanowiska w Witowie i wynikającą stąd konieczność jego ochrony, postulowane jest utworzenie na jego obszarze rezerwatu przyrody.

Słowa kluczowe

EN

Witów Series; plant macroremains; palaeovegetation; palaeoclimate; younger Neogene; archaeology; Małopolska; Witów

PL

seria witowska; makroszczątki roślinne; paleoroślinność; paleoklimat; młodszy neogen; archeologia; Małopolska; Witów

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Polish Geological Institute Special Papers
• Rocznik: 2004
• Tom: Vol. 13
• Strony: 125--130
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., rys.

Twórcy

autor

Bochnak A.

• Jagiellonian University, Institute of Archaeology, ul. Gołębia 11, 31-007 Kraków, Poland

autor

Brud S.

• Jagiellonian University, Institute of Geological Sciences, ul. Oleandry 2A, 30-063 Kraków, Poland

autor

Gawlik A.

• Jagiellonian University, Institute of Archaeology, ul. Gołębia 11, 31-007 Kraków, Poland

autor

Godlewski P.

• Jagiellonian University, Institute of Archaeology, ul. Gołębia 11, 31-007 Kraków, Poland

autor

Worobiec G.

• Polish Academy of Sciences, W. Szafer Institute of Botany, ul. Lubicz 46, 31-512 Kraków, Poland

Bibliografia

• 1. BRUD S., WOROBIEC G., 2003 - Results of investigations on plant macroremains found in deposits of the Witów Series (southern Poland) [English Sum.]. Prz. Geol., 51, 5: 392-401.
• 2. DŻULYŃSKI S., KRYSOWSKA-IWASZKIEWICZ M., OSZAST J., STARKEL L., 1968 - On Lower Quaternary gravels in the Sandomierz Basin. Studia Geom. Carp.-Balc., 2: 63-74.
• 3. HUTCHINSON J., 1973 - The Families of Flowering Plants. Clarendon Press, Oxford.
• 4. KACZANOWSKI P., KOZLOWSKI J.K., 1998 - Najdawniejsze dzieje ziem polskich. Vol. I. Kraków.
• 5. KRÜSSMANN G., 1978 - Handbuch der Laubgehölze. Band 3. Verlag Paul Parey, Berlin und Hamburg.
• 6. ŁAŃCUCKA-ŚRODONIOWA M., 1963 - Palaeobotanical investigations on the Miocene of Southern Poland [English Sum.]. Rocz. Pol. Tow. Geol., 33, 2: 129-158.
• 7. ŁAŃCUCKA-ŚRODONIOWA M., ZASTAWNIAK E., GUZIK J., 1983 - Macroscopic plant remains from the Tertiary of Poland. Acta Palaeobot., 23, 1: 21-76.
• 8. ŁYCZEWSKA J., 1948 - Geological investigation in the Brzesko Nowe region. Biul. Państw. Inst. Geol., 42: 47-71.
• 9. MARCINIAK J., 1963 - Stanowisko w Witowie nad Wisłą w świetle badań archeologicznych. Spraw. z Pos. Kom. Oddz. PAN w Krakowie: 373-377.
• 10. MARCINIAK J., 1966 - Skarb brązowy z Witowa nad Wisłą. Rocz. Muz. Świętokrz., 3: 75-92.
• 11. PODBIELKOWSKI Z., 1991 – Geografia roślin. WSiP, Warszawa.
• 12. SENETA W., 1987 - Dendrologia. Vol. 1, 2. PWN, Warszawa.
• 13. TOWPASZ K., KOTAŃSKA M., 2000 - Murawy kserotermiczne na lessowych zboczach doliny Wisły w Morsku koło Koszyc. Chrońmy Przyr. Ojcz., 56, 6: 110-112.
• 14. ZASTAWNIAK E., 1980 - Sarmatian leaf flora from the southern margin of the Holy Cross Mts. (South Poland). Pr. Muz. Ziemi, 33: 39-108.
• 15. ZASTAWNIAK E., 1995. New data about plant macrofossils in the Middle Miocene limestones at Młyny near Chmielnik (Central Poland). Acta Palaeobot., 35, 2: 237-242.
• 16. ZASTAWNIAK E., ŁAŃCUCKA-ŚRODONIOWA M., BARANOWSKA-ZARZYCKA Z., HUMMEL A., LESIAK M., 1996 - Flora megasporowa, liściowa i owocowo-nasienna. In: Budowa Geologiczna Polski (eds. L. Malinowska, M. Piwocki). Vol. 3. Atlas skamieniałości przewodnich i charakterystycznych, cz. 3a, kenozoik, trzeciorzęd, neogen: 855-940. Wyd PAE, Warszawa.