Geodiversity conservation : conserving our geological heritage

• Autorzy: Kozłowski S. , Migaszewski M. Z. , Gałuszka A.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

This report presents the basic concepts of geodiversity and its relation to biodiversity and landscape. The authors provide the definition of geodiversity and geosite, enhancing the role of most of the geosites in monitoring physical and chemical changes in the environment. Moreover, geodiversity projects proposed or conducted by the Polish Geological Institute are discussed. The authors also present the critical view on the future of geoconservation in Poland regarding the nature as a whole lot composed of two interweaved abiotic and biotic parts.

PL

"Czas, czas geologiczny patrzy na nas ze skał jak z żadnych innych form krajobrazu. Młodość Ziemi i tryskająca z niej świeżość jest w glebach i drzewach, a jej sędziwy wiek tkwi w skałach"- w słowach tych amerykański przyrodnik John Burroughs wyraził bardzo ważny aspekt ochrony georóżnorodności. Historia Ziemi wraz z jej różnorodnością i bogactwem procesów abiotycznych i biotycznych jest zapisana w formacjach geologicznych. Badanie tych procesów umożliwia nam nie tylko ich zrozumienie, lecz również przewidywanie przyszłych zmian w środowisku o zasięgu lokalnym, regionalnym, krajowym i globalnym. Integralna koncepcja ochrony georóżnorodności, bioróżnorodności i krajobrazu odgrywa kluczową rolę w ekorozwoju, stanowiąc wyzwanie do życia w harmonii z przyrodą. Georóżnorodność należy definiować jako naturalne zróżnicowanie powierzchni Ziemi, obejmujące formy i systemy geologiczne, geomorfologiczne, glebowe i wód powierzchniowych, powstałe w wyniku procesów naturalnych (endo- i egzogenicznych), miejscami o różnym wpływie antropogenicznym. Stanowiska geologiczne (geostanowiska) są więc zewnętrznym przejawem tych procesów. Większość tych stanowisk może być wykorzystana jako geoindykatory do monitorowania fizycznych i chemicznych zmian w środowisku. Ochrona georóżnorodności znalazła swój wyraz w licznych opracowaniach lub projektach badawczych Państwowego Instytutu Geologicznego, obejmujących: (1) Mapę geologiczno-gospodarczą Polski, 1:50 000, (2) mapy ochrony georóżnorodności (Karpat, Gór Świętokrzyskich i Dolnego Śląska), (3) geomonitoring osuwisk w Karpatach i przekształceń wybrzeża Bałtyku, (4) listę stanowisk stratygraficznych o randze międzynarodowej, narodowej i regionalnej oraz (5) propozycję utworzenia czterech geoparków (Łuku Mużakowa, jurajskiego, pienińskiego i chęcińsko-kieleckiego). Na uwagę zasługuje wstępna lista 149 najbardziej reprezentatywnych obiektów geologicznych i geomorfologicznych opracowana przez Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk w Krakowie. Zakres przyszłych działań powinien objąć: (1) opracowanie pełnej dokumentacji proponowanych geostanowisk i geoparków w Polsce, (2) uchwalenie konwencji o ochronie georóżnorodności, (3) włączenie ochrony georóżnorodności do Państwowego Monitoringu Ochrony Środowiska, (4) opublikowanie Atlasu Georóżnorodności Polski, (5) przygotowanie kolejnych edycji map ochrony georóżnorodności dla pozostałych regionów kraju, (6) rozwój geoedukacji i geoturystyki oraz (7) zsynchronizowane działania na rzecz idei ochrony georóżnorodności i dziedzictwa geologicznego na różnych szczeblach administracji państwowej oraz wśród samorządów i społeczności lokalnych.

Słowa kluczowe

EN

geodiversity; biodiversity; geosites; geoparks; future development

PL

georóżnorodność; bioróżnorodność; geostanowiska; geoparki; przyszły rozwój

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Polish Geological Institute Special Papers
• Rocznik: 2004
• Tom: Vol. 13
• Strony: 13--20
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kozłowski S.

• Pedagogical University in Kielce, Institute of Chemistry, Geochemistry and Environment Div., ul. Chęcińska 5, 25-020 Kielce, Poland

autor

Migaszewski M. Z.

• Pedagogical University in Kielce, Institute of Chemistry, Geochemistry and Environment Div., ul. Chęcińska 5, 25-020 Kielce, Poland

autor

Gałuszka A.

• Pedagogical University in Kielce, Institute of Chemistry, Geochemistry and Environment Div., ul. Chęcińska 5, 25-020 Kielce, Poland

Bibliografia

• 1. ALEXANDROWICZ Z., 2003 - Protection of the Polish geologic heritage within the European framework of geosites [in Polish]. Prz. Geol., 51: 224-230.
• 2. ALEXANDROWICZ Z., POPRAWA D., 2000 - Geodiversity Conservation of the Polish Carpathians, with Map of protected and proposed for protection inanimated nature objects and areas, scale 1:400,000 [English Sum.]. Polish Geol. Inst., Warszawa.
• 3. BADURA J., GAWLIKOWSKA A., KASIŃSKI J.R., KOŹMA J., KUPETZ M., PIWOCKI M., RASCHER J., 2003 - “Muskau arch” Geopark - suggested trans-boundary area of geodiversity conservation [in Polish]. Prz. Geol., 51: 54-58.
• 4. EBERHARD R. (ed.), 1997 - Pattern and Process: Towards a regional approach to national estate assessment of Geodiversity. 1997. Technical Series No. 2, Australian Heritage Commission & Environment Forest Taskforce. Environment Australia, Canberra.
• 5. ENGLISH NATURE, 2000 - Position statement on fossil collecting. English Nature. Peterborough (www.english-nature. org.uk).
• 6. ENGLISH NATURE, 2002 - Position statement on aggregate extraction and nature conservation. English Nature. Peterborough (www.english-nature.org.uk).
• 7. FORTEY R., 1993 - The hidden landscape: A journey into the geologic past. Pimlico, London.
• 8. GAWLIKOWSKA E., 2000 - Geodiversity conservation of the Lower Silesia with Map of protected areas and objects of inanimate nature, scale 1:300,000 [English Sum.]. Polish Geol. Inst., Warszawa.
• 9. GOETEL W., 1966 - Sozology - science on the protection of nature and its resources [in Polish]. Kosmos, 5.
• 10. GOETEL W., 1971 - Sozology - science discipline, its essence and tasks [in Polish]. Sozol. Sozotech., 1.
• 11. GRANICZNY M., 2001 - Geoindicators - workshops organized under the auspices of IUGS COGEO ENVIRONMENT Lusaka, Zambia, 25-26.07 [in Polish]. Prz. Geol., 49: 847-848.
• 12. KOZŁOWSKI S., 1997 - Geodiversity conservation program in Poland [in Polish]. Prz. Geol., 45: 489-496.
• 13. KOZŁOWSKI S. (ed.), 1998a - Lithosphere Protection. Open-file report [in Polish]. Polish Geol. Inst., Warsaw.
• 14. KOZŁOWSKI S., 1998b - Basic foundations for geologic-economic map of Poland [in Polish]. Prz. Geol., 46: 1032-1037.
• 15. KOZŁOWSKI S., 2000 - Ochrona geosfery. Prz. Geol., 48: 815-816.
• 16. KOZŁOWSKI S., 2001 - Progresses in studies on the geodiversity conservation in Poland [in Polish]. Kosmos, 80, 1/2: 151-165.
• 17. KOZŁOWSKI S., 2002 - Selected problems of nature monitoring. Bibl. Monit. Przyr., 1, 3: 70-76.
• 18. LEAKEY R., LEWIN R., 1996 - The sixth extinction. Patterns of life and the future of humankind. Anchor Books, New York.
• 19. MANAHAN S.E., 1994 - Environmental Chemistry. CRC Press, Inc.
• 20. MIGASZEWSKI Z. M., GAŁUSZKA A., 2003 - Outline of Environmental Geochemistry [in Polish]. Wyd. Akad. Święt., Kielce.
• 21. POBRATYN A., BEDNARZ K., 1997 - Explanations for geologic-economic map of Poland, scale 1:50,000, Tomaszów Mazowiecki sheet . Polish Geol. Inst., Warsaw.
• 22. POSTGATE J., 1994 - The outer reaches of life. Cambridge Univ. Press., Cambridge.
• 23. RICHLING A, SOLON J., 1996 - Landscape ecology [in Polish]. PAN, Warsaw.
• 24. RUBINOWSKI Z., WRÓBLEWSKI T., GĄGOL J. (eds.), 1986 - Geologic-mineral deposit atlas of the Holy Cross Mts., 1:50,000 with sozological mineral materials classification. Open-file report [in Polish]. Polish Geol. Inst., Warsaw.
• 25. UNESCO 160 Executive Board, 2000 - Report by the Director-General on the feasibility study on developing a UNESCO Geosites/Geoparks Programme. Paris.
• 26. WRÓBLEWSKI T., 2000 - Geodiversity conservation in the Góry Świętokrzyskie region with Map of protected areas and objects of inanimated nature, scale 1:200,000 [English Sum.]. Polish Geol. Inst., Warszawa.
• 27. ZWOLIŃSKI Z., 1998 - Geoindicators in present geosystems dynamics research. In: Major trends in geomorphology research in Poland. Present state and perspectives (ed. K. Pękala) [in Polish]: 223-227. Lublin.