Vertical stress of the pleistocene continental glaciers and its hypothetical evidence in present relief of northern Europe

• Autorzy: Ber A.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The present morphology of northern Europe was undoubtedly shaped by neotectonics connected with a structural plan of the old basement and activated by particular Pleistocene ice sheets along parallel and meridional relaxed and fractured zones. These zones were mainly formed at the lithologic boundaries between structural units of different density. Parallel and meridional faults, activated during Pleistocene as a result of glacioisostasy (loading and unloading by advancing and retreating ice sheets) marked present surface as blocks or polygons in a whole glaciated territory, however, within the limit of the Last (Vistulian) Glaciation there are predominating elevations of the interlobate moraines named glaciotectonic insular heights (GIH).

PL

Na ukształtowanie powierzchni północnej Europy miały wpływ neotektonika i plan strukturalny (systemy uskoków) głębokiego podłoża, aktywizowany przez pionowe naciski kolejnych transgredujących lądolodów. Nowe uskoki powstawały na granicach skał o różnej litologii. Naciski pionowe lądolodów doprowadziły do powstania dobrze widocznych we współczesnej rzeźbie obszarów zlodowaconych bloków morenowych lub poligonów. W obrębie zasięgu ostatniego zlodowacenia w topografii bloków morenowych uwarunkowanych tektonicznie dominują wysoko wyniesione moreny międzylobowe.

Słowa kluczowe

EN

vertical stress; glacioisostasy; morainic blocks; interlobate moraines; faults; glaciotectonic insular heights (GIH); present relief

PL

nacisk pionowy; glaciizostazja; bloki morenowe; uskoki; moreny międzylobowe; glacitektoniczne wyniesienia wyspowe; GWW; ukształtowanie powierzchni

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Polish Geological Institute Special Papers
• Rocznik: 2009
• Tom: Vol. 25
• Strony: 7--12
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., rys.

Twórcy

autor

Ber A.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

• ABERIS.,RUSZCZYŃSKA-SZENAJCHH.,1997-Glaciotectonic origin of Elbląg Upland, northern Poland and glacial dynamics in the southern Baltic region. Sedim. Geol., 111: 119-134.
• ABERJ.S.,BERA.,2007-Glaciotectonism.Elsevier, Amsterdam.
• ABOLTINSH O., DREIMANIS A., 1995 - Glacigenic deposits in Latvia. In: Glacial deposits in North-East Europe (eds. J. Ehlers, S. Kozarski, P. Gibbard): 115-124. Balkema, Rotterdam.
• BER A., 2000 -Plejstocen Polski północno-wschodniej w nawiązaniu do głębszego podłoża i obszarów sąsiednich. Pr. Państw. Insł. Geol, 170.
• BER A., 2007 - Glacitektoniczne wyspowe wyniesienia (GWW) -ich uwarunkowania genetyczne i związki z głębszym podłożem In: Plejstocen Kujaw i dynamika lobu Wisły w czasie ostatniego zlodowacenia. XIVKonf. Stratygrafia plejstocenu Polski: 43-45. Ciechocinek.
• GUOBYTE R, 2007 - The Samogitian (Żemaićiai) Upland. In: The Quaternary of western Lithuania: from the Pleistocene glaciations to the evolution of the Baltic Sea. Excursion Guide. Platekai, Lithuania.
• KARABANOVA., 1987-GrodnienskajaWozwyszennost. Strojenie, relief, etapy formirowania. Akad. Nauk Biełorusskoj SSR Inst. Gieochimii i Geofizyki. Minsk.
• KARABANOV A., 2002a - Glaciodislocations in the chalk quarry "Pyshki". Field Symposium on Quaternary geology and geodynamics in Belarus. Excursion Guide: 53. Minsk, Belarus.
• KARABANOV A., 2002b - Glaciodislocations in the chalk quarry "Krasnoselsky". Ibidem.
• LISZKOWSKII, 1993 -The effects of Pleistocene ice- sheet loading-deloading cycles on the bedrock structure in Poland. Fol Quatern., 64:7-23.
• MAKOWSKA A., 1995 - Elbląg clay (Kadyny) - geological situation, stratigraphy, glaciotectonics. In: Quaternary field trips in the Central Europe. Vol. I. Regional field trips. Stop 7 (ed. W. Schirmer): 136-137. INQUA XVI International Congress, Berlin.
• MAKOWSKA A., 1999 - Czwartorzęd i jego podłoże na Wzniesieniu Elbląskim w aspekcie historii plejstocenskiego Bałtyku. Biul Państw. Inst. Geol, 386: 59-132.
• MAKOWSKAA.,2008-Stop5:Kadyny-Elbląg Clays oftheVistulian Kadyny Formation, lithostratigraphy, glaciotectonics and age of the Elbląg Sea. In: Quaternary of the Gulf Gdansk and Lower Vistula regions in northern Poland: sedimentary environments, stratigraphy and palaeogeography: 76-81. Symp. of the INQUA Peribaltic Group. Frombork.
• MAROEWICZ A, WINNICKI 1,1997 - On geological structure of the Ostrzeszów Hills. Geol Quart., 41, 3: 347-364.
• MOJSKI J.E., 1998 - Isolated Pleistocene elevations in the area of last Scandinavian glaciation between Finnish Bay and Odra Mouth. In: Field Symposium on glacial processes and Quaternary Environment in Latvia: 45-46. Riga.
• PAVLOVSKA YAL,KARABANOV A,2002-Geological outline of the Quaternary in the Middle Nieman area. In: Field Symposium on Quaternary geology and geodynamics in Belarus. Excursion Guide: 6-14. Minsk, Belarus.
• PRZYB YLSKIB., 2008 - Geomorphic traces of a Weichselian ice stream in the Wielkopolska Lowland, western Poland. Boreas, 37:286-296.
• RAUKAS A., KARUKAPP R, 1999 - Glacial geology of South Estonia. In: Glacial accumulative insular heights of South Estonia. Excursion guide. Peribaltica'99. Symp. on Pleistocene stratigraphy: 11-16. Tartu.
• ROTNICKI K., 1967 - Geneza Wzgórz Ostrzeszowskich. Bad. Fizjogr. nad Polską Zachodnią, 19: 93-153.
• SEGLINŚV.,1999-WesternKurzeme./n: Sub-Quaternary surface landscape and Quaternary deposit thickness in the Western Latvia. The Fourth Baltic Stratigraphical Conference. Field Trip "Quaternary". Guide Book: 26-32. Riga.
• STRAUTNIEKS I., 1999 - The Eastern Kursa Upland. Ibidem: 17-25. Riga.
• ZELOES V., MARKOTS A, 2004 -Deglaciation history of Latvia. In: Quaternary glaciations-extent and chronology. Parti: Europe (eds. J. Ehlers, P.L. Gibbard): 225-243. Elsevier.