Problematyka osuwisk strukturalnych w Karpatach fliszowych w świetle zunifikowanych kryteriów klasyfikacji ruchów masowych - przegląd krytyczny

• Autorzy: Margielewski W.

Warianty tytułu

EN

Problems of structural landslides in the Polish Flysch Carpathians in the light of unified criteria of the mass movement classifications - A critical review

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Geological classification of the rocky landslides in the Polish Flysch Carpathians is rather oversimplified and incorrectly used. This is especially the case of the "structural landslide" type and related terminology, which are too often used by researchers also for description of landslides which are not displaced along structural discontinuities developed in strongly anisotropic flysch rock massifs. Such an approach has been used by a number of authors and is the reason why deep-seated landslides were commonly incorrectly characterized and classified as "structural" ones. The studies of the Carpathian rocky landslides recently conducted by the author with the use of tectonic analysis, confirmed occurrence of all the types of mass movements including toppling, lateral spreading, translational and rotational and compound slides and rock flow as well as the complex landslide which represents the combined type of various gravitational displacements according to the classification of International Geotechnical Societies'UNESCO Working Party on World Landslide Inventory. In the light of this classification, the structural landslide represents only one type of these phenomena, i.e. translational landslide. In the article, the author tries to elaborate proper definition and description of the "structural landslide" criteria sensu Kleczkowski (1955) and Bober (1984).

Słowa kluczowe

PL

ruchy masowe; osuwiska strukturalne; klasyfikacja i terminologia; przegląd krytyczny; Karpaty zewnętrzne

EN

mass movements; structural landslides; classification and terminology; critical review; Outer Carpathians

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2009
• Tom: Vol. 57, nr 10
• Strony: 905--917
• Opis fizyczny: Bibliogr. 86 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Margielewski W.

• Instytut Ochrony Przyrody PAN, al. A. Mickiewicza 33, 31-120 Kraków,

Bibliografia

• ALEXANDROWICZ S.W. 1978-The northern slope of Babia Góra Mt. as a huge rock slump. Stud. Geomorph. Carpatho-Balcan., 12: 133-148.
• ALEXANDROWICZ S.W. & ALEXANDROWICZ Z. 1988 - Ridge top-trenches and rifts in the Polish Outer Carpathians. Ann. Soc. Geol. Pol., 58: 207-228.
• BAJGIER M. 1989 - Wpływ morfostruktury na rozwój głębokich osuwisk na stokach Skrzycznego w Beskidzie Śląskim. Fol. Geogr., Ser. Geogr. Phys., 21: 61-77.
• BAJGIER M. 1993 - Rola struktury geologicznej w ewolucji rzeźby wschodniego skłonu Beskidu Śląskiego i zachodniej części Kotliny Żywieckiej. Geol. AGH, 19: 1-69.
• BAJGIER M. 1994-Rozwój osuwisk w czołowej strefie płaszczowiny magurskiej w dorzeczu górnej Soły. Prz. Geogr., 66, 3-4: 375-388.
• BAJGIER-KOWALSKA M. 1998 - Rozmieszczenie i geneza osuwisk w BeskidzieWyspowym (Karpaty fliszowe). [W:] Główne kierunki badań geomorfologicznych w Polsce. Stan aktualny i perspektywy. IV Zjazd Geomorfologów Polskich. Lublin, 3-6.06.1998.Wyd.UMCS, Lublin: 97-101.
• BAJGIER-KOWALSKA M. 2004 - Rola gospodarczej działalności człowieka w powstawaniu i odmładzaniu osuwisk w Karpatach fliszowych. Fol. Geogr., Ser. Geogr. Phys., 35-36: 11-30.
• BAJGIER-KOWALSKA M. & ZIĘTARA T. 2002 - Sukcesja ruchów osuwiskowych w ostatnim 5-leciu w Karpatach fliszowych. Probl. Zagosp. Ziem Górskich, 48: 31-41.
• BEDNARCZYK Z. 2004-Landslide investigations by static sounding with pore pressure measurements (CPTU), ground penetration radar techniques (GPR) and other chosen methods. Pol. Geol. Inst., Spec. Pap., 15: 19-28.
• BISHOP A.W. 1955-The use of the slip circle in the stability analysis of Earth slopes. Geotechnique, 5: 7-17.
• BOBER L. 1984-Rejony osuwiskowe w polskich Karpatach fliszowych i ich związek z budową geologiczną regionu. Biul. Inst. Geol., 340: 115-158.
• BOBER L., CHOWANIEC J., OSZCZYPKO N., WITEK K. & WÓJCIK A. 1977 - Geologiczne warunki rozwoju osuwiska w Brzeżance koło Strzyżowa. Prz. Geol., 25: 372-377.
• BOBER L., THIEL K. & ZABUSKI L. 1997 - Zjawiska osuwiskowe w polskich Karpatach fliszowych. Geologiczno-inżynierskie właściwości wybranych osuwisk. Wyd. IBW PAN, Gdańsk.
• BOBER L. & WÓJCIK A. 1977 - Structural landslides in the region of the Prusów Ridge (Beskid Żywiecki Mts). Stud. Geomorph. Carpatho-Balcan., 11: 155-166.
• BRUNSDEN D. 1985-Ruchy masowe. [W:] Embleton C. & Thornes J. (red.) Geomorfologia dynamiczna. PWN, Warszawa.
• CAPUTO R. 1995 - Evolution of orthogonal sets of coeval extension joints. Terra Nova, 7: 479-490.
• CROSTA G. 1996 - Landslide, spreading, deep seated gravitational deformation: analysis, examples, problems and proposal. Geogr. Fis. Dinam. Quat., 19: 297-313.
• CRUDEN D.M. & VARNES D.J. 1996-Landslide types and processes. [In:] Turner A.K. & Schuster R.L. (eds.) Landslides: investigation and mitigation. Transportation Research Board, Washington. Special Report, 247: 36-75.
• DADLEZ R. & JAROSZEWSKIW. 1994-Tektonika. PWN,Warszawa.
• DIKAU R., BRUNSDEN D., SCHROTT L. & IBSEN M.L. (eds.) 1996- Landslide recognition. Identification, movement and causes.Wiley, New York.
• FLIS J. 1958-Formy terenu wywołane grawitacyjnymi ruchami mas skalnych w Sądecczyźnie. Rocz. Nauk.-Dydakt. WSP Krak. Geogr., 8: 35-53.
• GERLACH T. 1966 - Współczesny rozwój stoków w dorzeczu górnego Grajcarka (Beskid Wysoki, Karpaty zachodnie). Pr. Geogr. Inst. Geogr. PAN, 52: 1-111.
• GORCZYCA E. 2004 - Przekształcanie stoków fliszowych przez procesy masowe podczas katastrofalnych opadów (dorzecze Łososiny). Wyd. UJ, Kraków.
• GRABOWSKI D., MARCINIEC P., MROZEK T., NESCIERUK P., RĄCZKOWSKI W., WÓJCIK A. & ZIMNAL Z. 2008 - Instrukcja opracowania Mapy osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1 : 10 000. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• HOEK E. & BRAY J. 1981 - Rock slope engineering. London.
• HUTCHINSON J.N. 1988-Morphological and geotechnical parameters of landslides in relation to geology and hydrogeology. [In:] Bonnard C. (ed.) Proceedings, 5th International Symposium on Landslides, 1. Balkema, Rotterdam: 3-35.
• HUTCHINSON J.N. 1995 - Deep-seated mass movements on slopes. Mem. Soc. Geol. It., 50: 147-164.
• JAKUBOWSKI K. 1964 - Płytkie osuwiska zwietrzelinowe na Podhalu. Pr. Muz. Ziemi, 6: 113-145.
• JANBU N. 1954 - Application of composite slip surface for stability analysis. [In:] Proceedings, European Conference on Stability of Earth Slopes. Statens Reproduktionsanstalt, Stockholm, 3: 43-49.
• JAROSZEWSKI W., MARKS L. & RADOMSKI A. 1985 - Słownik geologii dynamicznej. Wyd. Geol., Warszawa.
• KLECZKOWSKI A. 1955 - Osuwiska i zjawiska pokrewne. Wyd. Geol. Warszawa.
• KONON A. 2001 - Tectonics of the Beskid Wyspowy Mountains (Outer Carpathians, Poland). Geol. Quart., 45, 2: 179-204.
• KSIĄŻKIEWICZ M. 1968 - Spostrzeżenia nad rozwojem ciosu w Karpatach fliszowych. Rocz. Pol. Tow. Geol., 38, 2-3: 335-384.
• KSIĄŻKIEWICZ M. 1978-Geologia dynamiczna.Wyd. Geol.,Warszawa.
• KUKULAK J. 1988 - Powiązania morfostrukturalne w rozwoju osuwisk zachodniego Podhala. Fol. Geogr. Ser. Geogr. Phys., 20: 33-49.
• KWAŚNIEWSKI S. 1986- Dylatancja jako zwiastun zniszczenia skały. Prz. Gór., 42, 6: 184-190.
• MARGIELEWSKI W. 1991- Landslide forms on Połoma Mountain in the SineWiry Nature Reserve,West Bieszczady. Ochr. Przyr., 49, 1: 23-29.
• MARGIELEWSKI W. 1997 - Formy osuwiskowe pasma Jaworzyny Krynickiej i ich związek z budową geologiczną regionu. Geol. AGH, 23, 1: 45-102.
• MARGIELEWSKIW. 1998-Rozwój form osuwiskowych w Barnowcu (Beskid Sądecki, Karpaty zewnętrzne), w świetle analizy strukturalnych uwarunkowań osuwisk w Karpatach fliszowych. Prz. Geol., 46: 436-450.
• MARGIELEWSKI W. 1999 - Formy osuwiskowe Gorczańskiego Parku Narodowego i ich rola w kształtowaniu geo- i bioróżnorodności Gorców. Chrońmy Przyr., 55, 4: 23-53.
• MARGIELEWSKI W. 2001 - O strukturalnych uwarunkowaniach rozwoju głębokich osuwisk - implikacje dla Karpat fliszowych. Prz. Geol., 49: 515-525.
• MARGIELEWSKI W. 2002 - Geological control on the rocky landslides in the Polish Flysch Carpathians. Fol. Quatern., 73: 53-68.
• MARGIELEWSKI W. 2004a - Typy przemieszczeń grawitacyjnych mas skalnych w obrębie form osuwiskowych polskich Karpat fliszowych. Prz. Geol., 52, 7: 603-614.
• MARGIELEWSKI W. 2004b - Geological control on the Osława River meander at Duszatyn Western Bieszczady Mountains, Western Outer Carpathians. Ann. Soc. Geol. Pol., 74: 325-338.
• MARGIELEWSKI W. 2005 - Geological control on the rocky landslides development in flysch anisotropic rocks: cases studies in the Polish Flysch Carpathians. [In:] Senneset K., Flaate K. & Larsen J.O. (eds.) Landslides and Avalanches. 11th ICFL, Norway. Balkema, London: 241-248.
• MARGIELEWSKI W. 2006 - Structural control and types of movements of rock mass in anisotropic rocks: case studies in the Polish Flysch Carpathians. Geomorphology, 77, 1-2: 47-68.
• MARGIELEWSKI W. & URBAN J. 2000- Charakter inicjacji ruchów masowych w Karpatach fliszowych na podstawie analizy strukturalnych uwarunkowań rozwoju wybranych jaskiń szczelinowych. Prz. Geol., 47: 268-274.
• MARGIELEWSKI W. & URBAN J. 2003 - Crevice-type caves as initial forms of rock landslide development in the Flysch Carpathians. Geomorphology, 54, 3-4: 325-338.
• MARGIELEWSKI W. & URBAN J. 2004 - Jaskinia szczelinowa Diabla Dziura w Bukowcu (Pogórze Rożnowskie, Karpaty zewnętrzne) jako inicjalne stadium rozwoju głębokich osuwisk w Karpatach fliszowych. Prz. Geol., 52, 12: 1171-1178.
• MARGIELEWSKIW. & URBAN J. 2005-Pre-existing tectonic discontinuities in the rocky massifs as initial forms of deep seated mass movements development: case studies of selected deep crevice-type caves in the Polish Flysch Carpathians. [In:] Senneset K., Flaate K. & Larsen J.O. (eds.) Landslides and Avalanches. 11th ICFL, Norway. Balkema, London: 249-256.
• MARGIELEWSKI W., URBAN J. & SZURA C. 2007 - Jaskinia Miecharska cave (Beskid OEląski Mts., Polish Outer Carpathians): case study of the crevice-type cave developed on a sliding surface. Natur. Conserv, 63: 57-68.
• MASTELLA L. 1975 - Osuwiska konsekwentno-strukturalne na wschodnim Podhalu. Biul. Geol. UW, 18: 259-270.
• MASTELLA L. & KONON A. 2002 - Tectonic bedding of the Outer Carpathians in the light of joints analysis in the Silesian Nappe. Prz. Geol., 50, 6: 541-550.
• MASTELLA L. & SZYNKARUK E. 1998-Analysis of the fault pattern in selected areas of the Polish Outer Carpathians. Geol. Quart., 42, 3: 263-276.
• MASTELLAL., ZUCHIEWICZW., TOKARSKI A., RUBINKIEWICZ J., LEONOWICZ P. & SZCZĘSNY R. 1997 - Application of joint analysis for paleostress reconstructions in structurally complicated settings: case study from Silesian Nappe, Outer Carpathians, Poland. Prz. Geol., 45, 10/2: 1064-1066.
• MENCLV. 1966-Mechanics of landslides with non-circular slip surfaces with special reference to the Vajont slide. Geotechnique, 16: 329-337.
• MIGOŃ P. 2006 - Geomorfologia. WN PWN, Warszawa.
• MROZEK T., RĄCZKOWSKI W. & LIMANÓWKA D. 2000- Recent landslides and triggering climatic conditions in Laskowa and Pleoena Regions, Polish Carpathians. Stud. Geomorph. Carpatho-Balcan., 34: 89-112.
• NORRISH N.I. & WYLLIE D.C. 1996-Rock slope stability. [In:] Turner A.K. & Schuster R.L. (eds.) Landslides: investigation and mitigation. Transportation Research Board,Washington. Special Report, 247: 391-424.
• OSZCZYPKO N., CHOWANIEC J. & KONCEWICZ A. 1981 - Wodonośność piaskowców magurskich w świetle badań wodochłonności. Rocz. Pol. Tow. Geol., 51: 273-302.
• OSZCZYPKO N., GOLONKA J. & ZUCHIEWICZ W. 2002 - Osuwisko w Lachowicach (Beskidy Zachodnie): skutki powodzi z 2001 r. Prz. Geol., 50: 893-898.
• PAJĄK R. & SOBIK K. 2003 - Osuwisko w Żurawnicy w Beskidzie Średnim. Wszechoewiat, 104, 10-12: 252-256.
• POPRAWA D. & RĄCZKOWSKI W. 2003 - Osuwiska Karpat. Prz. Geol., 51, 8: 685-692.
• PULINA M. (red.) 1997-Jaskinie polskich Karpat fliszowych. Vol. 1, 2. Wyd. PTPNoZ, Warszawa.
• PULINOWAM. 1976 - Application of the small tectonics analysis in the study of landslides in flysch rocks. Stud. Geomorph. Carpatho-Balcan., 10: 103-114.
• REYNOLDS O. 1985 - On the dilatancy of media composed of rigid particles in contact. Phil. Mag., 5, 20: 469-481.
• SAVARENSKIJ F.P. 1937-Inżeniernaja geologia. Moskva-Leningrad.
• SCHEIDEGGER A.E. 1974-Geomorfologia teoretyczna. PWN,Warszawa.
• SCHEIDEGGER A.E. 2001 - Surface joint system. Tectonic stresses and geomorphology: a reconciliation of conflicting observations. Geomorphology, 38, 3-4: 213-219.
• SIERANT J. & URBANOWICZ Ł. 2001 - Formy osuwiskowe pasma Kamienieckiego w Gorcach, ich uwarunkowania genetyczne i związek z budową geologiczną regionu. Arch. Wydziału Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH, Kraków.
• STARKEL L. 1960 - Rozwój rzeźby Karpat fliszowych w holocenie. Pr. Geogr. Inst. Geogr. PAN, 22: 1-239.
• TERZAGHI K. 1950 - Mechanism of landslides. [In:] Paige S. (ed.) Application geology to engineering practice. J. Berkey Memory Volum. Geological Society of America, New York: 83-122.
• THIEL K. 1980-Mechanika skał w inżynierii wodnej. PWN,Warszawa.
• VARNES D.J. 1978 - Slope movements: type and processes. [In:] Schuster R.L. & Kri_ek R.J. (eds.) Landslides: analysis and control. Transportation Research Board, Washington. Special Report 176: 11-35.
• WÓJCIK A. 1997 - Osuwiska w dorzeczu Koszarawy - strukturalne i geomorfologiczne ich uwarunkowania. Biul. Państw. Inst. Geol., 376: 5-42.
• WÓJCIK A. & MROZEK T. 2002-Landslides in the Carpathians Flysch. [In:] Ciesielczuk J. & Ostaficzuk S. (eds.) Landslides. Proceedings of the 10th International Conference and Fieldtrip on Landslides (ICFL)-Polish Lowlands-Carpathians-Baltic Coast (Poland), 6-16.09.2002: 151-167.
• WÓJCIK A. & RĄCZKOWSKI W. 2001 - Osuwiska w dolinie Wisłoki na terenie projektowanego zbiornika w Kątach (Beskid Niski). Prz. Geol., 49: 389-394.
• WÓJCIK A. & ZIMNAL Z. 1996-Osuwiska wzdłuż doliny Sanu między Bachórzcem a Rzeczpolem. Biul. Państw. Inst. Geol., 374: 77-91.
• WP/WLI 1990 - The International Geotechnical Societes' UNESCO Working Party for World Landslide Inventory. A suggested method for reporting a landslide. Bull. Int. Assoc. Eng. Geol., 41: 5-12.
• WP/WLI 1993 - The International Geotechnical Societes' UNESCO Working Party for World Landslide Inventory. Multilingual landslide glossary. The Canadian Geotechnical Society, BiTech Publishers Ltd, Richmond BC, Canada: 1-7.
• ZABUSKI L., THIEL K. & BOBER L. 1999 - Osuwiska we fliszu Karpat polskich. Geologia, modelowanie, obliczenia stateczności. Wyd. IBW PAN, Gdańsk.
• ZIĘTARA T. 1962 - O pseudoglacjalnej rzeźbie Beskidów Zachodnich. Rocz. Nauk.-Dydakt. WSP Krak. Geogr., 10: 69-87.
• ZIĘTARA T. 1968 - Rola gwałtownych ulew i powodzi w modelowaniu rzeźby Beskidów. Pr. Geogr. Inst. Geogr. PAN, 60: 5-116.
• ZIĘTARA T. 1969 - W sprawie klasyfikacji osuwisk w Karpatach fliszowych. Stud. Geomorph. Carpatho-Balcan., 3: 21-29.
• ZISCHINSKY U. 1966 - On the deformation of high slopes. [In:] Proceedings of the 1st Congress of the International Society of Rock Mechanics, Lisbon, 25.09-1.10.1966. Laboratório Nacional de Engenharia Civil, Lisbon, 2: 179-185.
• ZUCHIEWICZ W. 1997 - Reorientacja pola naprężeń w polskich Karpatach zewnętrznych w świetle wstępnych wyników analizy ciosu. Prz. Geol., 45, 1: 105-109