Złoża soli w Polsce - stan aktualny i perspektywy zagospodarowania

• Autorzy: Czapowski G. , Bukowski K.

Warianty tytułu

EN

Salt deposits in Poland - the current state and perspectives for management of the resources

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The rock salts occur in Poland (Central Europe) in two salt bearing formations of the Upper Permian (Zechstein) and the Neogene (Middle Miocene) and the potash salts - in the Upper Permian only. The total resources of rock salts are estimated at over 84 x 109 Mg. The share of Permian salts is here predominating as resources related to 4 thick rock salt complexes with extent comprising almost two thirds of the area of Poland are estimated at over 80 x 109 Mg in 15 documented salt deposits both of stratiform and diapir types. These deposits are currently exploited in 2 underground salt mines and 2 solution mines and annual output totalled about 3.1 x 106 Mg in 2007(mainly from the diapirs). The most perspective future use of these rock salt deposits is construction of safe underground cavern storages for oil and gas(now 2 such ones already exist) and depositories. The Neogene deposits (stratiform and stratiform-folded), exploited in the past millennium, occur in a limited area in southern Poland and are now only of historical-touristic value. The potash salts, quite frequent in the Permian evaporite complexes, are documented in one salt diapir in central Poland where they are mainly represented by carnallite and kieserite with resources > 72 x 106 Mg and are occasinally exploitated on limited scale. They are also documented in sulphate horizons accompanying the rock salt seam in northern Poland (4 deposits of polyhalite with resources of ca. 0.67 x 109Mg). However, low market prices of potash products offered by the neighbouring countries e.g. Russia, Belarus, Ukraine, make exploitation of these domestic potash salt resources uneconomic.

Słowa kluczowe

PL

złoża soli; perspektywy zagospodarowania; Polska

EN

salt deposits; management of resources; Poland

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2009
• Tom: Vol. 57, nr 9
• Strony: 798--811
• Opis fizyczny: Bibliogr. 70 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Czapowski G.

autor

Bukowski K.

• Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa,

Bibliografia

• BANASZAK A., GARLICKI A. & MARKIEWICZ A. 2007 - Budowa geologiczna złoża soli kamiennej "Kazimierzów" w O.G. Sieroszowice I (kopalnia Polkowice-Sieroszowice). Gosp. Sur. Miner., 23: 9-20.
• BĄK B. & PRZENIOSŁO S. (red.) 1993 - Zasoby perspektywiczne kopalin Polski wg stanu na 31.II.1990 r. Państw. Inst. Geol.
• BRAŃKA S., MAZUR M. & WAWRZYNIAK J. 2006a - Koncepcja budowy kawernowego magazynu gazu ziemnego w rejonie Dolnego Śląska. Abstr. XI Międz. Symp. Solne QUO VADIS SAL, Szklarska Poręba, 9-10 listopada 2006: 37-38.
• BRAŃKA S., JAWOR E., LANKOF L., MACIEJEWSKI A., MAZUR M., NEY R., PISIEWICZ T., ROGOWSKA E., LIZOWSKI J., ŚLIZOWSKI K., URBAŃCZYK K. & WIŚNIEWSKA M. 2006b -Ocena możliwości magazynowania substancji w złożach soli kamiennej. Inst. Gosp. Sur. Miner. Ener. PAN, CAG Państw. Inst. Geol., nr arch. 715/206.
• BRAŃKA S., CHARYSZ W., GARLICKI A., WERNER Z. & ZIĄBKA Z. 1978 - Podziemne magazynowanie węglowodorów oraz innych substancji w złożach soli w Polsce jako nowy kierunek ich wykorzystania dla gospodarki narodowej. Prz. Geol., 26: 90-96.
• BURLIGA S. 1997 - Ewolucja wysadu solnego Kłodawy. Mat. konf. Tektonika solna regionu kujawskiego, Uniejów, 23-25.10.1997. WIND, Wrocław: 1-14.
• BURLIGA S., KOLONKO P., MISIEK G. & CZAPOWSKI G. 1995 - Kłodawa Salt Mine. Upper Permian (Zechstein) profile from basin center, salt tectonics, mineral transformations, salt mining problems. XIII International Congress on Carboniferous-Permian Guide to Excursion A3. Państw. Inst. Geol: 45-54.
• CHARYSZ W. 1973 - Cechsztyńskie piętro soli młodszych (Z3) w regionie kujawskim. Pr. Inst. Geol., 75: 1-68.
• CHLEBOWSKI T. 1953 - Dokumentacja geologiczna włodawskiego złoża soli potasowych. CAG Państw. Inst. Geol., nr arch. 3928/394.
• CZAPOWSKI G. 1987 - Sedimentary facies in the Oldest Rock Salt (Nal) of the Łeba elevation (northern Poland). Springer Verlag, Lecture Notes of Earth Sciences, 10: 207-224.
• CZAPOWSKI G. 1998 - Geneza najstarszej soli kamiennej cechsztynu w rejonie Zatoki Puckiej (Studium sedymentologiczne). CAG Państw. Inst. Geol., nr arch. 696/99.
• CZAPOWSKI G. 2006a - Możliwości bezpiecznego podziemnego magazynowania węglowodorów (paliw) w strukturach geologicznych na obszarze Polski. Prz. Geol., 54: 658-659.
• CZAPOWSKI G. 2006b-Cechsztyńskie sole potasowo-magnezowe na obszarze centralnej i południowo-zachodniej Polski. Prz. Geol., 54: 317.
• CZAPOWSKI G. & ŚLIZOWSKI K. 2008 - Stan rozpoznania niezagospodarowanych wysadów solnych w Polsce: optymizm czy problem? Gosp. Sur. Miner., 24: 299-303.
• CZAPOWSKI G. & TOMASSI-MORAWIEC H. 1985 - Sedymentacja i geochemia najstarszej soli kamiennej w rejonie Zatoki Puckiej. Prz. Geol., 33: 663-670. 810 Przegląd Geologiczny, vol. 57, nr 9, 2009
• CZAPOWSKI G. & TOMASSI-MORAWIEC H. 2006 - Wykształcenie, geochemia, geneza i kierunki zagospodarowania cechsztyńskich pokładowych złóż soli kamiennych na obszarze Lubińsko Głogowskiego Okręgu Miedziowego. Abstr. XI. Międz. Symp. Solnego QUO VADIS SAL, Szklarska Poręba, 9-10 listopada 2006: 7-10.
• CZAPOWSKI G., DĘBSKI J., KASPRZYK A., KIEŻELW., LANGIER-KU_NIAROWA A. & PERYT T.M. 1992 - Monografia anhydrytu i soli kamiennej na monoklinie przedsudeckiej (rejon LGOM). CAG Państw. Inst. Geol., nr arch. 20/93.
• CZAPOWSKI G., SADOWSKI A., MISIEK G. & KOLONKO P. 2005 - Możliwości niekonwencjonalnego wykorzystania walorów przyrodniczych i technicznych kopalni soli Kłodawa. Tech. Posz. Geol., Geosynoptyka i Geotermia, 234-235, 4-5: 35-47.
• CZAPOWSKI G., BUKOWSKI K. & GIENTKA M. 2008a - Aktualny stan rozpoznania geologicznego złóż soli kamiennej w Polsce. Biul. Państw. Inst. Geol., 429: 27-36.
• CZAPOWSKI G., TOMASSI-MORAWIEC H., CHEŁMIŃSKI J. & TOMASZCZYK M. 2008b - Stopień rozpoznania i perspektywy zagospodarowania cechsztyńskich złóż soli w rejonie Zatoki Gdańskiej. Górn. Odkryw., XLX/II, 2-3: 47-55.
• CZAPOWSKI G., TOMASSI-MORAWIEC H., TADYCH J., GRZYBOWSKI Ł. & SZTYRAKT. 2009-Wykształcenie i tektonika utworów solnych cechsztynu w wysadzie solnym Góra koło Inowrocławia w świetle wyników kompleksowych badań geochemiczno-litologicznych w wybranych otworach wiertniczych. Prz. Geol., 57: 494-503.
• DADLEZ R., MOJSKI J.E., SŁOWAŃSKA B., UOECINOWICZ S. & ZACHOWICZ J. (eds) 1995 - Atlas geologiczny południowego Bałtyku, skala 1 : 500 000. Państw. Inst. Geol.
• DARSKI J. 1964 - Mioceńska seria solna okolicy Rybnika w świetle nowych materiałów geologicznych. Arch. WGGiOOE AGH.
• DROGOWSKI J. & TADYCH J. 2006 - Budowa geologiczna i zagospodarowanie wysadów solnych "Mogilno I"i "Góra" - stan aktualny i perspektywy. Prz. Geol., 54: 306.
• GARLICKI A. 1956 - Sole starsze na wysadzie kłodawskim ze szczegół łowym uwzględnieniem poziomów soli potasowo-magnezowych. CAG Państw. Inst. Geol., nr arch. 3928/470.
• GARLICKI A., KIJEWSKI P. & SZYBIST A. 1996 - Sól kamienna na obszarze przedsudeckim. KGHM Polska Mieddź S.A., Lubin.
• GIENTKA M., MALON A. & TYMIŃSKI M. (eds) 2006- Bilans zasobów kopalin i wód poziemnych w Polsce wg stanu na 31.XII.2005 r. Państw. Inst. Geol.
• GIENTKA M., MALON A. & TYMIŃSKI M. (eds) 2007- Bilans zasobów kopalin i wód poziemnych w Polsce wg stanu na 31.XII.2006 r. Państw. Inst. Geol.
• GIENTKA M., MALON A. & DYLĄG K. (eds) 2008 - Bilans zasobów kopalin i wód poziemnych w Polsce wg stanu na 31.XII.2007 r. Państw. Inst. Geol.
• HANCZKE T. 1969 - Mineralogia i petrografia soli cechsztyńskich kopalni Kłodawa. Pr. Muz. Ziemi, 16: 3-52.
• KARNKOWSKI P.H. & CZAPOWSKI G. 2007 - Underground hydrocarbons storages in Poland: actual investments and prospects. Prz. Geol., 55: 1068-1074.
• KIJEWSKI P. & SALSKI W. 1978 - Cechsztyńska sól kamienna cyklotemu Z1 w południowo-zachodniej częoeci monokliny przedsudeckiej. Geol. Sudet., 3: 97-134.
• KŁAPCIŃSKI J. 1964 - Paleogeografia cechsztynu monokliny przedsudeckiej. Rocz. PTG, 34: 551-557.
• KŁECZEK Z. & ZEJLAŚ D. 2004- Lokalizacja podziemnego składowiska odpadów promieniotwórczych w Polsce. Prz. Geol., 52: 649-652.
• KOZULA R. & GOLCZAK A. 1988 - Dokumentacja geologiczna złoża rud miedzi "Bytom Odrzański" w kat. C1 i C2. CAG Państw. Inst. Geol., nr arch. 17185.
• KOZULA R., KORZEKWAW. & MARKIEWICZ A. 2006-Aneks nr 1 do projektu prac rozpoznawczych złoża soli kamiennej "Kazimierzów" w kategorii C1 i B (Część złoża soli kamiennej występującego ponad złożem rud miedzi "Sieroszowice"). Pr. KGHM CUPRUM sp. z o.o. (CBR).
• KUNSTMAN A., POBORSKA-MŁYNARSKA K. & URBAŃCZYK K. 2002 - Zarys otworowego ługownictwa solnego. Aktualne kierunki rozwoju. Uczel. Wydaw. Nauk.-Dydak. AGH.
• LASKOWSKA T., SZCZEBYŁO J., GĄSKA K. & WILKOSZ P. 2009 - Polskie magazyny gazu ziemnego - od mogilna do Kosakowa. Prz. Geol., 57: 755-756.
• MARKIEWICZ A. 2007 - Naskórkowa struktura południowej części monokliny przedsudeckiej a zagospodarowanie utworów najstarszej soli kamiennej (Na1). Gosp. Sur. Miner., 23: 35-49.
• MARKIEWICZ A., PYTELW. & ZALEWSKA A. 2007 - Koncepcja wybudowania Laboratorium Polskiej Fizyki Cząstek w złożu najstarszej soli kamiennej na terenie LGOM. Gosp. Sur. Miner., 23: 190-192.
• NIELUBOWICZ B. 1989 - Odpady promieniotwórcze. Wstępne badania i analizy wyboru lokalizacji składowiska. Centrum Informatyki Energetyki, Biblioteka Postępów Techniki Jądrowej, Ochrona przed Promieniowaniem, nr 99 (666).
• ORSKA J. 1980 - Dodatek do dokumentacji złoża polihalitu i soli kamiennej "Chrapowo-Mieroszyno", gm. Władysławowo, Puck, woj. gdańskie. CAG Państw. Inst. Geol., nr arch. 7790.
• ORSKA J. & WERNER Z. 1987 - Sole kamienne i potasowe. [W:] Budowa geologiczna Polski, T. 6, Złoża surowców mineralnych, Osika R. (red.). Wyd. Geol.: 418-438.
• PERYT T. M. 1995 - Geneza złóż polihalitu w cechsztynie rejonu Zatoki Puckiej w świetle badań sedymentologicznych i geochemicznych. Prz. Geol., 43: 1041-1044.
• PERYT T.M. & SMAKOWSKI T. 2006 - Cechsztyńskie sole potasowo- magnezowe w rejonie Zatoki Gdańskiej. Prz. Geol., 54: 316-317.
• PERYT T.M., CZAPOWSKI G., DĘBSKI J., GĄSIEWICZ A., HERBICH E. & PIZON A. 1984 - Poszukiwania złóż soli cechsztyńskich polihalitu na wyniesieniu Łeby. Cześć I. Analiza geologicznych warunków występowania i genezy polihalitu i soli cechsztyńskich na wyniesieniu Łeby. CAG Państw. Inst. Geol., nr arch. 33716, 33/177.
• PERYT T.M., PIERRE C. & GRYNIV S.P. 1998 - Origin of polyhalite deposits in the Zechstein (Upper Permian) Zdrada platform (northern Poland). Sedimentology, 45: 565-578.
• PODEMSKI M. 1972-Cechsztyńskie sole kamienne i potasowe cyklotemów Z2, Z3 w okolicach Nowej Soli. Biul. Inst. Geol., 260: 5-62.
• PODEMSKI M. 1974 - Wyniki dotychczasowych badań soli potasowych w strefie przedsudeckiej. Prz. Geol., 21: 7-12.
• PODEMSKI M. 1975 - Sole cechsztyńskie w rejonie struktury Rybaki. Biul. Inst. Geol., 286 (III): 5-63.
• PREIDL M. 1990 - Dokumentacja geologiczna złoża soli kamiennej występującej ponad złożem rud miedzi kopalni Sieroszowice. Zasoby w kategorii C1 i szacunkowe. CAG Państw. Inst. Geol., nr arch. 732/91.
• PRZENIOSŁO S. (ed.) 2004 - Bilans zasobów kopalin i wód poziemnych w Polsce wg stanu na 31.12.2003 r. Państw. Inst. Geol.
• STAŃCZYK-STASIK I. 1976 - Utwory epigenetyczne w kopalniach soli regionu kujawskiego. Pr. Geol. PAN, Oddz. w Krakowie, 90: 1-64.
• STĘPNIEWSKI M. 1973- Niektóre pierwiastki śladowe w cechsztyńskich minerałach solnych z rejonu Zatoki Puckiej. Biul. Inst. Geol., 272, 10: 7-68.
• SZYBIST A. 1976 - Złoże soli kamiennej w Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedzianym. Prz. Geol., 24: 572-576.
• ŚLIZOWSKI K. & LANKOF L. 2009 - Uwarunkowania geologiczne składowania wysokoaktywnych odpadów promieniotwórczych w złożach soli w Polsce. Prz. Geol., 57: 829-838.
• ŚLIZOWSKI K., KÖHSLING J. & LANKOF L. 2004 - Uwarunkowania podziemnego składowania odpadów niebezpiecznych w Polsce. Studia, Rozprawy, Monografie IGSMiE PAN, 129: 1-264.
• TARKA R. 1992 - Tektonika wybranych złóż soli w Polsce na podstawie badań mezostrukturalnych. Pr. Państw. Inst. Geol., 147: 1-47.
• TOMASSI-MORAWIEC H. 2003-Charakterystyka geochemiczna najstarszej soli kamiennej (Na1) w rejonie Zatoki Puckiej. Prz. Geol., 51: 693-702.
• TWAROGOWSKI J., BRUSZEWSKA B., CZAPOWSKI G., DĄBROWSKAB. & ZIENTARAP. 2002-Kompleksowe badanie budowy geologicznej struktur przypowierzchniowych z zastosowaniem analizy danych geologiczno-geofizycznych na przykładzie rozpoznania wysadu solnego "Damasławek" i jego otoczenia. Prz. Geol., 50: 1169-1176.
• WERNER Z. 1958 - Dokumentacja geologiczna złoża soli potasowo-magnezowych i soli kamiennej w Kłodawie. CAG Państw. Inst. Geol., nr arch. 3928/369.
• WERNER Z. 1962 - Dokumentacja geologiczna złoża soli potasowo-magnezowych i soli kamiennej w kłodawskim wysadzie solnym. CAG Państw. Inst. Geol., nr arch. 3927/209.
• WERNER Z. 1967 - Dokumentacja geologiczna złoża polihalitu i soli kamiennej "Chrapowo-Mieroszyno". CAG Państw. Inst. Geol., nr arch. 2973/32.
• WERNER Z. 1971 - Dokumentacja geologiczna złoża polihalitu "Swarzewo", pow. Puck. CAG Państw. Inst. Geol., nr arch. 3027/213.
• WERNER Z. 1972a ' Złoża soli potasowych w rejonie Zatoki Puckiej. Przew. 54. Zjazdu PTG, Cetniewo: 37-46.
• WERNER Z. 1972b - Dokumentacja geologiczna złoża polihalitu "Zdrada", pow. Puck. CAG Państw. Inst. Geol., nr arch. 30126/113.
• WERNER Z. 1974-Dodatek do dokumentacji geologicznej złoża polihalitu "Swarzewo", pow. Puck. CAG Państw. Inst. Geol., nr arch. 2927/40.
• WERNER Z. 1975 - Dokumentacja geologiczna złoża soli kamiennej "Mechelinki", kat. C1, woj. gdańskie. CAG Państw. Inst. Geol., nr arch. 11637.
• WERNER Z. 1978 - Dokumentacja geologiczna złoża soli kamiennej w kat. C1 w rejonie Zatoki Puckiej, woj. gdańskie. CAG Państw. Inst. Geol., nr arch. 13050.
• WERNER Z., POBORSKI J., ORSKA J. & BĄKOWSKI J. 1960 -Złoże solne w Kłodawie w zarysie geologiczno-górniczym. Pr. Inst. Geol, 30: 467-512.