Alpejskie fazy orogeniczne w Tatrach

• Autorzy: Lefeld L.

Warianty tytułu

EN

Alpine orogenic phases in the Tatra Mts.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The Alpine, orogenic phases which had shaped the Tatra Mts. are set forth. It is argued that the thrust of the Krina nappe over its High-Tatric substratum was a long-lasting and complicated process. The Krina (Lower Sub-Tatric) nappe has various High-Tatric fragments at its sole and in some places rests even on the crystalline core. The overthrusting process had taken place not only in the late Cretaceous times only but also during the Paleogene. In result of the thrust of the European substratum under the Carpathian orogen the Tatra massiv overlapped rock masses (presumably sedimentary in origin) that exhibit now very low resistance as it is shown by magneto-telluric soundings. The High-Tatric sheets were thrust in form of "flakes" (Oxburgh's term (1972)) and not as regular fold nappes as it was argued so far. The lowermost of these "flakes" is detached from the Tatra crystalline core,contrary to previous views stating to be "autochthonous". The higher High-Tatric units known so far as nappes are, in fact smaller or larger(?) "flakes" that have advanced one over another during the later phases of the Alpine orogeny. In many cases they contain folded parts as remnants of the initial shortening process which had taken place in pre-Coniacian times.

Słowa kluczowe

PL

fazy tektoniczne; nasunięcia łuskowe; płaszczowiny; sondowania magnetotelluryczne

EN

tectonic phases; flake tectonics; nappe folding; magnetotelluric soundings

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2009
• Tom: Vol. 57, nr 8
• Strony: 669--673
• Opis fizyczny: Bibliogr. 41 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Lefeld L.

• Instytut Nauk Geologicznych PAN, ul. Twarda 51/55, 00-818 Warszawa

Bibliografia

• ANDRUSOV D., BYSTRICKY J. & FUSAN O. 1973 - Outline of the structure of the West Carpathians. Guide-book for geological excursion X Congr. Carpat.-Balkan Geol. Assoc., Bratislava.
• BAC-MOSZASZWILI M. 1993 - Struktura zachodniego zakończenia masywu tatrzańskiego. Ann. Soc. Geol. Pol., 63:167-193.
• BAC M. & GROCHOCKA K. 1965 - Budowa fałdu Czerwonych Wierchów na wschodnim zboczu Doliny Kościeliskiej w Tatrach. Acta Geol. Pol., 15: 331-354.
• BIJU DUVAL, DERCOURT J. & LE PICHON X. 1977 - From the Tethys Ocean to the Mediterranean Seas: A plate tectonic model of the evolution of the western Alpine system. [In:] Int. Symp. Structural History of the Mediterranean Basins. Editions Technip., Paris.
• BIRKENMAJER K. 1976 - The Carpathian orogen and plate tectonics. Publs. Inst. Geophys. Pol. Acad. Sc., A-2 (101): 43-53.
• BIRKENMAJER K. 1988 - Exotic Andrusov Ridge: its role in plate tectonic evolution of the West Carpathian Fold Belt. Stud. Geol. Pol., 91: 7-37.
• CYMERMAN Z. 2008 - Kartografia geologiczna krystaliniku Tatr Zachodnich: wyniki prac kartograficznych i strukturalnych na trzech arkuszach SMGT 1 : 10 000. Państw. Inst. Geol.
• DUMONT T., WIECZOREK J. & BOUILLIN J-P. 1996 - Inverted Mesozoic rift structures in the Polish Western Carpathians (High-Tatric units). Comparison with similar features in the Western Alps. Eclogae Geol. Helv., 89(1): 181-202.
• ERNST T., JANKOWSKI J., SEMENOV V., ADAM A., HVOZDARAM., JÓŹWIAK W., LEFELD J., PAWLISZYN J., SZARKA L. & WESZTERGOM V. 1997 - Electromagnetic Soundings across the Tatra Mountains. Acta Geophys. Pol., 45: 33-44.
• ERNST T., JANKOWSKI J., JÓŹWIAK W., LEFELD J. & LOGVINOV I. 2002 - Geoelectrical Model along the Profile across the Tornquist-Teisseyre Zone in Southeastern Poland. Acta Geophys. Pol., 50: 505-515.
• GOREK A. 1950 - Tectonické okna na zapadnom ukončeni Vysokých Tatier. Geol. Sborn., 1: 67-69.
• GOREK A. & VEIZER J. 1965 - Der Charakter der alpine Tektonik in der Hohen Tatra. Geol. Sborn., 16: 265-272.
• GRAD M., GUTERCH A., KELLER G.R., JANIK T., HEGEDÚS E., VOZAR J., OELĄCZKA A., TIIRA T. & YLINIEMI J. 2006 - Lithospheric structure beneath trans-Carpathian transect from Precambrian platform to Pannonnian basin:
• CELEBRATION 2000seismic profile CEL05. J. Geophys. Res., 111, B03301, doi: 0.1029/2005JB003647.
• JUREWICZ E. 2005 - Geodynamic evolution of the Tatra Mts. And the Pieniny Klippen Belt (Western Carpathians): problems and comments. Acta Geol. Pol., 55: 295-308.
• KOTAŃSKI Z. 1959 - Z zagadnień transgresji albu wierchowego w Tatrach. Prz. Geol., 7: 357-358.
• KOTAŃSKI Z. 1961 - Tektogeneza i rekonstrukcja paleogeografii pasma wierchowego w Tatrach. Acta Geol. Pol., 11: 187-410.
• KOTAŃSKI Z. 1963 - Nowe elementy budowy masywu Czerwonych Wierchów. Acta Geol. Pol., 13: 149-198.
• LEFELD J. 1997 - Cykl alpejski. [W:] Tektogeneza Tatr. Przewodnik LXVIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Zakopane.
• LEFELD J. 1999 - Tectonics of the Subtatric Units, Eastern Tatra Mts., Studia Geol. Pol., 115: 139-166.
• LEFELD J. & JANKOWSKI J. 1985 - Model of deep structure of the Polish Inner Carpathians. Publications Inst. Geophys. Pol. Acad. Sci., A-16: 175.
• LIMANOWSKI M. 1904 - Odkrycie płatu dolnotatrzańskiego w paśmie Czerwonych Wierchów na Gładkiem. Rozpr. Pol. Akad. Um., B 44 (ser. III, 4): 56-60.
• LIMANOWSKI M. 1911 - Geologiczne przekroje przez wielki fałd Czerwonych Wierchów między dolinami Suchej Wody a Chochołowską w Tatrach. Bull. Intern. Acad. Pol., A/1911: 279-291.
• MICHALIK A. 1955 - Tektonika serii wierchowej na obszarze Liliowego i Małej Koszystej. Biul. Inst. Geol., 96: 5-35.
• MOROZEWICZ J. 1909 - Z mineralogii i petrografii Tatr. Kosmos, 34: 580-599.
• NEMČOK J. (red.), BEZAK V., BIELY A., GOREK A., GROSS P., HALOUZKA R., JANÁK M., KAHAN S., KOTAŃSKI Z., LEFELD J., MELLO J., REICHWALDER P., RĄCZKOWSKI W., RONIEWICZ P., RYKAW., WIECZOREK J. & ZELMAN J. 1995 - Geologická Mapa Tatier. Geol. Ústav D. Štura, Bratislava.
• OBERHAUSER R. (red.) 1980-Der geologische Aufbau Österreichs. Springer Verl., Wien & New York.
• OXBURGH E.R. 1972 - Flake Tectonics and Continental Collision. Nature, 239/5369: 202-204.
• OXBURGH E.R. 1974-Eastern Alps. [W:] Mesozoic-Cenozoic Orogenic Belts. Data for Orogenic Studies. Geol. Soc. Special. Publ., 4.
• PASSENDORFER E. 1951 - Trias, Jura i Kreda Tatr. [W:] Regionalna Geologia Polski. T. I - Karpaty, Pol. Tow. Geol., Kraków.
• PLAŠIENKA D., GRECULA P., PUTIS M., KOVAČ M., HOVORKA D. 1997 - Evolution and Structure of the Western Carpathians, an overview. [W:] Geological Evolution of the Western Carpathians. Monograph. Miner. Slov.
• RABOWSKI F. 1930 O pochodzeniu limburgitów tatrzańskich i stosunku wzajemnym płaszczowin wyodrębnionych między pasmem skałek a górami Veporu. Spraw. Państw. Inst. Geol., 6 (1): 212-233.
• RONIEWICZ P. 1969 - Sedymentacja eocenu numulitowego Tatr. Acta Geol. Pol., 19: 503-608.
• SCHMID S., BERNOULLI D., FŰGENSCHUH B., MATENCO L., SCHEFER S., SCHUSTER R., TISCHLER M. & USTASZEWSKI K. 2008-The Alpine - Carpathian - Dinaridic orogenic system: correlation and evolution of tectonic units. Swiss J. Geosc., 101, 139-183.
• SOKOŁOWSKI S. 1948 - Tatry Bielskie - geologia zboczy południowych. Pr. Państw. Inst. Geol., 4: 3-47.
• TEISSEYRE W. 1921 - Zarys tektoniki porównawczej Podkarpacia. Kosmos, 46: 242-474.
• TOMEK Č. 1993 - Deep Crustal Structure beneath the Central and Inner West Carpathians. Tectonophysics, 226: 417-431.
• TOMEK Č., IBRMAJER L., KORAB T., BIELY A., DVOŘAKOVA L., LEXA J. & ZBORIL A. 1989 - Crustal Structures of the West Carpathians on Deep Reflection Seismic Line 2T. Miner. Slov., 1/2: 3-26.
• TRÜMPY R. 1985 - Die Plattentektonik und die Entstehung der Alpen. Neujahrsblatt der Naturforsch. Gesellsch. in Zürich.
• WÓJCIK Z. 1959 - Serie wierchowe południowych zboczy Bobrowca. Acta Geol. Pol., 9: 165-200.
• ZEYEN H. & BIELIK M. 2001 - Study of the lithosphere structure in the Western Carpathian Pannonian basin region based on integrated modeling. Geophys. J., 20: 941-961.