Krytyczne uwagi na temat rekonstrukcji geometrii powierzchni lodowców w polskich Tatrach Wysokich

• Autorzy: Zasadni J.

Warianty tytułu

EN

Critical remarks on reconstruction of surface geometry of glaciers in the Polish High Tatra Mts.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The paper presents critical remarks on reconstruction by Makos and Nowacki (2009). The authors worked out a model of ice-surface geometry and equilibrium line altitude (ELA) of glacier which existed in the Białka Valley system (High Tatra Mts.) during the Last Glacial Maximum (LGM), utilizing mapped trimlines in accumulation areas and literature data about glacier extent in ablation areas. Some palaeoclimate implications from this study indicate LGM-modern temperature amplitude ca 5.5grade C from ELA depression and prevailing southern atmospheric circulation pattern during the LGM in the Tatra Mts. The reconstruction does not comprise the whole former glacier system of the valley and therefore the use of arbitrary assumed accumulation area ratio (AAR) resulted in considerable error in determinations of ELA. It is concluded that ELA calculated for 1400 m a.s.l. was obtained with AAR 0.77 value instead of intended 0.65–0.67. Critical remarks also concern ice-surface geometry which is in some places inconsistent with glaciological conformities. The LGM modern temperature amplitude was calculated without considering precipitation changes between LGM and modern time and on the basis of questionable position of modern ELA position, therefore it can not be treated as a valuable one. Similarly, the thesis about southern atmospheric circulation is here discussed in detail. It is concluded that the evidences presented by Makos and Nowacki (2009) can not support nor contradict this thesis. It should be treaded as a speculation made under the influence of Alpine results.

Słowa kluczowe

PL

era lodowcowa; linia równowagi bilansowej lodowców (ELA); rekonstrukcja lodowców

EN

palaeoglaciology; High Tatra Mts.; equilibrium line altitude (ELA); glacier reconstruction

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2009
• Tom: Vol. 57, nr 7
• Strony: 607--613
• Opis fizyczny: bibliogr. 36 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Zasadni J.

• Instytut Nauk Geologicznych, Uniwersytet Jagielloński, ul. Oleandry 2a, 30-063 Kraków,

Bibliografia

• BALLANTYNE C.K. 2007 - Loch Lomond Stadial glaciers in North Harris, Outer Hebrides, North-West Scotland: glacier reconstruction and palaeoclimatic implications. Quatern. Science Rev., 26: 3134-3149.
• BAUMGART-KOTARBA M. & KOTARBA A. 1979 - Wpływ rzeźby dna doliny i litologii utworów czwartorzędowych na wykształcenie koryta Białej Wody w Tatrach. Fol. Geograph., ser. Geographica-Physica, 12: 49-66.
• BAUMGART-KOTARBA M. & KOTARBA A. 1997 - Würm glaciation in the Biała Woda Valley, High Tatra Mountains. Stud. Geomorph. Carpatho-Balcan., 31: 57-81.
• BENN D.I. & LEHMKUHL F. 2000 - Mass balance and equilibrium line altitudes of glaciers in high mountain environments. Quatern. Int., 65/66: 15-29.
• BENN D.I., OWEN L.A., OSMATSON H.A., SELTZER G.O., PORTER S.C. & MARK B. 2005 - Reconstruction of equilibrium-line altitudes for tropical and sub-tropical glaciers. Quatern. Int., 138-139: 8-21.
• CARRIVICK J.L. & BREWER T.R. 2004 - Improving local estimations and regional trends of glacier equilibrium line altitudes. 86: 67-79.
• FLORINETH D. & SCHLÜCHTER C. 1998 - Reconstructing Last Glacial Maximum ice surface geometry and flowlines in the central Swiss Alps. Eclogae Geol. Helv., 91: 391-407.
• FLORINETH D. & SCHLÜCHTER C. 2000 - Alpine evidence for atmospheric circulation patterns in Europe during the Last Glacial Maximum. Quatern. Res., 54: 295-308.
• GĄDEK B. 1998 - Würmskie zlodowacenie Tatr w świetle rekonstrukcji lodowców wybranych dolin na podstawie prawidłowości glacjologicznych. Pr. Nauk. Uniw. OEl¹skiego, 1741: 1-152.
• GROSS G. 1983 - Die Schneegrenze und die Altschneelinie in den österreichischen Alpen. Innsbrucker Geograph. Stud. 8: 59-83.
• GROSS G., KERSCHNER H. & PATZELT G. 1977 - Methodische Untersuchungen über die Schneegrenze in alpinen Gletschergebieten. Z. Gletscherkunde und Glazialgeologie, 12 (2): 223-51.
• HALICKI B. 1930 - Dyluwialne zlodowacenie północnych stoków Tatr. Spraw. Pañstw. Inst. Geol., 5 (3-4): 377-534.
• HUMLUM O. 1997 - Younger Dryas glaciation in Söderåsen South Sweden: an analysis of meteorologic and topographic controls. Geografiska Ann., 79A (1-2): 1-15.
• JANIA J. 1997 - Glacjologia (nauka o lodowcach). PWN, Warszawa.
• KERSCHNER H. & IVY-OCHS S. 2007 - Palaeoclimate from glaciers: Examples from the Eastern Alps during the Alpine Lateglacial and early Holocene. Global and Planetary Change, 60 (1-2): 58-71.
• KERSCHNER H., KASER G. & SAILER R. 2000 - Alpine Younger Dryas glaciers as palaeo-precipitation gauges. Ann. Glaciology 31 (1): 80-84.
• KLIMASZEWSKI M. 1962 - Zarys rozwoju rzeźby Tatr Polskich [W:] Tatrzański Park Narodowy, Kraków, W. Szafer: 105-124.
• KLIMASZEWSKI M. 1988 - Rzeźba Tatr Polskich. PWN, Warszawa.
• KOTARBA A. & BAUMGART-KOTARBA M. 1999 - Problems of glaciation of the High Tatra Mountains-Josepf Partsch synthesis in the light of current knowledge. Z. Geomorphologie N.F., Supplement Band, 113: 19-31.
• LAMONT G.N., CHINN T.J. & FITZHARRIS B.B. 1999 - Slopes of glacier ELAs in the Southern Alps of New Zealand in relation to atmospheric circulation patterns. Global and Planetary Change, 22: 209-219.
• LINDNER L., DZIERŻEK J., MARCINIAK B. & NITYCHORUK J. 2003 - Outline of Quaternary glaciations in the Tatra Mountains: their development, age and limits. Geol. Quart., 47: 269-280.
• LUKNIŠ M. 1964 - The course of the last glaciation of the Western Carpathians in the relation to the Alps, to the glaciation of northern Europe, and to the division of the central European Würm into periods, Geograficky Èasopis, SAV, 16 (2): 127-142.
• LUKNIŠ M. 1973 - Relief Vysokych Tatier a ich predpolia. Vyd. Slov. Akad. Ved. Bratislava.
• MAISCH M. 1982 - Zur Gletscher- und Klimageschichte des alpinen Spätglazials. Geograph. Helvet., 37 (2): 93-104.
• MAKOS M. & NOWACKI Ł. 2009 - Rekonstrukcja geometrii powierzchni lodowców z maksimum ostatniego zlodowacenia (LGM) w polskich Tatrach Wysokich (zlewnie Roztoki i Rybiego Potoku). Prz. Geol., 57: 72-79.
• MIÈIAN L. 1959 - Geomorfologia a kvartér Bielovodske doliny vo Vysokych Tatrách. Acta geologica et geographica Universitatis Comenianae, Geographica, 1: 87-121.
• MOJSKI J.E. 2005 - Ziemie polskie w czwartorzędzie: Zarys morfogenezy. Państw. Inst. Geol.
• OHMURA A., KASSER P. & FUNK M. 1992 - Climate at the equilibrium line of glaciers. Journ. Glaciol., 38 (130): 397-411.
• PATZELT G. 1983 - Die spätglazialen Gletscherstände im Bereich des Mieskopfes und Arztal, Tuxer Voralpen, Tirol. Innsbrucker Geograph. Stud., 8: 35-44.
• PLUMMER M.A. & PHILLIPS F.M. 2003 - A 2-D numerical model of snow/ice energy balance and ice flow for paleoclimatic interpretation of glacial geomorphic features. Quatern. Sc. Rev., 22: 1389-1406.
• RĄCZKOWSKA Z. 2007 - Współczesna rzeźba peryglacjalna wysokich gór Europy. Pr. Geogr., 212: 1-252.
• SAILER R., KERSCHNER H. & HELLER A. 1999 - Three-dimensional reconstruction of Younger Dryas glaciers with a raster-based GIS. Glacial Geology and Geomorphology. (http://ggg.qub.ac.uk/papers/full/1999/rp011999/rp01.html).
• TRACZYK A. & ENGEL Z. 2002 - Glacjalna i peryglacjalna geomorfologia Karkonoszy. [W:] VI Zjazd Geomorfologów Polskich, Jelenia Góra 11-14 IX 2002, Geomorfologia Sudetów Zachodnich. Przyr. Sudet. Zach., supl. 1: 5-22.
• WŁODEK M. 1978 - Czwartorzęd rejonu Doliny Waksmundzkiej w Tatrach. Biul. Inst. Geol. 306, Z badań czwartorzędu w Polsce, 21: 175-197.
• VITÁSEK F. 1956 - Snèżná èára ve Vysokých Tatrách. Geografický Èasopis, 8 (4): 171-176.
• ZASADNI J. 2007 - Osady późnego glacjału i holocenu w dolinie Tuxer (Alpy Zillertalskie, Austria). Słupskie Pr. Geogr., 4: 171-190.