Struktura prekambryjskiego podłoża wschodniej części bloku górnośląskiego (Brunovistulicum)

• Autorzy: Buła Z. , Żaba J.

Warianty tytułu

EN

Structure of the Precambrian basement of the eastern part of the Upper Silesian block (Brunovistulicum)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Two large, regional tectonic units, represented by Małopolska and Brunovistulicum blocks (terrains) can be distinguished in the southern Poland. The Cracow–Lubliniec fault zone forms their border. They vary both in the structures of the Precambrian basement and the Paleozoic rock cover, which shows different paleogeographic-facies and paleotectonic development. They are separated from the neighboring tectonic units by immense deep fault zones. Archean and Early Proterozoic metamorphic rocks within the Rzeszotary horst (2.6–2.8 and 2.0 Ga) are the oldest formations building the Brunovistulicum basement. Farther to the west, Precambrian and Ediacaran anchimetamorphic siliclastics can be observed. Cadomian-Precambrian rocks (640–545 Ma), which outcrop only near Brno, occur south and west of them. In the western part of the Brunovisitulicum (theWestern Sudetes) Variscan orthogneiss occurs. The age of its protholite varies vastly; from approximately 1020 Ma through 680–570 Ma to approximately 520–500 Ma. Precambrian basement of the Brunovistulicum is heterogenic. Within the area of Poland, it is formed by two fragments of the crust, represented by Karelian and Early Karelian rocks of the Rzeszotary horst and Cadomian crystalline and anchimetamorphic rocks occurring west of Rzeszotary. Between them, two vast, connected together, magnetic maxima in the vicinity of Tychy and Jordanów can be observed in a magnetic field image delta Z. The origin of those anomalies is related to the occurrence of gabbro, diabase and/or ultrabasite (ophiolite) rocks. Referring to the earlier concepts, it may be currently assumed that the anomaly axis Tychy–Jordanów determines the course of the contact zone (ophiolite suture zone) between the two fragments of the crust of different ages, building the basement of Brunovistulicum: the Archean - Lower Proterozoic (Karelian) and the Upper Proterozoic (Cadomian) formations.

Słowa kluczowe

PL

utwory archaiczno-dolnoproterozoiczne (karelskie); anchimetamorficzne utwory ediakaru; górnoproterozoiczne utwory krystaliczne; eksternidy i internidy kadomskie; szef ofiolitowy Tychów-Jordanowa; strefa uskokowa Kraków-Lubliniec; fundament Brunovistulicum

EN

Archean-Lower Proterozoic (Karelian) formations; anchimetamorphic Ediacaran formations; crystalline formations of the Upper Proterozoic; Cadomian externides and internides; Tychy–Jordanów ophiolite suture zone; Cracow-Lubliniec fault zone; Brunovistulicum basement

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2008
• Tom: Vol. 56, nr 6
• Strony: 473--473
• Opis fizyczny: –480, bibliogr. 44 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Buła Z.

autor

Żaba J.

• Państwowy Instytut Geologiczny, Oddział Górnośląski, ul.Królowej Jadwigi 1, 41-200 Sosnowiec,

Bibliografia

• BROCHWICZ-LEWIŃSKI W., POŻARYSKI W. & TOMCZYK H. 1981 - Wielkoskalowe ruchy przesuwcze wzdłuż SW brzegu platformy wschodnioeuropejskiej we wczesnym paleozoiku. Prz. Geol., 8: 385-297.
• BUKOWYS. 1964-Nowe poglądy na budowę północno-wschodniego obrzeżenia Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Biul. Inst. Geol., 184: 5-34.
• BUKOWY S. 1972 - Budowa podłoża karbonu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Pr. Inst. Geol., 61: 23-50.
• BUKOWY S. 1982 - Problemy paleozoiku regionu śląsko-krakowskiego. Przewodnik 54. Zjazdu Pol. Tow. Geol., Sosnowiec. Wyd. Geol.: 7-25.
• BUKOWY S. 1984 - Struktury waryscyjskie rejonu śląsko-krakowskiego. Pr. Nauk. UŚl., 691: 1-75.
• BUŁA Z. 2000 - Dolny paleozoik Górnego Śląska i zachodniej Małopolski. Pr. Państw. Inst. Geol., 171: 1-63.
• BUŁA Z. & JACHOWICZ M. 1996 - The Lower Paleozoic sediments in the Upper Silesian Block. Geol. Quart., 40: 299-336.
• BUŁA Z., JACHOWICZ M. & ŻABA J. 1997 - Principal characteristics of the Upper Silesian Block and Małopolska Block border zone (southern Poland). Geol. Mag., 133: 669-677.
• BUŁA Z. & HABRYN R. (red.) 2008 - Atlas geologiczno-strukturalny podłoża paleozoicznego Karpat zewnętrznych i zapadliska przedkarpackiego. Państw. Inst. Geol.
• BUŁA Z., HABRYN R., KRIEGER W., KUREK S., MARKOWIAK M. & WOŹNIAK P. 2002 -Atlas geologiczny paleozoiku bez permu w strefie kontaktu bloków górnośląskiego i małopolskiego. Państw. Inst. Geol.
• BUŁA Z. & ŻABA J. 2005 - Pozycja tektoniczna Górnośląskiego Zagłębia Węglowego na tle prekambryjskiego i dolnopaleozoicznego podłoża. [W:] J. Jureczka, Z. Buła i J. Żaba (red.), Geologia i zagadnienia ochrony środowiska w regionie górnośląskim. Państw. Inst. Geol., Pol. Tow. Geol., 14-42.
• BURCHART J. 1971-Absolute ages of rocks from Poland (A catalogue of geochronological determinations). Rocz. Pol. Tow. Geol., 41: 241-255.
• BYLINA P., ŻELAŹNIEWICZ A. & DÖRR W. 2000 - Archean basement
• in the Upper Silesia Block: U-Pb zircon age from amphibolites of the Rzeszotary horst. Abstracts, Joint Meeting EUROPROBE and PACE Projects, Zakopane: 11-12.
• CEBULAK S. & KOTAS A. 1982-Profil utworów intruzywnych i prekambryjskich w otworze Goczałkowice IG-1. Przewodnik 54. Zjazdu Pol. Tow. Geol., Sosnowiec. Wyd. Geol.: 205-210.
• DUDEK A. 1980 - The crystalline basement block of the Outer Carpathians in Moravia: Bruno-Vistulicum. Roz. ČS. Akad. Věd, Ř. Mat. Pŕír. Věd, 90: 1-85.
• HEFLIK W. & KONIOR K. 1965 - Le teschénite et le granitoides métasomatiques dans le forage B 4 pres de Bielsko. Bull. Acad. Pol. Sc., Sér. Sc. Géol. Géogr., 13: 67-72.
• HEFLIK W. & KONIOR K. 1967 - Les roches plutoniques dans le substratum des Karpates bordurales aux environs d'Andrychów. Bull. Acad. Pol. Sc., Sér. Sc. Géol. Géogr., 15: 219-222.
• HEFLIK W. & KONIOR K. 1970 - Granitoidy w poddewońskim podłożu obszaru Bielsko-Andrychów. Kwart. Geol., 14: 283-290.
• HEFLIK W. & KONIOR K. 1971 - Pochodzenie i wiek utworów metamorficznych obszaru Cieszyn-Rzeszotary. Nafta, 27: 229-232.
• HEFLIK W. & KONIOR K. 1972 - Utwory metamorficzne w otworze wiertniczym Dobczyce 1. Kwart. Geol., 16: 546-556.
• HEFLIK W. & KONIOR K. 1974a - Obecny stan rozpoznania podłoża krystalicznego w obszarze Cieszyn-Rzeszotary. Biul. Inst. Geol., 273: 195-228.
• HEFLIK W. & KONIOR K. 1974b - Utwory podjurajskie w otworze wiertniczym Wiśniowa 6 na terenie Brzezowej. Geofiz. Geol. Naft., 3-4: 59-73.
• JACHOWICZ M., ŻELAŹNIEWICZ A., BUŁA Z., BOBIŃSKI W., HABRYN R., MARKOWIAK M. & ŻABA J. 2002 - Geneza i pozycja stratygraficzna podkambryjskich i podordowickich anchimetamorficznych skał w południowej Polsce - przedpole orogenu neoproterozoicznego? Arch. Państw. Inst. Geol., Sosnowiec.
• KONIOR K. & KOTAS A. 1982 - Zarys budowy geologicznej Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Przewodnik 54. Zjazdu Pol. Tow. Geol., Sosnowiec. Wyd. Geol., 45-72.
• KOTAS A. 1985a-Uwagi o ewolucji strukturalnej Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. [W:] J. Trzepierczyński (red.), Tektonika Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Mat. Konf. Nauk., Sosnowiec.Wydaw. UŚl.
• KOTAS A. 1985b - Structural evolution of the Upper Silesian Coal Basin (Poland). 10. Congr. Int. Strat. Geol. Carb., Madrid 1983, Compt. Rend., 3: 459-469.
• MORYCW. & HEFLIKW. 1998-Metamorphic rocks in the basement of the Carpathians between Bielsko-Biała and Cracow. Kwart. Geol., 42: 1-14.
• NOWAK W. 1974 - Wstępne wyniki z otworu badawczego Łodygowice IG-1. Kwart. Geol., 18: 929-930.
• ORŁOWSKI S. 1975 - Lower Cambrian trilobites from Upper Silesia (Goczałkowice borehole). Acta Geol. Pol., 25: 377-383.
• PELCZAR A. & WIESER T. 1962 - Budowa metamorfiku wykrytego otworem wiertniczym w Rzeszotarach. Kwart. Geol., 6: 444-445.
• POŻARYSKI W. & TOMCZYK H. 1968 - Assyntian orogen in South-East Poland. Biul. Inst. Geol., 237: 13-27.
• TOKARSKI A. 1959 - Nowy wgłębny reper na południe od Cieszyna. Biul. Geol., 140: 1-79.
• KOTAS A. 1972 - Ważniejsze cechy budowy geologicznej Górnośląskiego Zagłębia Węglowego na tle pozycji tektonicznej i budowy głębokiego podłoża utworów produktywnych. [W:] Problemy geodynamiki i tąpań. Kom. Górn. PAN, 1: 5-55.
• KOTAS A. 1973 - Profil utworów paleozoicznych w otworach wiertniczych Sosnowiec IG-1 i Goczałkowice IG-1. Kwart. Geol., 17: 626-627.
• STILLE H. 1951 - Das mitteleuropäische variszische Grundgebirge in Bilde des gesamteuropäischen. Beih. Geol. Jb, 2: 1-138.
• ŚLĄCZKA A. 1976 - Nowe dane o budowie podłoża Karpat na południe od Wadowic. Rocz. Pol. Tow. Geol., 46: 337-350.
• TEPER L. 1998 - Wpływ nieciągłości podłoża karbonu na sejsmotektonikę północnej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Pr. Nauk. UŚl., 1715: 1-107.
• WIESER T. 1974 - Fundament krystaliczny w otworze wiertniczym Łodygowice IG-1. Kwart. Geol., 18: 934-935.
• ŻABA J. 1999 - Ewolucja strukturalna utworów dolnopaleozoicznych w strefie granicznej bloków górnośląskiego i małopolskiego. Pr. Państw. Inst. Geol., 166.
• ŻELAŹNIEWICZ A., BIERNACKA J., BOBIŃSKI W., BUŁA Z., DYMNA K., DZIADZIO P., FLOREK R., FANNING M., HABRYN R., JACHOWICZ M., KOWALSKA S., KOZŁOWSKI W., KRZEMIŃSKI L., MARKIEWICZ J., MARKOWIAK M., NOWAK I., TRELAW., WOŹNIAK P. & ŻABA J. 2004 - Paleozoiczna akrecja Polski - Zadanie 1: Budowa geologiczna bloku górnośląskiego i południowej części bloku małopolskiego - model tektogenezy przedwaryscyjskiej. Arch. Państw. Inst. Geol., Sosnowiec-Warszawa.
• ŻELAŹNIEWICZ A., BUŁA Z. & JACHOWICZ M. 2002-Neoproterozoic granites in the Upper Silesia massif of Bruno-Vistulicum, S Poland: U-Pb SHRIMP evidence. Schrift. Deutsch. Geol. Ges., 21: 361-362.
• ŻELAŹNIEWICZ A. & ŻABA J. 2002 - Nowe dane o dynamice bloku górnośląskiego i małopolskiego na przełomie prekambru i paleozoiku. Prz. Geol., 50: 1227-1228.
• ŻYTKO K. 1978 - Profil otworu badawczego Bystra IG-1. Kwart. Geol., 22: 943-945. 480